مقالات

۱۷ شهریور ۱۴۰۱ توسط تیم تحریریه سایت دکتر جباری 0 دیدگاه

آیا حجامت واقعاً میگرن را تسکین می‌دهد؟

درد یک تجربه حسی ناخوشایند و شایع‌ترین دلیل مراجعه به مراکز درمانی است. میگرن یکی از وضعیت‌هایی است که در افراد منجر به تجربه‌ی درد می‌شود. روش‌های زیادی برای کنترل درد ناشی از میگرن وجود دارد. اما یکی از روش‌های بحث‌برانگیز، حجامت است. سؤالی که وجود دارد این است که آیا واقعاً حجامت میگرن را تسکین می‌دهد؟ در این مطلب ما قصد داریم تا به حجامت برای میگرن بپردازیم، پس تا آخر مقاله با جراح مغز و اعصاب در تهران همراه باشید.

میگرن چیست؟

میگرن، نوعی بیماری عصبی است که می‌تواند باعث سردرد و درد شدید ضربان دار یا احساس نبض، معمولاً در یک‌طرف سر شود. این سردرد اغلب با حالت تهوع، استفراغ و حساسیت شدید به نور و صدا همراه است. حملات میگرن می‌تواند از چند ساعت تا چند روز ادامه داشته باشد و درد آن‌چنان شدید باشد که در فعالیت‌های روزانه شما اختلال ایجاد کند.

در برخی از افراد، یک علامت هشداردهنده به نام هاله قبل یا همراه با سردرد رخ می‌دهد. هاله می‌تواند شامل اختلالات بینایی، یا اختلالات دیگر، مانند سوزن شدن در یک‌طرف صورت یا در بازو یا پا و مشکل در صحبت کردن باشد.

میگرن از چهار مرحله تشکیل‌شده است. این چهار مرحله به ترتیب زمانی عبارت‌اند از:

مرحله مقدماتی: یک یا دو روز قبل از میگرن، ممکن است فرد تغییرات کوچک و هشداردهنده‌ی شروع میگرن را تجربه کند.
مرحله آورا: آورا یا هاله در برخی افراد ممکن است قبل یا حین میگرن بروز دهد. هاله‌ها علائم برگشت‌پذیر سیستم عصبی هستند. این علائم عمدتاً به‌صورت بینایی هستند اما می‌توانند در حواس دیگر نیز اختلال ایجاد کنند.
مرحله سردرد: در این مرحله یک‌طرف یا هر دو طرف سر، درد می‌گیرد. این درد ممکن است خفیف یا خیلی شدید باشد.
مرحله پس از سردرد: پس از حمله‌ی میگرن، فرد ممکن است تا یک روز احساس تخلیه شدن، گیجی و خستگی کند. برخی افراد نیز احساس خوشی پس‌ازاین سردرد را گزارش داده‌اند. حرکات ناگهانی سر می‌تواند درد را به‌صورت مختصر بازگرداند.

علائم میگرن چیست؟

اولین علامت میگرن سردرد است و گاهی اوقات این درد به‌صورت ضربان دار توصیف می‌شود. درد می‌تواند از یک ‌طرف سر به‌طرف دیگر منتقل شود، همچنین این درد هم ممکن است تنها جلوی سر یا پشت سر را درگیر کند و هم ممکن است که کل سر را تحت تأثیر قرار دهد.

سایر علائم سردردهای میگرنی عبارت‌اند از:

حساسیت به نور، صدا و بو.
حالت تهوع و استفراغ، ناراحتی معده و درد شکم
کم شدن اشتها
احساس گرما (تعریق) یا سرما (لرز) شدید
رنگ‌پریدگی
احساس خستگی
سرگیجه و تاری دید
حساس شدن پوست سر
اسهال (نادر)
تب (نادر)

بیشتر میگرن‌ها حدود چهار ساعت طول می‌کشند، بااین‌حال میگرن‌های شدید می‌توانند بسیار بیشتر طول بکشند.

چه چیزی باعث ابتلا به میگرن می‌شود؟

علت سردردهای میگرنی پیچیده است و متأسفانه هنوز به‌طور کامل شناخته‌نشده است. در میگرن سردر به این دلیل ایجاد می‌شود که اعصاب خاصی در رگ‌های خونی سیگنال‌های درد را به مغز ارسال می‌کنند. این باعث آزاد شدن مواد التهابی در اعصاب و عروق خونی سر می‌شود. اما معلوم نیست چرا اعصاب این کار را می‌کنند.

به‌طورکلی حملات میگرن توسط عوامل مختلفی ایجاد می‌شود. شایع‌ترین محرک‌های سردر‌های میگرنی عبارت‌اند از:

استرس عاطفی
از دست دادن یک وعده غذایی
حساسیت به مواد شیمیایی خاص و مواد افزودنی و نگه‌دارنده موجود در غذاها
کافئین
تغییرات هورمونی
مصرف داروهای خاص
نور
ننوشیدن آب کافی
تغییر در الگوی خواب طبیعی
فشار کاری بیش‌ازحد

انواع روش‌های طب سنتی برای میگرن چیست؟

انواع روش‌های طب سنتی برای درمان میگرن عبارت‌اند از:

مصرف مواد غذایی خاص
حجامت
زالو درمانی
طب سوزنی
ماساژ درمانی
آب درمانی
مصرف دم‌نوش گیاهی
بخور گیاهی
طب فشاری
تمرینات یوگاست

حجامت چیست؟

حجامت یکی از رایج‌ترین روش‌های طب سنتی است. این روش درمانی با تسهیل جریان خون در بخش‌های موردنظر، می‌تواند به درمان بیماری‌های مختلف کمک کند. تشخیص این‌که حجامت برای چه فردی مناسب است و برای چه فردی مناسب نیست بر عهده‌ی متخصص این رشته است. حجامت دو نوع دارد، حجامت خشک و حجامت تر. حجامت تر همان حجامت رایجی است که در تمدن‌های مختلف بشری وجود داشته است. به‌طور مثال، در کشور چین در هزاران سال قبل حجامت انجام می‌شده و حجامت اسلامی با ظهور اسلام شروع‌شده است. باید توجه داشته باشید که در طب سنتی چینی آنچه به‌عنوان حجامت رایج است با آنچه در طب سنتی ایرانی به‌عنوان حجامت رایج است، متفاوت می‌باشد. در ایران حجامت با کمک تیغ انجام می‌گیرد و اغلب باعث خونریزی بسیار شدیدی می‌شود. درصورتی‌که حجامت در طب سنتی چینی با کمک سوزن انجام می‌شود و معمولاً با خروج اندکی خون پایان می‌یابد. حجامت چینی یا به‌اصطلاح blood letting گاه با بادکش درمانی همراه است و گاه بدون بادکش از نقاط طب سوزنی انجام می‌شود. وسیله‌ی مورداستفاده در حجامت چینی سوزن‌های طب سوزنی و یا لانست است. لانست، سوزن کوچکی است که معمولاً برای جمع‌آوری یک قطره خون جهت چک کردن میزان قند خون یا چک کردن زردی نوزادی مورداستفاده قرار می‌گیرد.

بر این اساس میزان درد و خونریزی در حجامت چینی بسیار کمتر از حجامت ایرانی است. همچنین در حجامت چینی محل زخم به‌هیچ‌عنوان باقی نخواهد ماند.

حجامت در درمان چه بیماری‌هایی مفید است؟

حجامت می‌تواند در درمان بیماری‌های مختلفی مفید باشد. برخی از این بیماری‌ها عبارت‌اند از:

چربی خون بالا
دیابت غیر وابسته به انسولین
میگرن و سردردهای عصبی
بیماری‌های پوستی
دردهای عضلانی و رماتیسم
بیماری‌های غدد
بیماری‌های هورمونی
بیماری‌های عفونی
آلرژی‌های فصلی
بیماری‌های اعصاب و روان

در مورد چه افرادی نباید از درمان میگرن با حجامت استفاده کرد؟

کودکان از بدو تولد تا چهارماهگی
زنان باردار تا ماه چهارم بارداری
زنان در مدت ایام عادت ماهیانه
افراد دارای کمبود پلاکت خون
افرادی که دچار فشارخون مقطعی بالا هستند (در این افراد اول باید با استفاده از حجامت گرم و خشک فشارخون را کاهش داد و سپس اقدام به حجامت کرد)

آیا حجامت واقعاً میگرن را کاهش می‌دهد؟

یکی از موارد جنجالی در بین متخصصان و دانشمندان کاربرد حجامت برای میگرن است. بسیاری از متخصصان طب سنتی معتقدند که بهترین روش برای پیشگیری، کنترل و درمان میگرن، حجامت منظم و اصولی است. به‌عبارت‌دیگر، یکی از درمان‌های اصلی که یک پزشک مسلط بر طب سنتی، در کنار دیگر تجویزات و درمان‌هایش برای بیمارانی که به علت ابتلا به میگرن و سردردهای میگرنی تحت نظر او هستند استفاده می‌کند، حجامت است. این متخصصان باور دارند که حجامت از چند جهت می‌تواند بر میگرن اثر بگذارد؛ اول اینکه حجامت از تعداد حملات میگرن می‌کاهد. ثانیاً حجامت از شدت حملات میگرنی به گونه‌ی قابل‌ملاحظه‌ای می‌کاهد. همچنین این متخصصان معتقدند که حجامت برای میگرن یکی از پیش‌پاافتاده‌ترین و بی عارضه‌ترین درمان‌ها است. متخصصان طب سنتی درمان میگرن با حجامت را اغلب برای افرادی که میگرن آن‌ها با استفاده از داروهای گیاهی، مصرف غذاهای سالم و اصلاح سبک زندگی بهبود پیدا نکرده باشد، توصیه می‌کند.

حجامت اختصاصی برای درمان میگرن اغلب از ناحیه حجامت عام و در صورت نیاز از مناطق اختصاصی حجامت سر انجام می‌شود. حجامت عام و حجامت سر از طریق تصفیه خون و خارج کردن خون آلوده و بی‌کیفیت از قسمت‌هایی از سر ه درمان میگرن کمک می‌کند.

توجه داشته باشید که حجامت برای میگرن حتماً باید توسط متخصص طب سنتی و در یک کلینیک طب سنتی تأییدشده و معتبر و با استفاده از ابزارهای درمانی یک‌بارمصرف و استریل شده انجام شود.

ادامه مطلب

مقالات

۹ شهریور ۱۴۰۱ توسط تیم تحریریه سایت دکتر جباری 2 دیدگاه

زندگی نباتی چیست؟

اگر آسیبی به مغز شما وارد شود، می‌تواند پیامد‌ها مختلفی ازجمله کما، مرگ مغزی و ورود به حالت حداقل سطح هوشیاری (Minimally Conscious State) را برای به همراه داشته باشد. یکی از حالت‌های پیچیده‌تر و خطرناک‌تری که در پی آسیب به مغز امکان دارد شما با آن درگیر شوید و نام آن را نیز شنیده باشید، «زندگی نباتی» است. زندگی نباتی حالت یا وضعیتی است که متخصصان سال‌ها است در پی یافتن درمانی برای آن هستند.

در مطلب پیش رو با جراح مغز و اعصاب در تهران همراه باشید تا اطلاعات بیش‌تری در رابطه با زندگی نباتی و درمان آن و همچنین نکات مراقبتی زندگی نباتی و کارکرد مغز دریابید.

زندگی نباتی چیست و چه زمانی اتفاق می‌افتد؟

حالت نباتی زمانی اتفاق می‌افتد که بخشی از مغز که فکر و رفتار را کنترل می‌کند دیگر کار نمی‌کند، بلکه هیپوتالاموس و ساقه مغز (بخش‌هایی از مغز که عملکردهای حیاتی را کنترل می‌کنند، مانند چرخه خواب، دمای بدن، تنفس، فشارخون، ضربان قلب و هوشیاری) به کار خود ادامه می‌دهند. در چنین شرایطی، افراد چشمان خود را باز می‌کنند و بیدار به نظر می‌رسند، اما به‌هیچ‌عنوان به هیچ یک از محرک‌های محیطی خود پاسخ نمی‌دهند.

زندگی نباتی را می‌توان به‌طور خلاصه این‌گونه تعریف کرد:

معمولاً زندگی نباتی در اثر آسیب شدید مغزی که به دلیل آسیب سر یا اختلالی که مغز را از اکسیژن محروم می‌کند، مانند ایست قلبی یا تنفسی ایجاد می‌شود.

افرادی که در زندگی نباتی به سر می‌برند، می‌توانند چشمان خود را باز کنند، اما نمی‌توانند صحبت کنند یا کارهایی را انجام دهند که نیاز به فکر یا قصد آگاهانه دارد و هیچ آگاهی از خود یا محیط خود ندارند.
پزشکان تنها پس از مشاهده افراد برای مدت‌زمان معین و در بیش از یک نوبت، حالت نباتی را تشخیص می‌دهند و هیچ مدرکی دال بر آگاهی در این افراد پیدا نمی‌کنند.
افرادی که در زندگی نباتی قرار دارند نیاز به مراقبت همه‌جانبه دارند، ازجمله تغذیه خوب و اقداماتی برای جلوگیری از مشکلات ناشی از ناتوانی در حرکت؛ بنابراین اطرافیان آن‌ها باید از نکات مراقبتی زندگی نباتی را به‌خوبی آگاه باشند.

درمان زندگی نباتی معمولاً در چه زمانی اتفاق می‌افتد؟

معمولاً درمان زندگی نباتی زمانی اتفاق می‌افتد که، علت آسیب مغزی به دلیل آسیب سر (آسیب مغزی تروماتیک) بوده باشد، و نه اختلالی که منجر به کمبود اکسیژن در مغز شود. اما این نکته را باید در نظر داشت که بهبود معمولاً بسیار محدود است. به‌عنوان‌مثال، افراد ممکن است یک کلمه را بارها و بارها به زبان بیاورند. به‌ندرت افرادی که به زندگی نباتی پایدار به دلیل ضربه به سر دچار می‌شوند، طی ماه‌ها تا سال‌ها به‌آرامی بهبود می‌یابند.

دلایل ایجاد زندگی نباتی چیست؟

زندگی نباتی زمانی رخ می‌دهد که مخ (بزرگ‌ترین قسمت مغز) به‌شدت آسیب‌دیده باشد و عبارتی عملکرد ذهنی را غیرممکن کند؛ اما سیستم فعال‌کننده شبکه هنوز کار کند (که این امر بیداری را ممکن می‌کند). سیستم فعال‌کننده شبکه‌ای کنترل می‌کند که فرد بیدار باشد. این سیستمی از سلول‌ها و رشته‌های عصبی است که در اعماق قسمت بالایی ساقه مغز (بخشی از مغز که مغز را به نخاع متصل می‌کند) قرار دارد.

معمولاً حالت نباتی به دلیل آسیب شدید مغزی ایجاد می‌شود که دو حالت دارد و عبارت‌اند از:

ضربه به سر

اختلالی که مغز را از اکسیژن محروم می‌کند؛ مانند ایست قلبی یا ایست تنفسی

بااین‌حال، هر اختلالی که به‌شدت به مغز آسیب می‌رساند مانند خونریزی در مغز یا عفونت مغزی می‌تواند منجر به زندگی نباتی شود.

علائم حالت زندگی نباتی چیست؟

افرادی که در حالت زندگی نباتی هستند می‌توانند برخی کارها را انجام دهند زیرا برخی از قسمت‌های مغز کار می‌کنند، که این کارها عبارت‌اند از:

آن‌ها می‌توانند چشمان خود را باز کنند.
آن‌ها الگوهای خواب‌وبیداری نسبتاً منظمی دارند (اما لزوماً مربوط به روز و شب نیست).
آن‌ها می‌توانند نفس بکشند، بمکند، بجوند، سرفه کنند، نفس بکشند، قورت دهند و صداهای روده‌ای تولید کنند.
آن‌ها حتی ممکن است از صداهای بلند مبهوت شوند و به نظر می‌رسد که لبخند می‌زنند یا اخم می‌کنند.

به دلیل این پاسخ‌ها، ممکن است به نظر برسد که از محیط اطراف خود آگاه هستند؛ اما بااین‌حال، آن‌ها هیچ آگاهی از خود یا محیط خود ندارند! پاسخ‌های ظاهری آن‌ها به محیط اطرافشان ناشی از رفلکس‌های اولیه خودکار و غیرارادی است و هرگز ناشی از یک عمل آگاهانه نمی‌باشد. به‌عنوان‌مثال، آن‌ها ممکن است به‌طور غریزی یکشی را هنگامی‌که با دستشان لمس می‌کنند، بگیرند؛ درست همانند یک نوزاد.

افراد در حالت زندگی نباتی قرار دارند، نمی‌توانند کارهایی را انجام دهند که نیاز به فکر یا قصد آگاهانه دارد. آن‌ها نمی‌توانند صحبت کنند، از دستورات پیروی کنند، اندام‌های خود را به‌طور هدفمند حرکت دهند، یا برای جلوگیری از یک محرک دردناک حرکت کنند.

اکثر افراد در حالت زندگی نباتی تمام ظرفیت آگاهی، تفکر و رفتار آگاهانه را از دست می‌دهند. بااین‌حال، در تعداد کمی از افراد، تصویربرداری رزونانس مغناطیسی عملکردی (fMRI) و الکتروانسفالوگرافی (EEG) شواهدی از برخی فعالیت‌های مغزی را شناسایی کرده‌اند که نشان‌دهنده آگاهی احتمالی است. در این افراد، علت معمولاً ضربه به سر بود، نه اختلالی که منجر به کمبود اکسیژن در مغز شود. همان‌طور که در بخش درمان زندگی نباتی نیز به این موضوع اشاره کردیم، پیش‌آگهی افرادی که در اثر ضربه به سر در حالت زندگی نباتی قرار گرفته‌اند، بهتر از سایرین است.

هنگامی‌که از مردم خواسته شد حرکت بخشی از بدن خود را تصور کنند، این آزمایش‌ها فعالیت مغزی مناسب برای چنین عملی را نشان می‌داد (اگرچه افراد این عمل را انجام ندادند). بااین‌حال، این آزمایش‌ها نمی‌توانند میزان آگاهی این افراد را تعیین کنند. آگاهی که فقط با این آزمایش‌ها قابل‌تشخیص باشد، آگاهی پنهان نامیده می‌شود.

همچنین شایان‌ذکر است که، افراد در حالت نباتی کنترلی بر ادرار و حرکات روده ندارند (بی‌اختیار هستند).

چگونه حالت نباتی را تشخیص می‌دهند؟

ارزیابی یک پزشک

پزشکان بر اساس علائم به حالت زندگی نباتی مشکوک می‌شوند. بااین‌حال، قبل از تشخیص حالت نباتی، افراد باید برای یک دوره زمانی و بیش از یک بار تحت نظر باشند. اگر افراد به مدت کافی رصد نشوند، شواهد آگاهی ممکن است از دست برود. افرادی که مقداری آگاهی دارند ممکن است در حالت حداقل مقدار هوشیار باشند.

یک آزمایش تصویربرداری

انجام یک آزمایش تصویربرداری، مانند تصویربرداری تشدید مغناطیسی (MRI) یا توموگرافی کامپیوتری (CT)، برای بررسی اختلالاتی که ممکن است باعث ایجاد مشکل شوند، به‌ویژه مواردی که قابل‌درمان هستند، انجام می‌شود.

الکتروانسفالوگرافی (EEG)

الکتروانسفالوگرافی (EEG) ممکن است برای بررسی اختلالات در فعالیت الکتریکی مغز انجام شود که نشان‌دهنده تشنج است، که ممکن است هوشیاری را مختل کند.

FMRI

MRI عملکردی (fMRI) ممکن است برای بررسی فعالیت مغز و درنتیجه تعیین اینکه آیا آگاهی به‌طور کامل مختل شده است انجام شود. این آزمایش می‌تواند تشخیص دهد که چه زمانی یک فرد به سؤالات و دستورات پاسخ می‌دهد، حتی زمانی که پاسخ آشکار نیست – یعنی زمانی که فرد در پاسخ صحبت نمی‌کند یا حرکت نمی‌کند (آگاهی پنهان).

نتایج این آزمایش‌ها می‌تواند بر تصمیم‌گیری در مورد مراقبت طولانی‌مدت تأثیر بگذارد.

پیش‌آگهی زندگی نباتی چگونه است؟

برخی افراد به‌طور خودبه‌خود از حالت زندگی نباتی بهبود می‌یابند، اما بهبودی معمولاً ناقص است. شانس بهبودی به علت و میزان آسیب مغزی و سن فرد بستگی دارد، مانند موارد زیر:

اگر علت آسیب به سر، ناهنجاری متابولیک برگشت‌پذیر (مانند قند خون پایین) یا مصرف بیش‌ازحد دارو به‌جای سکته مغزی یا ایست قلبی باشد، احتمال بهبودی بیشتر است.
افراد جوان‌تر ممکن است بیشتر از افراد مسن‌تر از عضلات خود استفاده کنند، اما تفاوت در بازیابی عملکرد ذهنی، رفتار و گفتار قابل‌توجه نیست.
اگر حالت نباتی بیش از چند ماه طول بکشد، بعید است که افراد هوشیاری خود را بازیابند. اگر افراد بهبود پیدا کنند، احتمالاً به‌شدت ناتوان می‌شوند.
هرگونه بهبودی از حالت نباتی بعد از ۱ ماه بعید است، مخصوصاً اگر علت آن چیزی غیر از ضربه به سر باشد. اگر علت ضربه به سر باشد، بهبودی پس از ۱۲ ماه بعید است. بااین‌حال، تعداد کمی از افراد در طی چند ماه یا سال بهبود می‌یابند. به‌ندرت، بهبود دیرهنگام اتفاق می‌افتد. پس از ۵ سال، حدود ۳ درصد از افراد توانایی برقراری ارتباط و درک را بازیابی می‌کنند، اما تعداد کمی می‌توانند مستقل زندگی کنند و هیچ‌کدام نمی‌توانند به‌طور طبیعی کار کنند.

درمان زندگی نباتی

اقدامات پیشگیرانه برای مشکلات ناشی از بی‌حرکتی

تغذیه‌ی خوب
موسیقی‌درمانی که ممکن است با تحریک پاسخ در افراد در حالت زندگی نباتی یا سایر انواع اختلالات هوشیاری، اثرات مفید جزئی داشته باشد. اما سودمندی این درمان هنوز مشخص نیست.
مراقبت بلندمدت

افرادی که در حالت زندگی نباتی هستند، همانند افرادی که در کما هستند نیاز به مراقبت دارند بنابراین رعایت نکات مراقبتی زندگی نباتی زیر می‌تواند در درمان آن‌ها کمک‌کننده باشد.

ارائه تغذیه خوب:

حمایت تغذیه‌ای مهم است. افراد از طریق لوله‌ای که از طریق بینی وارد معده می‌شود تغذیه می‌شوند. داروها نیز ممکن است از طریق این لوله‌ها تجویز شوند.

جلوگیری از مشکلات حرکتی:

بسیاری از مشکلات ناشی از ناتوانی درحرکت هستند (بی‌حرکت کردن)، و اقدامات لازم برای جلوگیری از آن‌ها ضروری است؛ به‌عنوان‌مثال، موارد زیر ممکن است رخ دهد:

زخم بستر: دراز کشیدن در یک وضعیت می‌تواند جریان خون را به برخی از نواحی بدن قطع کند و باعث شکسته شدن پوست و ایجاد زخم بستر شود.

انقباضات: عدم حرکت همچنین می‌تواند منجر به سفت شدن و کوتاه شدن دائمی عضلات (انقباضات) شود که باعث خم شدن دائمی مفاصل می‌شود.

لخته‌های خون: عدم تحرک باعث می‌شود لخته‌های خونی در رگ‌های پا ایجاد شوند که به آن ترومبوز ورید عمقی می‌گویند.

با جابجایی مکرر فرد و قرار دادن بالشتک محافظ در زیر قسمت‌هایی از بدن که در تماس با تخت هستند، مانند پاشنه‌ها، می‌توان از ایجاد زخم بستر جلوگیری کرد.

برای جلوگیری از انقباضات نیز، فیزیوتراپیست‌ها به‌آرامی مفاصل فرد را در همه جهات حرکت می‌دهند (تمرینات غیرفعال دامنه حرکتی) یا مفاصل را در موقعیت‌های خاصی قرار می‌دهند.

پیشگیری از لخته شدن خون شامل استفاده از داروها و فشار دادن یا بالا بردن پاهای فرد است. حرکت دادن اندام‌ها، همان‌طور که در تمرینات غیرفعال دامنه حرکتی رخ می‌دهد، ممکن است به جلوگیری از لخته شدن خون نیز کمک کند.

ادامه مطلب

مقالات

۲۴ مرداد ۱۴۰۱ توسط تیم تحریریه سایت دکتر جباری 0 دیدگاه

همه‌چیز که باید درباره‌ی سرطان اعصاب بدانید.

سرطان بیماری است که بسیاری از مردم در طول زندگی خود دچار آن می‌شوند. اگرچه نام این بیماری، همواره باعث وحشت و ترس زیادی در بیمار و خانواده او می‌شود، اما خوشبختانه امروزه با پیشرفت‌های پزشکی بسیاری از افراد مبتلابه سرطان با دنبال کردن درمان‌های موجود بهبود پیدا می‌کنند و به زندگی نرمال خود ادامه می‌دهند. یکی از انواع سرطان‌ها، سرطان اعصاب است. آیا درباره‌ی سرطان اعصاب چیزی خوانده و یا شنیده‌اید؟ خبر خوشحال‌کننده این است که بیشتر سرطان‌ها و تومورهای اعصاب بدخیم نیستند و به‌خوبی به درمان‌های مختلف پاسخ می‌دهند، اما بااین‌حال می‌توانند منجر به آسیب عصبی و از دست دادن کنترل عضلانی شوند. در این مقاله با جراح مغز و اعصاب همراه باشید تا باهم درباره‌ی سرطان اعصاب بیشتر بدانیم.

تومور اعصاب چیست؟

سرطان اعصاب یا تومور اعصاب درواقع توده‌های غیرطبیعی هستند که روی اعصاب محیطی یا درون آن رشد می‌کنند. اعصاب محیطی، اعصابی هستند که مغز و نخاع فرد را به سایر ارگان‌های بدن او متصل می‌کنند. این اعصاب ماهیچه‌های فرد را کنترل می‌کنند و به او اجازه می‌دهند تا بتواند راه برود، پلک بزند، قورت دهد، اجسام را بردارد و فعالیت‌های دیگر را انجام دهد.

تومور اعصاب اغلب در غلاف عصبی (پوشش محافظ) و بافت حمایت‌کننده ایجاد می‌شود و اکثر این تومورها خوش‌خیم هستند. بااین‌وجود، برخی از تومورهای غیر سرطانی نیاز به درمان دارند، زیرا ممکن است بر روی اعصاب فشار آورند و باعث درد، آسیب عصبی و مختل شدن عملکرد شوند.

تومورهای عصبی بسته به نوع آن‌ها می‌توانند آهسته یا سریع رشد کنند. برخی نیازی به درمان ندارند و برخی دیگر فقط به نظارت منظم پزشک نیاز دارند. به‌ندرت، تومورهای عصبی بدخیم هستند و نیاز به درمان تهاجمی دارند.

علائم و نشانه تومور اعصاب چیست؟

علائم تومور اعصاب محیطی درنتیجه‌ی رشد تومور درون عصب اصلی یا فشار آن بر روی اعصاب، رگ‌های خونی یا بافت‌های مجاور ایجاد می‌شوند.

علائم و نشانه‌های تومور اعصاب محیطی بسته به محل تومور و بافت‌هایی که تحت تأثیر قرار می‌گیرند متفاوت است. برخی از این علائم عبارت‌اند از:

تورم یا برآمدگی در زیر پوست
درد، گزگز یا بی‌حسی
احساس ضعف یا مختل شدن عملکرد ناحیه‌ی آسیب‌دیده
سرگیجه یا از دست دادن تعادل

تومور و سرطان اعصاب به چه دلیلی ایجاد می‌شود؟

متأسفانه هنوز علل دقیق ایجاد تومور اعصاب محیطی مشخص نیست. برخی از این تومورها ارثی هستند و ژنتیک نقش مهمی در ایجاد آن‌ها بازی می‌کند، مانند نوروفیبروماتوز (نوع ۱ و ۲) و شوانوماتوز. درحالی‌که برخی دیگر ممکن است به دلیل عملکرد نادرست ژن یا در اثر جراحت یا جراحی ایجاد شوند.

باوجوداینکه علت ایجاد سرطان اعصاب هنوز مشخص نیست اما برخی موارد می‌تواند ریسک ابتلا به آن را افزایش دهد. به‌طورکلی عوامل خطرساز در سرطان اعصاب عبارت‌اند از:

سابقه‌ی پرتودرمانی
داشتن نوروفیبروماتوز، گروهی از سه اختلال عصبی

انواع نوروفیبروماتوز

نوروفیبروماتوز یک بیماری ارثی و ژنتیکی است که اعصاب و پوست را گرفتار می‌کند. در این بیماری تومورهای خوش‌خیم غیر سرطانی در مسیر اعصاب رشد می‌کنند و همین امر باعث بروز مشکلاتی در پوست ‌و استخوان‌ها می‌شود. دو نوع نوروفیبروماتوز وجود دارد:

نوروفیبروماتوز نوع ۱: این نوع شایع‌تر از نوع دیگر است و معمولاً خود را تا سن ده‌سالگی کودک نشان می‌دهد. در بیماران مبتلابه این نوع، نازکی یا رشد بیش‌ازاندازه استخوان‌ها و اسکولیوز وجود دارد که باعث بروز مشکلات متعددی می‌شود.
نوروفیبروماتوز نوع دو: نوع دو نوروفیبروماتوز اغلب همراه با تومورهای عصب شنوایی است و شیوع آن یک در ۲۵ هزار نفر است. تومورهای عصب شنوایی در این مدل بیماری ممکن است موجب کری، اختلالات تعادل، زنگ زدن گوش، سردرد و درد و احساس ضعف در صورت شود. این بیماری عمدتاً در سنین نوجوانی یا انتهای دهه دوم عمر بروز می‌کند.

انواع تومور اعصاب چیست؟

به‌صورت کلی سه نوع اصلی تومور عصبی عبارت‌اند از:

نوروفیبروم

این نوع از تومورهای عصبی معمولاً خوش‌خیم هستند و به‌ندرت ممکن است به یک تومور بدخیم غلاف عصبی محیطی تبدیل شوند. همچنین این تومورها بیشتر در افرادی رخ می‌دهد که به نوروفیبروماتوز نوع ۱ مبتلا هستند.

علائمی که تومور نوروفیبروم می‌تواند ایجاد کند به‌طور گسترده‌ای متفاوت است. نوروفیبروم‌های کوچک ممکن است هیچ علامتی نداشته باشند، درحالی‌که تومورهای بزرگ و پیچیده ممکن است دردناک باشند و باعث بی‌حسی، تغییر شکل و/یا از دست دادن عملکرد شوند.

انواع نوروفیبروم شامل موارد زیر می‌شود:

نوروفیبروم پوستی: نوروفیبروم‌های پوستی به‌صورت برآمدگی یا برجستگی‌ها روی پوست و یا درست زیر پوست ظاهر می‌شوند. این تومورها مرزهای مشخصی دارند و ممکن است نرم یا سفت باشند.
نوروفیبروم منتشر: این نوع از نوروفیبروم‌ها اغلب در سطح وسیعی از پوست ایجاد می‌شوند و متلاطم هستند و رنگ تیره‌تری نسبت به پوست اطراف دارند.

نوروفیبروم پلکسی فرم: این نوروفیبروم‌های پیچیده انواع سلولی زیادی را در برمی‌گیرند و می‌توانند در امتداد دسته‌های عصبی متعدد رشد کنند. این تومورها می‌توانند در هر قسمتی از بدن، در سطح پوست یا در عمق آن ایجاد شوند. همچنین برخی آن‌ها ممکن است به‌مرورزمان بزرگ و بدشکل می‌شوند.

شوانوما

شوانوما در سلول‌های شوان که غلاف محافظ عصبی را تشکیل می‌دهند، ایجاد می‌شود. بیشتر شوانوماها خوش‌خیم هستند و تنها درصد کمی از آن‌ها به تومور بدخیم غلاف عصبی محیطی تبدیل می‌شود.

برخی از بیماران مبتلابه تومور شوانوما هیچ علامتی ندارند، درحالی‌که برخی دیگر درد، ضعف عضلانی یا بی‌حسی یا گزگز را تجربه می‌کنند.

شایع‌ترین شوانوما، شوانوما دهلیزی نام دارد، که به آن نوروم آکوستیک نیز می‌گویند. این تومورها اغلب در امتداد اعصاب دهلیزی که هر گوش داخلی را به مغز متصل می‌کنند، رشد می‌کنند. درنتیجه علائم این تومور می‌تواند شامل کاهش شنوایی و مشکلات تعادل باشد.

تومور بدخیم غلاف عصبی محیطی (MPNST)

تومور بدخیم غلاف عصبی نوع سرطان اعصاب نادر است که در غلاف عصبی ایجاد می‌شود. این تومورها که به‌عنوان نوروفیبروسارکوم نیز شناخته می‌شوند، می‌توانند در هرجایی از بدن ایجاد شوند بااین‌حال عمدتاً پاها، بازوها یا لگن را تحت تأثیر قرار می‌دهند. این تومورها ممکن است به‌سرعت رشد کرده و پخش ‌شوند، در برابر شیمی‌درمانی مقاومت از خود نشان دهند و پس از درمان دوباره عود کنند.

علائم این تومور عصبی شامل موارد زیر است:

درد مداوم
توده‌‌ی در حال رشد زیر پوست
مورمور شدن
ضعف عضلانی

فرق تومور خوش‌خیم و بدخیم عصبی چیست؟

فرق اصلی تومور عصبی خوش‌خیم و بدخیم در این است که تومور بدخیم سرطانی محسوب می‌شود و می‌تواند به‌سرعت سلول‌های سرطانی را به سایر بافت‌ها و بخش‌های مغز گسترش دهد. درحالی‌که تومور عصبی خوش‌خیم می‌تواند رشد کند و بزرگ شود، اما به سایر بخش‌ها سرایت نمی‌کند و آن‌ها را درگیر نمی‌سازد.

چگونه می‌توان تومور عصبی را تشخیص داد؟

برای تشخیص تومور اعصاب محیطی پزشک از یکی از روش‌های زیر استفاده می‌کند:

ام آر ای
سی‌تی‌اسکن
الکترومیوگرافی
بیوپسی تومور

درمان تومور عصبی به چه صورت انجام می‌شود؟

بسته به موارد زیر، درمان تومور عصبی می‌تواند بسیار متفاوت باشد:

نوع و شدت تومور
محل تومور
سلامت کلی بدن

به‌طور‌کلی درمان سرطان اعصاب عبارت است از:

نظارت منظم

تومورهای خوش‌خیم کوچک اغلب نیازی به درمان ندارند و تنها معاینات و اسکن‌های منظم باید صورت گیرد تا پزشک متخصص در جریان باشد که آیا تومور در حال رشد است یا خیر.

جراحی

یکی دیگر از روش‌های درمان تومور عصبی جراحی است. هدف از انجام این جراحی، برداشتن کامل تومور عصبی بدون آسیب رساندن به اعصاب و بافت‌های سالم است. اگر امکان برداشتن کامل تومور انجام وجود نداشته باشد، جراح سعی می‌کند هر مقدار از تومور را که می‌تواند بردارد.

پرتودرمانی

پرتودرمانی می‌تواند به کاهش برخی از تومورهای عصبی کمک کند.

درمان سرطان

تومورهای بدخیم اعصاب درواقع همان تومورهای سرطانی هستند. این تومورها رشد بسیار سریع و کنترل نشده‌ای دارند و می‌توانند در مدت‌زمان کوتاهی بخش زیادی از بدن را درگیر کنند. درمان تومورهای بدخیم اعصاب شامل درمان‌های سرطان ازجمله پرتودرمانی و شیمی‌درمانی است.

توان‌بخشی

پس از جراحی، ممکن است فرد به توان‌بخشی فیزیکی نیاز داشته باشد. در این شرایط پزشک، فیزیوتراپیست و کار درمانگر برای بهبودی پس از جراحی و بازیابی عملکرد به شما کمک می‌کنند.

آیا پیشگیری از تومور عصبی ممکن است؟

متأسفانه راه شناخته‌شده‌ای برای پیشگیری از تومورهای عصبی وجود ندارد. تنها کاری که پزشک متخصص ممکن است انجام دهد این است که آزمایش ژنتیک را برای درک بهتر میزان خطر ابتلای شما و خانواده‌تان توصیه کند.

طول عمر بیماران سرطان اعصاب چقدر است؟

طول عمر بیماران سرطان اعصاب به نوع تومور عصبی آن‌ها بستگی دارد. اگر تومور عصبی خوش‌خیم باشد، پزشک متخصص روش درمان را مشخص می‌کند و به‌احتمال‌زیاد بیمار می‌تواند تا سالیان دراز به زندگی ادامه دهد. اما اگر تومور عصبی بدخیم باشد، پیش‌آگهی درمان امیدوارکننده نخواهد بود، به‌ویژه اگر توده‌ی سرطانی در بافت‌های مجاور پخش‌شده باشد. ماهیت تومور بدخیم غلاف عصبی اغلب از نوع متاستازدهنده است، به این معنی که تمام بافت‌های بدن را درگیر می‌کند و به‌سرعت منجر به مرگ بیمار می‌شود. اما نکته‌ای که وجود دارد این است که خوشبختانه اغلب تومورهای عصبی خوش‌خیم هستند.

ادامه مطلب

مقالات

۱۵ مرداد ۱۴۰۱ توسط تیم تحریریه سایت دکتر جباری 0 دیدگاه

انواع اختلالات عضلانی سیستم عصبی را بهتر بشناسید.

در بدن ما، ترکیبی از سیستم عصبی و عضلات با یکدیگر کار می‌کنند و به اندام‌های بدن اجازه حرکت می‌دهند؛ که به‌عنوان سیستم عصبی عضلانی بدن شناخته می‌شود. برخی از بیمار‌ی‌ها به دلیل نقص کارکرد در این ناحیه ایجاد می‌شوند و با عنوان اختلالات عضلانی عصبی شناخته شده و این سیستم را مختل می‌کنند.

در ادامه‌ی این مطلب از جراح مغز و اعصاب همراه ما باشید تا در رابطه با انواع اختلالات عضلانی سیستم عصبی صحبت نماییم.

دستگاه عصبی عضلانی چگونه فعالیت می‌کند؟

مغز حرکات ماهیچه‌های اسکلتی یا ارادی را از طریق اعصاب تخصصی کنترل می‌کند.

در حقیقت ترکیبی از سیستم عصبی و ماهیچه‌ها که باهم کار می‌کنند تا امکان حرکت را فراهم آورند، به عنوان سیستم عصبی عضلانی شناخته می‌شود.

اگر بخواهید بخشی از بدن خود را حرکت دهید، پیامی به سلول‌های عصبی (نورون‌های خاصی) که نورون‌های حرکتی فوقانی نامیده می‌شوند، ارسال می‌شود. نورون‌های حرکتی فوقانی دارای دم‌های بلند یا همان آکسون‌ها هستند که از طریق مغز به داخل نخاع می‌روند و در آنجا به نورون‌های حرکتی تحتانی متصل می‌شوند.

در نخاع، نورون‌های حرکتی تحتانی، آکسون‌های خود را از طریق اعصاب بازوها و پاها مستقیماً به عضله‌ای که کنترل می‌کنند، می‌فرستند. هر نورون حرکتی تحتانی به شاخه‌های ریز زیادی تقسیم می‌شود؛ که نوک هر شاخه پایانه پیش سیناپسی نامیده می‌شود. به این ارتباط بین نوک عصب و عضله، اتصال عصبی عضلانی نیز گفته می‌شود.

سیگنال‌های الکتریکی از مغز به سمت اعصاب حرکت می‌کند و باعث آزاد شدن ماده شیمیایی استیل کولین از پایانه‌های پیش سیناپسی می‌شود. این ماده شیمیایی توسط حسگرهای ویژه یا همان گیرنده‌ها در بافت عضلانی جذب می‌شود. اگر گیرنده‌های کافی توسط استیل کولین تحریک شوند، عضلات شما منقبض می‌شود.

بیماری‌های بسیاری وجود دارند که به عنوان اختلالات عضلانی عصبی طبقه‌بندی می‌شوند.

اختلال عصبی عضلانی چیست؟

اختلالات عصبی عضلانی بر اعصاب کنترل‌کننده عضلات ارادی و اعصابی که اطلاعات حسی را به مغز منتقل می‌کنند، تأثیر می‌گذارد. سلول‌های عصبی یا همان نورون‌ها، پیام‌های الکتریکی را به بدن ارسال و دریافت می‌کنند تا به کنترل عضلات ارادی ما کمک کنند.

هنگامی‌که نورون‌ها ناسالم شده یا می‌میرند، ارتباط بین سیستم عصبی و ماهیچه‌ها از بین می‌رود؛ درنتیجه، ماهیچه‌ها ضعیف شده و از بین می‌روند یا اصطلاحا آتروفی اتفاق می‌افتد.

بنابراین می‌توان گفت، اختلالات عضلانی عصبی به دلیل مشکلاتی که در اعصاب و ماهیچه‌های بدن ما وجود دارد، بر عملکرد ماهیچه‌ها تأثیر می‌گذارد. شایع‌ترین علامت انواع اختلال عضلانی سیستم عصبی، ضعف عضلانی است.

علائم انواع اختلال عضلانی سیستم عصبی

انواع اختلال عضلانی سیستم عصبی، دارای علائم متفاوت و گسترده‌ای است؛ که بسته به شدت بیماری می‌تواند در هر فرد متفاوت ظاهر شود. شدت این علائم می‌تواند خفیف، متوسط و یا تهدیدکننده زندگی باشد. رایج‌ترین علائم انواع اختلال عضلانی سیستم عصبی عبارت‌اند از:

ضعف عضلانی
از دست دادن عضلات
گرفتگی عضلات
مسائل حرکتی
مشکلات تعادل
بی‌حسی، گزگز یا احساس دردناک
افتادگی پلک
دوبینی
اسپاستیسیته (سفتی) عضلانی که بعداً باعث بدشکلی مفاصل یا اسکلتی می‌شود
درد عضلانی
مشکلات تنفسی
مشکلات بلع

بیشتر اختلالات عضلانی عصبی با تأثیر بر عضلات اسکلتی بزرگ مانند عضلات بازوها و پاها شروع می‌شود، اما می‌تواند بر عضلات کوچک‌تر مانند عضلات چشم، گلو و سینه تأثیر بگذارد؛ که همین امر سبب ایجاد مشکلات دیگری شود.

انواع اختلال عضلانی عصبی را بهتر بشناسید!

برخی از بیماری‌های عمده‌ای که سیستم عصبی عضلانی را تحت تأثیر قرار می‌دهند، به چهار گروه اصلی طبقه‌بندی می‌شوند که این چهار گروه عبارت‌اند از:

بیماری‌های نورون حرکتی:

به دلایل ناشناخته یا ژنتیکی، نورون‌های حرکتی تحتانی (و گاهی اوقات نیز فوقانی) به تدریج می‌میرند. برخی از انواع مختلف بیماری‌های نورون حرکتی ژنتیکی (ارثی) هستند که شامل آتروفی عضلانی نخاعی پیش‌رونده نوزادی (SAM1)، آتروفی عضلانی نخاعی متوسط (SAM2)، آتروفی عضلانی نخاعی نوجوانان (SAM3) و آتروفی عضلانی نخاعی بزرگسالان است.

نوروپاتی‌ها:

در این دسته از اختلالات عضلانی عصبی، سیستم عصبی محیطی (اعصابی غیر از اعصاب داخل نخاع) تحت تأثیر قرار می‌گیرد. برخی از بیماری‌های مختلف عصب محیطی عبارت‌اند از: بیماری ژنتیکی، بیماری شارکو ماری توث، اختلال هورمونی دیابت (در صورت کنترل ضعیف) و بیماری‌های خود ایمنی مانند نوروپاتی التهابی مزمن (CIDP).

برخی از بیماری‌های رایج این دسته از اختلال عضلانی سیستم عصبی:

بیماری ماری شارکو توث
بیماری Dejerine-Sottas
آتاکسی فریدریش

اختلالات اتصال عصبی عضلانی:

در این دسته از اختلال عصبی عضلانی، انتقال سیگنال برای حرکت (انقباض) عضله مسدود می‌شود؛ زیرا سعی می‌کند فاصله بین عصب و عضله را پر کند. شایع‌ترین این بیماری‌ها میاستنی گراویس است، یک بیماری خود ایمنی می‌باشد که در آن سیستم ایمنی، آنتی‌بادی‌هایی تولید می‌کند که خود به اتصال عصبی عضلانی می‌چسبند و از انتقال تکانه‌های عصبی به عضله جلوگیری می‌کنند.

برخی از بیماری‌های رایج این دسته از اختلال عضلانی سیستم عصبی:

میاستنی گراویس
سندرم لامبرت ایتون
بوتولیسم

میوپاتی‌ها ازجمله دیستروفی عضلانی:

بسیاری از انواع مختلف دیستروفی عضلانی (ضایعات عضلانی) توسط جهش‌های ژنتیکی مختلفی ایجاد می‌شوند که از حفظ و ترمیم بافت عضلانی جلوگیری می‌کند. برخی از انواع مختلف این دسته اختلالات عضلانی عصبی عبارت‌اند از: دیستروفی عضلانی بکر، دیستروفی عضلانی مادرزادی، دیستروفی عضلانی دوشن و دیستروفی عضلانی فاسیوسکاپولوهومرال (facioscapulohumeral).

سایر بیماری‌های ماهیچه‌ها یا همان میوپاتی‌ها می‌توانند به عنوان یک عارضه جانبی نادر از داروها (به عنوان مثال، داروهای کاهش‌دهنده کلسترول به نام استاتین‌ها)، بیماری‌های خود ایمنی مانند پلی میوزیت یا پلی میالژیا روماتیکا یا اختلالات هورمونی مانند کم‌کاری تیروئید ایجاد شوند.

میوپاتی‌های کمتر شایع عبارت‌اند از:

برخی از علل انواع اختلال عضلانی سیستم عصبی، عبارت‌اند از:

جهش‌های ژنتیکی
عفونت‌های ویروسی
اختلالات خود ایمنی
اختلالات هورمونی
اختلالات متابولیک
کمبود‌ها در رژیم غذایی
داروها و سموم خاص
عوامل ناشناخته

تشخیص انواع اختلال عضلانی عصبی چگونه صورت می‌گیرد؟

تشخیص انواع اختلال عضلانی سیستم عصبی با معاینه فیزیکی از طرف پزشک شروع می‌شود. پزشک در مورد سابقه پزشکی، سابقه خانوادگی و علائم از شما سؤال خواهد کرد. پزشکان همچنین قدرت و توان عضلانی و رفلکس‌های شما را بررسی خواهند کرد.

آزمایش‌های تشخیصی که ممکن است برای کمک به تعیین تشخیص، تجویز شوند عبارت‌اند از:

آزمایش خون برای ارزیابی سطح آنزیم‌ها و نشانگرهای التهابی
آزمایش ژنتیک برای ارزیابی خطر ژنتیکی
تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI) از مغز و نخاع برای ارزیابی آسیب
تست الکترومیوگرافی (EMG) برای ارزیابی فعالیت الکتریکی عضلات شما
تست‌های هدایت عصبی برای ارزیابی نحوه انتقال سیگنال‌ها از اعصاب به عضلات
بیوپسی عضلانی برای بررسی کیفیت بافت عضلانی شما
پونکسیون کمری که به آن ضربه نخاعی نیز می‌گویند، برای ارزیابی کیفیت مایع مغزی نخاعی در کانال نخاعی شما

درمان اختلال عضلانی عصبی چگونه صورت می‌گیرد؟

در حال حاضر هیچ درمانی برای انواع اختلالات عضلانی سیستم عصبی وجود ندارد. تحقیقات روی درمان‌های ژنتیکی و داروهای جدید به امید یافتن راه‌حلی کاربردی، در حال انجام است.

درمان علائم، به تعویق انداختن پیشرفت بیماری و افزایش کیفیت زندگی بیماران با استفاده از داروها، فیزیوتراپی، کاردرمانی و در صورت لزوم جراحی انجام می‌شود.

سخن پایانی

در این مطلب شما را با انواع اختلالات عضلانی عصبی آشنا کردیم و علائم این اختلالات را نیز شناختید. دانستیم که اختلالات عصبی عضلانی بر اعصاب کنترل‌کننده عضلات ارادی و اعصابی که اطلاعات حسی را به مغز منتقل می‌کنند، تأثیر می‌گذارد؛ همین انواع اختلال عضلانی سیستم عصبی دارای طیف وسیعی از علائم گوناگون است که بسته به شدت بیماری، می‌تواند متفاوت باشد.

ادامه مطلب

مقالات

۱۲ مرداد ۱۴۰۱ توسط تیم تحریریه سایت دکتر جباری 0 دیدگاه

انواع اختلال عصبی ژنتیکی را بشناسید!

آیا تابه‌حال چیزی درباره ِ اختلال عصبی ژنتیکی چیزی شنیده‌اید؟ اختلالات عصبی ژنتیکی شرایطی هستند که براثر تغییر در ژن‌ها و کروموزوم‌ها ایجاد می‌شوند و می‌توانند بر مغز، نخاع، اعصاب و ماهیچه‌ها تأثیر بگذارد. اختلالات عصبی ژنتیکی می‌توانند باعث مشکلات سلامتی در بدو تولد یا بعدازآن در کودکی شوند، به همین دلیل آشنایی با این اختلالات اهمیت زیادی دارد. در این مقاله با بهترین جراح مغز و اعصاب در تهران همراه باشید تا باهم درباره‌ی انواع اختلال عصبی ژنتیکی بیشتر بدانیم.

اختلال عصبی ژنتیکی چیست؟

اختلالات عصبی ژنتیکی که به آن اختلالات نوروژنتیک نیز می‌گویند، درواقع شرایط و اختلالات ژنتیکی هستند که بر نحوه‌ی عملکرد مغز و در برخی موارد بر نحوه‌ی شکل‌گیری مغز تأثیر می‌گذارند. این اختلالات ممکن است منجر به صرع غیرقابل‌کنترل، حرکات غیرطبیعی بدن و تأخیر در مراحل رشد شوند.

علائم و نشانه‌های اختلال عصبی ژنتیکی چیست؟

بر اساس نوع بیماری، افراد مبتلابه اختلالات عصبی ژنتیکی ممکن است دارای یک یا چند تا از علائم زیر باشند:

صرع غیرقابل‌کنترل (غیرقابل درمان).
مهارت‌های رشدی با تأخیر
حرکات غیرطبیعی یا غیرقابل‌کنترل
ضعف عضلانی
مشکلات بینایی (مانند ناهنجاری‌های شبکیه، آب‌مروارید یا کوری قشر مغز)
مشکلات شنوایی
رشد غیرطبیعی سر (مانند رشد خیلی آهسته یا خیلی سریع)

اختلال عصبی ژنتیکی به چه علتی ایجاد می‌شود؟

بیماری‌های نوروژنتیک عمدتاً به دلیل تغییر یا جهش در DNA که ممکن است از والدین غیر مبتلابه فرد به ارث رسیده باشد یا نتیجه‌ی تغییر جدید در ژن‌های بیمار باشد، ایجاد می‌شوند. این جهش‌ها و تغییرات در DNA می‌توانند منجر به شرایطی شوند که بر سیستم عصبی ما تأثیر بگذارد. اختلالات عصبی ژنتیکی معمولاً مزمن و ناتوان‌کننده هستند و در برخی موارد، آن‌ها ممکن است دژنراتیو و کشنده باشند.

انواع اختلال عصبی ژنتیکی چیست؟

انواع مختلفی از اختلالات عصبی ژنتیکی با علائم مختلفی وجود دارند که ممکن است در بدو تولد یا بعدازآن در زندگی ظاهر شوند. درحالی‌که بیشتر اختلالات عصبی ژنتیکی به دلیل مسائل ژنتیکی ایجاد می‌شوند، تنها برخی از آن‌ها ارثی هستند.

انواع اختلال عصبی ژنتیکی عبارت است از:

اختلال طیف اوتیسم
ناهنجاری‌های مغزی
تأخیر رشدی
ناتوانی ذهنی و شناختی
صرع و تشنج (اشکال ژنتیکی)
اختلالات متابولیک
اختلالات پوستی عصبی (به‌عنوان‌مثال، نوروفیبروماتوز)
اختلالات عصبی عضلانی
سکته مغزی
اختلالات نورودژنراتیو یا اختلالات نابودکننده اعصاب

اختلالات عصبی عضلانی

اختلالات عصبی عضلانی، شرایطی هستند که در آن‌ها عملکرد ماهیچه‌ها مختل می‌شود. به‌عبارت‌دیگر، بیماری‌های عصبی عضلانی شامل اختلالات رشته‌های عصبی و عضلات بدن هستند.

به‌طورکلی انواع اختلالات عصبی عضلانی عبارت‌اند از:

اسکلروز جانبی آمیوتروفیک (ALS)

بیماری شارکو ماری توث
اسکلروز چندگانه
دیستروفی عضلانی
میاستنی گراویس

میوپاتی
میوزیت، ازجمله پلی میوزیت و درماتومیوزیت
نوروپاتی محیطی

اختلالات متابولیک

متابولیسم به واکنش‌های شیمیایی در سلول‌های بدن گفته می‌شود. درواقع توسط این واکنش‌های شیمیایی غذایی که می‌خوریم به ترکیبات شیمیایی ضروری که برای زنده ماندن به آن‌ها نیاز داریم تبدیل می‌شود. اختلال متابولیک زمانی رخ می‌دهد که واکنش‌های شیمیایی غیرطبیعی فرآیندهای سوخت‌و‌ساز طبیعی بدن را مختل کنند. به‌عنوان‌مثال اختلال در شکستن مولکول‌های بزرگ برای تولید انرژی، اختلال در کارایی سلول‌ها برای تولید انرژی یا مشکلات مربوط به تنظیم انرژی ازجمله این اختلالات هستند.

برخی از اختلالات متابولیکی عبارت‌اند از:

سندرم هورلر

بیماری Niemann-Pick
بیماری Tay-Sachs
بیماری گوچر
بیماری فابری

بیماری کراب
گالاکتوزمی
بیماری ادراری شربت افرا
فنیل کتونوریا
اختلالات ذخیره گلیکوژن
اختلالات میتوکندریایی
آتاکسی فریدریش

سندرم زلوگر
آدرنولکودیستروفی
بیماری ویلسون

صرع

بیماری صرع یک وضعیت سیستم عصبی مرکزی است که در آن دسته‌ای از سلول‌های عصبی (نورون‌ها) در مغز دچار بدعملکردی می‌شوند و سیگنال‌های الکتریکی غیرطبیعی ارسال می‌کنند که باعث می‌شود بدن به روش‌های غیرعادی به آن‌ها پاسخ دهد. نورون‌ها به‌طورمعمول سیگنال‌های الکتریکی و شیمیایی را به عضلات، غدد و سایر سلول‌های عصبی ارسال می‌کنند تا منجر به افکار و اعمال طبیعی در بدن شوند.

ناتوانی ذهنی و شناختی

ناتوانی ذهنی اصطلاحی است که زمانی استفاده می‌شود که کودک دچار محدودیت‌های خاصی در عملکرد و مهارت‌های شناختی ازجمله مهارت‌های ارتباطی، اجتماعی و مراقبت از خود باشد. این کودکان نمره بهره هوشی (IQ) بسیار پایینی دارند. برخی از کودکان محدودیت‌های کمتری دارند و می‌توانند وقتی بزرگ‌تر شدند زندگی مستقلی داشته باشند، درحالی‌که برخی دیگر محدودیت‌های بسیار شدیدی دارند به‌گونه‌ای که تا آخر عمر برای مراقبت به دیگران وابسته‌اند.

تأخیر رشدی

به تأخیر دررسیدن به نقاط رشدی مرتبط با زبان، تفکر، مهارت‌های اجتماعی یا حرکتی، تأخیر رشدی می‌گویند. توجه داشته باشید که بسیاری از نوزادان و کودکان ممکن است آهسته‌تر از همسالان خود شروع به راه رفتن یا صحبت کردن بکنند، اما این تأخیر تنها زمانی یک تأخیر رشدی است که ماه‌ها پس از از دست دادن نقطه عطف ادامه یابد.

اختلال طیف اوتیسم

اختلال طیف اوتیسم (ASD) یک بیماری عصبی و رشدی است که بر رفتار، توانایی برقراری ارتباط و مهارت‌های تعامل اجتماعی کودک تأثیر می‌گذارد. افراد مبتلابه اختلال طیف اوتیسم متفاوت از همسالان خود، جهان را درک می‌کنند و با آن تعامل دارند.

اختلالات عصبی پوستی

در دوره‌ی جنینی پوست و سیستم عصبی مرکزی (مغز و نخاع) نوزاد در اثر تمایز از اکتودرم به وجود می‌آیند. به همین دلیل گاهی بیماری‌های مشترکی شامل درگیری پوستی و عصبی ایجاد می‌شود که به آن بیماری عصبی پوستی یا فاکوماتوزیس می‌گویند. مهم‌ترین اختلالات عصبی پوستی عبارت‌اند از:

بیماری نوروفیبروماتوز
بیماری توبروز اسکلروزیس
بیماری استورج وبر

چگونه می‌توان اختلال عصبی ژنتیکی را تشخیص داد؟

معاینات و آزمایش‌های زیر را می‌توان برای تشخیص اختلالات عصبی ژنتیکی انجام داد:

سابقه بالینی و معاینه

در این روش پزشک یک شرح حال دقیق از فرد و سابقه خانوادگی او می‌گیرد و سپس بدن او را بررسی می‌کند و به دنبال نشانه‌هایی از یک اختلال عصبی ژنتیکی، مانند علائم خاص مادرزادی یا نشانه‌های فیزیکی یا عصبی غیرمعمول می‌گردد.

آزمایش خون

این آزمایش‌ ممکن است از آزمایش‌های معمول بیوشیمیایی، شمارش سلول‌های خونی یا آزمایش‌های متابولیک اندکی تخصصی‌تر باشد و به اختلال خاصی اشاره کند.

آزمایش ادرار

در آزمایش‌های ادرار مواد شیمیایی و پروتئین‌های خاصی که می‌توانند نشان‌دهنده‌ی یک اختلال نوروژنتیکی باشند مورد بررسی قرار می‌گیرند و جایگزین آزمایش‌های تهاجمی‌تر می‌شوند.

پونکسیون کمری

اگر آزمایش خون و آزمایش ادرار بی‌نتیجه باشد، بیرون کشیدن مایع مغزی نخاعی و آزمایش روی آن ممکن است مفید باشد.

بیوپسی

به‌ندرت ممکن است برای تشخیص‌های خاص نیاز به بیوپسی پوست یا عضله باشد.

آزمایش ژنتیک

مطالعه DNA یک فرد می‌تواند تغییرات یا ناهنجاری‌هایی را در ژن‌ها و کروموزوم‌ها که ممکن است باعث اختلال عصبی ژنتیکی شوند را آشکار کند.

تصویربرداری رزونانس مغناطیسی یا MRI

در MRI از یک میدان مغناطیسی و امواج رادیویی برای ایجاد تصاویر دقیق از بافت‌های داخلی بدن مانند مغز و اعصاب استفاده می‌کنند. از MRI می‌توان برای مشاهده علائم درون جمجمه‌ای اختلالات عصبی ژنتیکی خاص استفاده کرد.

درمان اختلال عصبی ژنتیکی چیست؟

درمان اختلالات عصبی ژنتیکی بر اساس علائم همراه با این شرایط متنوع است. برخی از درمان‌ها عبارت‌اند از:

مشاوره ژنتیک

مشاوران ژنتیک کسانی هستند که در زمینه‌ی اختلالات نوروژنتیک آموزش‌دیده‌اند. این مشاوران نتایج آزمایشات ژنتیکی را به زبانی که به‌راحتی قابل‌درک باشد برای خانواده‌ها توضیح می‌دهند و این به والدین کمک می‌کند تا در مورد نیازهای فرزندشان و اینکه چگونه اختلال آن‌ها ممکن است در طول زمان تغییر کند، آگاهی به دست بیاورند.

مصرف دارو

پزشک فرزند شما ممکن است برای درمان علائمی مانند تشنج دارو‌های خاصی تجویز کند. متخصصان نوروژنتیک و پزشک کودک شما برای درمان علائم اختلال باهم همکاری خواهند کرد تا با تشخیص درست بیماری روش درمانی و داروهای مربوط به بیماری را به‌درستی انتخاب کنند.

جراحی انکولوژیک

برخی از اختلالات پوستی عصبی ممکن است منجر به تشکیل تومور شوند. برای درمان برخی از این تومورها به جراحی نیاز است.

فیزیوتراپی و کاردرمانی

اگر کودک از دست دادن تعادل، ضعف تون عضلانی یا اسپاستیسیته را تجربه کند، فیزیوتراپی و کاردرمانی می‌تواند به حفظ و بهبود تعادل و انعطاف‌پذیری و بهبود برخی از تأخیرهای رشدی کمک کند.

گفتاردرمانی

گفتار درمانگر با کودک شما کار می‌کند تا توانایی او در برقراری ارتباط کلامی را بهبود بخشد.

ادامه مطلب

مقالات

۱۱ تیر ۱۴۰۱ توسط تیم تحریریه سایت دکتر جباری 0 دیدگاه

سندرم پای بی قرار چیست؟ علائم تا درمان

علل و نشانه‌های سندرم پای بی قرار به همراه راه‌های درمان آن

شاید تابه‌حال عنوان سندرم پای بی قرار را شنیده باشید یا احساس کرده باشید که میل شدیدی به تکان دادن پاهای خود دارید و بی‌اختیار آن‌ها را تکان می‌دهید. این حس می‌تواند آن‌قدر شمارا درگیر کند که زندگی روزمره‌تان را دچار مشکل کند؛ به این سندرم، سندرم پای بی قرار گفته می‌شود. اما تا چه حد درباره‌ی این اختلال یا سندرم می‌دانید؟ در ادامه‌ی مقاله با بهترین فوق تخصص مغز و اعصاب همراه باشید تا باهم درباره‌ی سندرم پای بی قرار و علل و درمان پای بی قرار بیشتر بدانیم.

سندرم پای بی قرار چیست؟

سندرم پای بی قرار (RLS) که نام دیگر آن بیماری ویلیس اکبوم است، سندرمی است که باعث ایجاد حس ناخوشایند و میل شدید و غیرقابل مقاومت برای حرکت دادن پاها می‌شود. علائم این سندرم اغلب در اواخر بعدازظهر یا عصر ظاهر می‌شوند و معمولاً شب‌ها در زمان استراحت، نشستن یا دراز کشیدن در تخت، شدیدتر می‌شوند. ازآنجایی‌که علائم این سندرم در هنگام شب شدید می‌شوند، اگر فرد از خواب بپرد و بیدار شود احتمالاً به‌سختی می‌تواند دوباره به خواب برود. راه رفتن یا حرکت دادن به پاها می‌تواند تا حدی در رفع ناراحتی این علائم مؤثر باشد، اما غالباً بعد از توقف حرکت پاها علائم دوباره شدید می‌شوند.

سندرم پای بی قرار هم در دسته‌ی اختلالات خواب قرار می‌گیرد زیرا علائم آن در زمان تلاش برای خواب و استراحت ایجاد می‌شود و هم چون فرد مجبور است برای رفع علائم ظاهرشده پاهایش را مدام حرکت دهد، به‌عنوان یک اختلال حرکتی شناخته می‌شود. بااین‌حال، شاید بهترین تعریف برای سندرم پای بی قرار این باشد که این سندرم یک اختلال حسی عصبی است که در پی دستوراتی که از مغز ارسال می‌شود ایجاد می‌شود.

علت سندرم پای بی قرار چیست؟

متأسفانه هنوز برای دانشمندان به طور دقیق علت سندرم پای بی قرار را نشناخته‌اند، بااین‌حال طبق مشاهدات و بررسی مبتلایان این سندرم، چندین علت سندرم پای بی قرار در نظر گرفته‌شده است.

اولین و اصلی‌ترین علت سندم پای بی قرار را می‌توان ژنتیک و وراثت دانست. در اکثر مشاهدات دیده‌شده است که نیمی از مبتلایان به پای بی قرار در خانواده‌ی درجه‌یک خود فرد مبتلای دیگری نیز دارند. همچنین طبق نظر دانشمندان کروموزوم‌هایی در مغز شناخته‌شده‌اند که ممکن است ژن‌های RLS را حمل کنند.

علت دوم سندرم پای بی قرار می‌تواند سطح نامتعادل دوپامین در مغز باشد. محققان بر این باورند که سطح نامتعادل دوپامین موجود در مغز می‌تواند علت ارسال پیام‌های متعدد مغز برای حرکت ماهیچه‌های پا و درنتیجه سندرم پای بی قرار باشد.

سومین نظریه‌ این است که سطح پایین میزان آهن در مغز نیز می‌تواند در ابتلا به این سندرم تأثیر داشته باشد. علاوه بر این موارد مشخص‌شده است که برخی داروها ممکن است به ایجاد سندرم پای بی قرار یا RLS کمک کنند. ازجمله این داروهای شناخته‌شده می‌توان به داروهای آلرژی، داروهای ضدافسردگی و داروهای ضد تهوع اشاره کرد. کافئین، نیکوتین و الکل نیز می‌توانند علائم RLS را بدتر کنند.

در آخر برخی از تحقیقات نشان داده‌اند که بارداری یا تغییرات هورمونی می‌تواند به‌طور موقت علائم و نشانه‌های پای بی قرار را بدتر کند. برخی از زنان برای اولین بار در دوران بارداری، به‌خصوص در سه ماه آخر بارداری، به RLS مبتلا می‌شوند. بااین‌حال، علائم معمولاً پس از زایمان ناپدید می‌شوند.

علاوه بر علل فوق، موارد دیگری همچون کم‌کاری تیروئید، افسردگی، فیبرومیالژیا، بیماری پارکینسون، بیماری کلیوی، دیابت، روماتیسم مفصلی، نوروپاتی محیطی و دیالیز نیز می‌توانند در ایجاد سندرم پای بی قرار تأثیرگذار باشند.

افراد حتی در کودکی نیز می‌توانند به سندرم پای بی قرار یا همان RLS مبتلا شوند بااین‌حال احتمال ابتلا به این سندرم در بزرگ‌سالی بیشتر است. علائم RLS ممکن است در دوران کودکی یا بزرگ‌سالی شروع شود و به‌طور‌کلی این سندرم در زنان شایع‌تر از مردان است.

علائم و نشانه‌ سندرم پای بی قرار چیست؟

نشانه سندرم پای بی قرار را می‌توان در طبقه‌بندی زیر قرار دا که عبارت‌اند از:

نشانه سندرم پای بی‌ قرار؛ ناراحتی پا (یا بازوها)

احساسات ناراحت‌کننده ناشی از سندرم پای بی قرار اغلب به‌صورت خارش، کشیده شدن عضلات، خزیدن موجودی زیر پوست، ضربان دار شدن پوست، سوزش و یا گزگز توسط بزرگ‌سالان توصیف می‌شود. این احساسات ناخوشایند معمولاً هنگام خواب رخ می‌دهند، اما می‌توانند در زمان‌های دیگر نیز رخ دهند.

نشانه سندرم پای بی‌ قرار؛ میل شدید برای حرکت دادن پاها (یا بازوها)

در این سندرم فرد میل غیرقابل‌کنترلی برای حرکت دادن پاهای خود به‌خصوص در هنگام استراحت، نشستن یا دراز کشیدن دارد.

نشانه سندرم پای بی‌ قرار؛ اختلال خواب

فرد به دلیل تمایل دائم به حرکت دادن پاها برای تسکین ناراحتی ممکن است دچار اختلال خواب شود و نیاز به زمان بیشتری برای به خواب رفتن داشته باشد.

نشانه سندرم پای بی‌ قرار؛ مشکلات رفتاری قبل از خواب

به دلیل احساسات ناخوشایند، ممکن است لازم باشد که فرد از تختخواب بلند شود تا عضلات خود را بکشد و حرکت دهد تا ناراحتی را از بین ببرد.

نشانه سندرم پای بی‌ قرار؛ خواب‌آلودگی در طول روز

مشکلات مربوط به خواب رفتن و خواب ماندن ممکن است منجر به خواب‌آلودگی در طول روز شود.

نشانه سندرم پای بی‌ قرار؛ مشکلات رفتاری و مختل شدن عملکرد کاری

به دلیل اختلال در خواب، ممکن است مشکلاتی در رفتار روزانه (تحریک‌پذیری، بدخلقی، مشکل در تمرکز، بیش فعالی و غیره) فرد ایجاد شود و عملکرد کاری او دچار اختلال شود.

راه‌های تشخیص و درمان پای بی قرار چیست؟

هیچ آزمایش واحدی برای تشخیص سندرم پای بی قرار وجود ندارد و غالباً تشخیص این سندرم بر اساس علائم، سابقه پزشکی و سابقه خانوادگی، معاینه فیزیکی و نتایج آزمایش خواهد بود.

متأسفانه هیچ درمان مشخصی برای سندرم پای بی قرار اولیه یا RLS وجود ندارد، و درمان‌های مختلف اغلب تنها می‌توانند به تسکین علائم کمک کنند. اما درمان پای بی ‌قرار ثانویه (RLS ناشی از یک مشکل پزشکی دیگر) شامل درمان علت زمینه‌ای است.

اولین خط درمان سندرم پای بی قرار پرهیز از مواد یا غذاهایی است که ممکن است مشکل را تشدید یا بدتر کنند. دوری از الکل، کافئین و نیکوتین بسیار مهم است زیرا این امر می‌تواند به تسکین علائم فرد مبتلا کمک زیادی کند. علاوه بر این، فرد حتماً باید تمام داروهایی که مصرف می‌کند را برای پزشک خود مطرح کند تا مشخص شود که آیا هر یک از این داروها می‌تواند باعث ایجاد مشکل شود یا خیر.

در سندرم پای بی قرار ثانویه که علت بیماری ناشی از بیماری زمینه‌ای دیگر استِ برای رهایی از پای بی قرار باید هرگونه بیماری زمینه‌ای مانند کم‌خونی، دیابت، کمبودهای تغذیه‌ای، بیماری کلیوی، بیماری تیروئید، وریدهای واریسی یا بیماری پارکینسون درمان شود. همچنین مکمل‌های غذایی برای اصلاح کمبود ویتامین یا مواد معدنی ممکن است توصیه شود. در برخی افراد، درمان بیماری زمینه‌ای باعث بهبودی کامل سندرم پای بی قرار می‌شود.

یکی دیگر از روش‌های درمانی مؤثر برای کاهش علائم RLS استفاده از فیزیوتراپی و درمان‌های خود مراقبتی مانند کشش، حمام‌های سرد یا گرم، حمام چرخشی، استفاده از کمپرس گرم یا سرد در ناحیه آسیب‌دیده، ماساژ اندام‌ها، یا تحریک ارتعاشی یا الکتریکی پاها و انگشتان پا است. زمان خواب، ورزش و تکنیک‌های تمدد اعصاب نیز ممکن است مفید باشد.

داروهای متفاوتی برای مبتلایان این سندرم تجویز می‌شوند اما اثربخشی این داروها می‌تواند در هر فرد متفاوت باشد.

به‌طورکلی داروهای تجویزی برای سندرم پای بی قرار در چند دسته‌ی زیر قرار می‌گیرند؛ این داروها ممکن است به‌تنهایی یا در موارد خاص به‌صورت ترکیبی تجویز شوند:

داروهای دوپامینرژیک که بر روی انتقال دوپامین در مغز تأثیر می‌گذارند.
داروهای ضد تشنج مانند گاباپنتین (Neurontin) و گاباپنتین اناکاربیل (Horizant) که ممکن است به تسکین علائم RLS و همچنین هرگونه درد مزمن یا درد عصبی کمک کنند.
بنزودیازپین‌‌ها مانند آلپرازولام (Xanax)، کلونازپام (کلونوپین) و تمازپام (Restoril) که آرام‌بخش هستند.
درنهایت مواد افیونی که این داروها اغلب برای درمان درد استفاده می‌شوند، اما می‌توانند علائم RLS را نیز تسکین دهند. ازآنجایی‌که مواد افیونی بسیار اعتیادآور هستند، معمولاً تنها زمانی استفاده می‌شوند که سایر داروها مؤثر نباشند. هیدروکودون (Vicodin، Norco) یک مثال از این دسته داروهاست.

سخن آخر

همان‌طور که در مطالب بالا خواندید، علائم سندرم پاهای بی‌قرار معمولاً در صورت برطرف شدن علت زمینه‌ای ناپدید می‌شوند، اما اگر علت ناشناخته باشد، گاهی اوقات علائم باگذشت زمان بدتر می‌شوند و زندگی فرد را به‌شدت تحت تأثیر قرار می‌دهند. سندرم پای بی قرار تهدیدکننده زندگی نیست، اما در موارد خاص می‌تواند خواب را مختل کند و یا باعث اضطراب و افسردگی شود. نکته‌ی حائز اهمیت این است که در صورت مشاهده‌‌ی علائم حتماً سریعاً به پزشک مراجعه کنید و برای درمان اقدام کنید. علاوه بر مشورت با پزشک، گاهی صحبت کردن با مبتلایان دیگر این سندرم نیز می‌تواند این مسیر را برای فرد مبتلا آسان‌تر کند.

ادامه مطلب

مقالات

۵ تیر ۱۴۰۱ توسط تیم تحریریه سایت دکتر جباری 0 دیدگاه

نوار عصب و عضله برای تشخیص دیسک کمر

دیسک‌های ستون فقرات نقش مهمی در قسمت پایین کمر دارند، زیرا نه‌تنها به‌عنوان ضربه‌گیر بین مهره‌ها عمل می‌کنند بلکه قسمت بالایی بدن را پشتیبانی می‌کنند و طیف وسیعی از حرکات بدن را امکان‌پذیر می‌سازند. بیماری دیسک کمر ازجمله مشکلات رایج در سراسر دنیاست که می‌تواند باعث ایجاد کمردرد و احتمالاً درد و علائم عصبی در پا ‌شود و زندگی روزمره را مختل کند.

خوشبختانه امروزه با پیشرفت تکنولوژی روش‌های مختلفی برای تشخیص زودهنگام دیسک کمر وجود دارد که یکی از آن‌ها نوار عصب و عضله است. در ادامه‌ی مقاله با بهترین فوق تخصص مغز و اعصاب همراه باشید تا باهم درباره‌ی نوار عصب و مغز برای تشخیص دیسک کمر بیشتر بدانیم.

دیسک کمر چیست؟

به‌طورکلی بدن انسان دارای ۲۶ مهره ستون فقرات است. هر دو مهره‌ی ستون فقرات به‌وسیله‌ی بالشتک‌های ژله‌ای به نام دیسک بین مهره‌ای از هم جدا می‌شوند. وظیفه‌ی دیسک بین مهره‌ای ایجاد فاصله بین مهره‌ها و جذب‌ و انتقال بار در ستون مهره‌ای است. ساختار دیسک ستون فقرات بدین‌صورت است که در مرکز مهره‌ها ماده‌ای ژله‌ای و نرم، درپوششی از لایه بیرونی سفت و محکم قرارگرفته است. لایه بیرونی‌تر ستون فقرات حاوی رگ‌های خونی است و به همین دلیل بخش اعظمی از دیسک از قابلیت ترمیم کمتری برخوردار است. دیسک کمر زمانی اتفاق می‌افتد که لایه و غشاء بیرونی آسیب ببیند و قسمتی از مایع ژله‌ای بین مهره‌ها، از آن بیرون بزند. این آسیب و بیرون زدن مایع بین مهره‌ای می‌تواند باعث ایجاد بی‌حسی، درد و گزگز پاها و علائم دیگر شود.

تشخیص زودهنگام دیسک کمر می‌تواند باعث جلوگیری از ایجاد درد شدید و علائم مختل‌کننده زندگی شود، اما چگونه می‌توان به این تشخیص رسید؟ تست نوار عصب و عضله برای تشخیص دیسک کمر ازجمله بهترین روش‌های موجود است که در ادامه به توضیح آن می‌پردازیم.

تست نوار عصب و عضله چیست؟

تست نوار عصب و عضله درواقع خود از دو آزمون تشکیل‌شده است؛ الکترومیوگرافی و هدایت عصبی. این دو آزمون اغلب برای دستیابی به بهترین نتیجه و تشخیص به‌طور هم‌زمان انجام می‌شوند.

۱. الکترومیوگرافی چیست؟

الکترومیوگرافی (EMG) یک روش تشخیصی برای ارزیابی سلامت عضلات و سلول‌های عصبی کنترل‌کننده آن‌ها (نورون‌های حرکتی) است.

نورون‌های حرکتی، سیگنال‌های الکتریکی را منتقل می‌کنند که این سیگنال‌‌ها باعث انقباض و حرکت ماهیچه‌ها می‌شوند. الکترومیوگرافی میزان واکنش عضلات به این سیگنال‌ها را اندازه‌گیری می‌کند و نتایج آن می‌تواند اختلال عملکرد عصبی، اختلال عملکرد عضلانی یا مشکلات انتقال سیگنال عصب به عضله را نشان دهد.

۲. تست سرعت هدایت عصبی چیست؟

سیگنال‌های عصبی تکانه‌های الکتریکی هستند که به‌سرعت در سراسر سیستم عصبی حرکت می‌کنند. گاهی اوقات، اشکال و اختلال در فعالیت الکتریکی در اعصاب می‌تواند باعث درد، سوزن سوزن شدن یا ضعف در عضلات شود.

تست سرعت هدایت عصبی، سرعت و شدت فعالیت الکتریکی یک عصب را اندازه‌گیری می‌کند و تشخیص می‌دهد که آیا عصب آسیب‌دیده است یا خیر.

کاربرد نوار عصب و عضله چیست؟

از نتایج تست نوار عصب و عضله می‌توان برای تشخیص موارد متفاوتی استفاده کرد.

به‌طورکلی کاربرد نوار عصب و عضله در تشخیص علل موارد زیر است:

خارش، بی‌حسی یا ضعف عضلانی
درد یا گرفتگی عضلانی
فلج
انقباض غیرارادی عضلانی یا تیک
اختلالات عضلانی
اختلالات مربوط به سیستم عصبی مثل ای آل اس

اختلالات مربوط به ناتوانی نورون‌های عصبی در ارسال سیگنال‌های الکتریکی به اندام موردنظر
رادیکولوپاتی
اختلالات مربوط به اعصاب محیطی مثل سندروم تونل کارپال
دیسک کمر

همانطور که دیدید یک کاربرد نوار عصب و عضله برای دیسک کمر است. اما حال بیاید به نحوه انجام تست و علت اهمیت و کاربرد نوار عصب و عضله برای دیسک را بیشتر باز کنیم.

چگونه برای تست نوار عصب و عضله برای تشخیص دیسک کمر آماده شویم؟

اگر داروی آسپرین یا داروهای رقیق‌کننده خون (مثل کومادین) استفاده می‌کنید یا ضربان‌ساز قلب (پیس میکر) دارید و یا به هموفیلی مبتلا هستید حتماً از قبل آن را با متخصص در میان بگذارید.
به مدت سه ساعت قبل از تست نوار عصب و عضله برای تشخیص دیسک کمر یا گردن خوراکی یا نوشیدنی حاوی کافئین مصرف نکنید یا سیگار نکشید.
لباس‌های راحت و آزاد بپوشید زیرا ممکن است لازم شود این تست بر روی گردن، دست‌ها، پاها و ناحیه پایین کمر انجام شود.
سعی کنید قبل از انجام تست دوش بگیرید تا چربی پوست پاک شود و در روز انجام آزمایش به‌هیچ‌وجه از لوسیون استفاده نکنید.

در طول انجام تست نوار عصب و عضله برای تشخیص دیسک کمر چه اتفاقی می‌افتد؟

تست نوار عصب و عضله، آزمونی است که در بیمارستان یا کلینیک پزشکی انجام می‌شود و یک روش‌ سرپایی است؛ به این معنا که شما پس‌ازآنجام تست عصب و عضله نیازی نیست در بیمارستان منتظر بمانید و می‌توانید به خانه برگردید.

تست نوار عصب و عضله برای تشخیص دیسک کمر توسط متخصصان مغز و اعصاب و یا تکنسین‌های بیمارستان انجام می‌شود.

در طی انجام آزمون سرعت هدایت عصبی آزمایش‌کننده دو الکترود را به پوست کمر (جایی که عصب قرار دارد) وصل می‌کند. یک الکترود تکانه و سیگنال‌های الکتریکی خفیف به عصب می‌فرستد و الکترود دیگر پاسخ‌های عصب را ثبت می‌کند. سپس با اندازه‌گیری فاصله بین الکترودها و زمان لازم برای حرکت تکانه‌های الکتریکی بین الکترودها سرعت محاسبه می‌شود.

انجام آزمایش برای تشخیص دیسک کمر معمولاً ۲۰ تا ۳۰ دقیقه طول می‌کشد و اغلب قبل از تست الکترومیوگرافی انجام می‌شود.

برای انجام تست الکترومیوگرافی یک سوزن بسیار ریز (در بیشتر موارد از طریق بی‌حسی موضعی) را به زیرپوست فرد وارد می‌کنند تا از طریق آن بتوانند پالس‌های الکتریکی را به‌دقت بررسی کنند. در ادامه بیمار با توجه به راهنمایی پزشک برخی از عضلات کمر خود منقبض و سپس ریلکس می‌کند تا اطلاعات لازم برای تشخیص دیسک در اختیار دستگاه اوسیلوسکوپ (دستگاهی که فعالیت‌های الکتریکی را به شکل موج نشان می‌دهد) قرار گیرد. به‌وسیله‌ی این تست پزشک می‌تواند متوجه شود که آیا مشکل به خود بافت عضله مرتبط است یا به اعصاب کنترل‌کننده آن.

به‌طورکلی، کل تست نوار عصب و عضله بین ۲۰ تا ۹۰ دقیقه طول می‌کشد.

اهمیت و کاربرد نوار عصب و عضله برای دیسک کمر چیست؟

یکی از تست‌های شایعی که برای تشخیص علت درد کمر و دیسک کمر انجام می‌شود، MRI است.

MRI یا اشعه ایکس از ستون فقرات می‌تواند اطلاعات و سرنخ‌هایی در مورد ساختار ستون فقرات و دیسک کمر ارائه دهد، اما تست نوار عصب و عضله داده‌هایی دقیق درباره نحوه عملکرد عضلات و اعصاب ارائه می‌دهد. به‌عبارت‌دیگر نوار عصب و عضله مشخص می‌کند که دقیقاً دیسک کمر روی چه عصبی فشار وارد می‌کند و میزان این فشار چقدر است و حتی آیا علائم پوسیدگی عصب در اثر فشار دیسک کمر یا دیسک گردن وجود دارد یا نه.

پس نوار عصب و عضله برای تشخیص دیسک کمر بسیار دقیق‌تر از سایر تست‌ها و آزمون‌ها است و نتیجه آن می‌تواند اطلاعات ارزشمندی را به آنچه پزشک از قبل از شرح‌حال، معاینه فیزیکی و اسکن‌های تصویربرداری می‌داند، اضافه ‌کند.

عوارض جانبی و خطرات نوار عصب و عضله چیست؟

خوشبختانه تست نوار عصب و عضله برای تشخیص دیسک کمر عوارض جانبی کمی دارد و حتی می‌تواند برای افرادی که دارای دفیبریلاتور هستند هم انجام شود. تنها عوارض جانبی‌ای که ممکن است به وجود آید این است که گاهی اوقات، انجام الکترومیوگرافی واردکردن سوزن الکترود به داخل پوست می‌تواند باعث کبودی شود. این در بیمارانی که از داروهای رقیق‌کننده خون (کومادین، پلاویکس) یا داروهای ضدالتهابی (ایبوپروفن، آسپرین) استفاده می‌کنند، بیشتر دیده می‌شود. بااین‌وجود با توجه به دفاع طبیعی پوست و اندازه کوچک سوزن، امکان ایجاد عفونت بسیار نادر است. همچنین ممکن است برای یک یا دو روز بعد از آزمایش کمی احساس درد کنید اما شدت درد اصلاً ناتوان‌کننده نیست.

نکته مثبت این است که بعد از انجام تست هیچ محدودیتی برای انجام فعالیت وجود ندارد و شما می‌توانید حتی پس‌ازآن تا خانه رانندگی کنید.

آیا تست نوار عصب و عضله برای تشخیص دیسک کمر دردناک است؟

دردناک بودن یا نبودن این تست به آستانه تحمل درد افراد بستگی دارد.

به‌طورکلی در برخی افراد، تست سرعت هدایت عصبی، ممکن است باعث ایجاد درد یا احساس ناراحتی شود. اکثر بیماران این درد یا احساس ناخوشایند را شبیه به دریافت یک شوک خفیف از دستگیره در یا فرش در زمستان توصیف کرده‌اند. اما این شوک برای بیشتر بیماران قابل‌تحمل است.

در تست الکترومیوگرافی نیز ورود سوزن به زیرپوست ممکن است باعث ایجاد احساس ناراحتی جزئی باشد. توجه داشته باشید که اگر این مرحله برای بیماری ناخوشایند باشد (که به‌ندرت اتفاق می‌افتد)، تست می‌تواند متوقف شود.

ادامه مطلب

مقالات

۵ تیر ۱۴۰۱ توسط تیم تحریریه سایت دکتر جباری 0 دیدگاه

نوار عصب و عضله چیست؟

آیا تا به حال نام تست نوار عصب و عضله به گوشتان خورده است؟ می‌دانید چه زمانی پزشک نوار عصب و عضله را به شما توصیه می‌کند؟!

اعصاب بدن، به عنوان تولیدکننده الکتریسیته برای انتقال پیام‌ها بین مغز و دیگر اندام‌های بدن محسوب می‌شوند؛ درنتیجه انتقال پیام برای احساس‌ سرما، گرما، درد، سوزش و هر حس دیگری، توسط این نوار عصبی انجام می‌شود.

اگر فردی دارای علائم بیماری عضلانی یا عصبی مانند بی‌حسی یا ضعف غیرقابل وصف در اندام‌‌هایش باشد، ممکن است پزشک آزمایش نوار عصب و عضله یا EMG را توصیه و تجویز کند. تست‌‌های EMG و NCV ازجمله روش‌های ایمن این قبیل تست‌ها هستند که هرکدام با توجه به شرایط بیمار و سیر پیشرفت بیماری انجام می‌شود.

در این مقاله با بهترین فوق تخصص مغز و اعصاب همراه باشید تا در هرآن چه لازم است در رابطه با نوار عصب و عضله را بدانید، به شما بازگو کنیم؛ همچنین برای شما شیوه تفسیر نوار عصب و عضله را شرح می‌دهیم.

نوار عصب و عضله چیست؟

نوار عصب و عضله یا الکترومیوگرافی (EMG) یک روش تشخیصی است که وضعیت سلامت عضلات و سلول‌های عصبی کنترل‌کننده عضلات را ارزیابی می‌کند. این سلول‌های عصبی به عنوان نورون‌های حرکتی شناخته می‌شوند. آن‌ها همچنین سیگنال‌های الکتریکی را منتقل می‌کنند و باعث انقباض و شل شدن عضلات می‌شوند. EMG این سیگنال‌های الکتریکی را به نمودار یا اعداد ترجمه کرده و به کمک پزشکان در تشخیص می‌رود.

هنگامی‌که فردی علائم اختلال عضلانی یا عصبی را نشان می‌دهد، پزشک معمولاً EMG یا نوار عصب و عضله را تجویز می‌کند. این علائم ممکن است شامل گزگز، بی‌حسی یا ضعف غیرقابل‌توصیف در نوار عضلانی باشد. ازجمله کاربرد‌های نوار عصب و عضله این است که، نتایج EMG می‌تواند به پزشک در تشخیص اختلالات عضلانی، اختلالات عصبی و اختلالاتی که بر ارتباط بین اعصاب و عضلات تأثیر می‌گذارد، کمک کند.

برخی از پزشکان ممکن است به نوار عصب و عضله به عنوان یک معاینه الکترودیاگنوستیک اشاره کنند.

مطالعه مقاله نوار عصب و عضله برای تشخیص دیسک کمر

چرا نوار عصب و عضله گرفته می‌شود؟

اگر علائمی را تجربه می‌کنید که ممکن است نشان‌دهنده اختلال عضلانی یا عصبی باشد، ممکن است پزشک شما EMG انجام دهد. برخی از علائمی که ممکن است نیاز به EMG داشته باشند عبارت‌اند از:

مورمور
بی‌حسی
ضعف در نوار عضله
درد یا گرفتگی عضلات
فلج شدن
انقباض غیرارادی عضلات (یا تیک)

نتایج EMG می‌تواند به پزشک کمک کند تا علت اصلی این علائم را تعیین کند. علل احتمالی می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

اختلالات عضلانی، مانند دیستروفی عضلانی
اختلالاتی که بر توانایی نورون حرکتی برای ارسال سیگنال‌های الکتریکی به عضله تأثیر می‌گذارد، مانند میاستنی گراویس.

رادیکولوپاتی ها
اختلالات عصبی محیطی که بر اعصاب خارج از نخاع تأثیر می‌گذارد، مانند سندرم تونل کارپال
اختلالات عصبی مانند اسکلروز جانبی آمیوتروفیک

نوار عصب و عضله چگونه گرفته می‌شود؟

نوار عصب و عضله یا الکترومیوگرافی پاسخ ماهیچه یا فعالیت الکتریکی را در پاسخ به تحریک عصب عضله اندازه‌گیری می‌کند. کاربرد نوار عصب و عضله این است که به تشخیص ناهنجاری‌های عصبی عضلانی کمک شایانی می‌کند. در طول این آزمایش، یک یا چند سوزن کوچک (که الکترود نیز نامیده می‌شود) از طریق پوست به داخل نوار عضله وارد می‌شود. سپس فعالیت الکتریکی اندازه گرفته‌شده توسط الکترودها بر روی یک اسیلوسکوپ (مانیتوری که فعالیت الکتریکی را به شکل امواج نشان می‌دهد) نمایش داده می‌شود. همچنین از یک تقویت‌کننده صدا استفاده می‌شود تا بتوان فعالیت را شنید.

EMG فعالیت الکتریکی عضله را در هنگام استراحت، انقباض خفیف و انقباض شدید اندازه‌گیری می‌کند. بافت عضلانی به طور معمول در هنگام استراحت سیگنال‌های الکتریکی تولید نمی‌کند. هنگامی‌که یک الکترود وارد می‌شود، یک دوره فعالیت کوتاه را می‌توان روی اسیلوسکوپ مشاهده کرد، اما پس‌ازآن، هیچ سیگنالی نباید وجود داشته باشد.

پس از قرار دادن الکترود، ممکن است از شما خواسته شود که عضله را منقبض کنید، مثلاً با بلند کردن یا خم کردن پای خود این انقباض را ایجاد کنید. پتانسیل عملی (اندازه و شکل موج) که بر روی اسیلوسکوپ ایجاد می‌شود، اطلاعاتی در مورد توانایی عضله برای پاسخ دادن به هنگام تحریک اعصاب ارائه می‌دهد. همان‌طور که ماهیچه با شدت بیشتری منقبض می‌شود، فیبرهای عضلانی بیشتر و بیشتری فعال می‌شوند و پتانسیل عمل تولید می‌کنند.

یک روش مرتبط که ممکن است انجام شود، مطالعه هدایت عصبی است. NCS اندازه‌گیری میزان و سرعت رسانش یک تکانه الکتریکی از طریق یک عصب است. NCS می‌تواند آسیب و تخریب عصبی را تعیین کند و اغلب هم‌زمان با EMG انجام می‌شود. هر دو روش به تشخیص وجود، محل و میزان بیماری‌هایی که به اعصاب و ماهیچه‌ها آسیب می‌رسانند، کمک می‌کنند.

خطرات نوار عصب و عضله چیست؟

نوار عصب و عضله یک آزمایش بسیار کم‌خطر است. با این حال، ممکن است در ناحیه‌ای که آزمایش‌شده احساس درد کنید. این درد ممکن است چند روز طول بکشد و می‌توان با مسکن‌های بدون نسخه مانند ایبوپروفن، این درد را تسکین داد.

در موارد نادر، ممکن است در محل واردکردن سوزن، احساس سوزن سوزن شدن، کبودی و تورم را تجربه کنید. اگر تورم یا درد بدتر شد حتماً به پزشک خود اطلاع دهید.

کاربرد نوار عصب و عضله چیست؟

کاربردهای نوار عصب و عضله می‌تواند متفاوت باشد، ازجمله کاربرد‌های نوار عصب و عضله می‌توانند شامل موارد زیر باشد:

ضعف عضلات
بیماری‌های عضله ازجمله میوپاتی مانند دوشن
کمردرد و خصوصاً کمردرد دیسک، اختلال عملکرد عصب سیاتیک
گیرافتادگی عصب در مچ دست (خواب‌رفتگی انگشتان)

آسیب اعصاب یا گیرافتادگی نوار عصبی در بدن مانند گیرافتادگی عصب در کمر مانند دیسک کمر و یا دیسک گردن.
گردن درد دارای انتشار به دست یا همراه با گزگز و مورمور
درگیری نوار عصبی ناشی از دیابت
علت ضعف عضلات دست‌وپا

نتایج نوار عصب و عضله من به چه معناست؟

پزشک شما ممکن است بلافاصله بعد از عمل نتایج را با شما بررسی کند. با این حال، ممکن است چند روزی هم برای مطلع شدن از تفسیر نتایجتان منتظر بمانید!

اگر EMG شما هرگونه فعالیت الکتریکی را در یک نوار عضله در حال استراحت نشان دهد، ممکن است این موارد را داشته باشید:

یک اختلال عضلانی
اختلالی که بر اعصاب متصل به عضله تأثیر می‌گذارد
التهاب ناشی از آسیب

اگر نوار عصب و عضله شما هنگام انقباض عضله، فعالیت الکتریکی غیرطبیعی را نشان دهد، ممکن است فتق دیسک یا اختلال عصبی مانند ALS یا سندرم تونل کارپال داشته باشید.

بسته به نتایج شما، پزشک در مورد هرگونه آزمایش یا درمان اضافی که ممکن است موردنیاز باشد با شما صحبت خواهد کرد.

اگر نتایج شما نرمال نبود، می‌تواند نشان‌دهنده انواع شرایط مختلف باشد. بسته به اینکه کدام ماهیچه‌ها یا نوار عصبی تحت تأثیر قرارگرفته است، ممکن است یکی از موارد زیر باشد:

سندرم تونل کارپال: وضعیتی که بر نوار عصبی دست و بازو تأثیر می‌گذارد. معمولاً جدی نیست، اما می‌تواند دردناک باشد.

دیسک گردن: وضعیتی که زمانی اتفاق می‌افتد که بخشی از ستون فقرات شما به نام دیسک آسیب دیده باشد. این وضعیت به ستون فقرات فشار وارد می‌کند و باعث درد و سرانجام بی‌حسی می‌شود.

سندرم گیلن باره: یک اختلال خود ایمنی که بر اعصاب تأثیر می‌گذارد. می‌تواند منجر به بی‌حسی، گزگز و فلج شود. اکثر افراد پس از درمان از این اختلال بهبود می‌یابند.

میاستنی گراویس:‌ یک اختلال نادر که باعث خستگی و ضعف نوار عضله می‌شود.

دیستروفی عضلانی: یک بیماری ارثی است که ساختار و عملکرد ماهیچه‌ها را به طور جدی تحت تأثیر قرار می‌دهد.

بیماری Charcot-Marie-Tooth: یک اختلال ارثی که باعث آسیب عصبی، بیشتر در بازوها و پاها می‌شود.

اسکلروز جانبی آمیوتروفیک: که به عنوان بیماری لوگهریگ نیز شناخته می‌شود. این یک اختلال پیش‌رونده و درنهایت کشنده است که به سلول‌های عصبی در مغز و نخاع شما حمله می‌کند. تمام ماهیچه‌هایی که برای حرکت، صحبت کردن، غذا خوردن و تنفس استفاده می‌کنید را تحت تأثیر قرار می‌دهد.

سخن پایانی

در این مقاله تلاش کردیم تا پاسخ سؤال شما مبنی بر چیستی نوار عصب و عضله را بیابیم و همچنین در رابطه با نوار عصب و عضله، هدف از انجام این تست، کاربرد نوار عصب و عضله و نیز تفسیر نتایج این تست صحبت کردیم. همان‌طور که بیان شد این آزمایش یک روش کم تهاجمی و کم‌خطر است که متخصصان سلامت از آن برای تشخیص و نظارت بر اختلال عملکرد عضلات استفاده می‌کنند.

ادامه مطلب

مقالات

۲۱ خرداد ۱۴۰۱ توسط تیم تحریریه سایت دکتر جباری 0 دیدگاه

من فیبرومیالژیا دارم؟! نشانه های فیبرومیالژیا چیست؟

آیا تابه‌حال اسم فیرومیالوژیا به گوشتان خورده است؟ فیبرومیالژیا از آن دست بیماری‌هایی است که بسیار کم درباره آن اطلاع‌رسانی شده است و بسیاری از مردم حتی تابه‌حال یکبار هم نام این بیماری دردناک به گوششان نخورده است.

در این مطلب با جراح مغز و اعصاب در تهران همراه باشید تا با توضیحاتی مختصر و دقیق درباره بیماری فیبرومیالژیا و علائم و درمانش آشنا شوید.

اما پیش از هر چیز باید با مفهوم «سندرم» آشنا شوید. سندرم، به مجموعه‌ای از نشانه‌ها و عوارض که با یکدیگر مرتبط هستند، گفته می‌شود.

فیبرومیالژیا یک سندرم بلندمدت یا مزمن است که می‌تواند با درد در نقاط مشخص، سختی مفاصل در زمان حرکت، اختلال خواب، احساس خستگی، افسردگی و اضطراب همراه باشد.

اگر این نشانه‌ها با اختلال دیگری در بدن بهتر توجیه نشود، آنگاه تشخیص سندرم فیبرومیالوژی داده می‌شود.

فیبرومیالوژی چیست؟

فیبرومیالژیا یک اختلال است که با درد گسترده اسکلتی – عضلانی همراه است. همچنین این اختلال نشانگان همراه دیگری از جمله؛ خستگی، خواب‌آلودگی، حافظه و مشکلات خلقی نیز به همراه دارد. محققان بر این باورند که فیبرومیالژیا با تأثیر بر نحوه پردازش سیگنال‌های دردناک و غیر دردناک توسط مغز و نخاع، احساسات دردناک را تقویت می‌کند. به همین دلیل باور بر این است که درد در بین دو فرد که یکی مبتلا به فیبرومیالوژی و دیگری مبتلا نیست؛ یکسان تجربه نمی‌شود و برای افراد مبتلا به فیبرومیالوژیا درد به صورت بیشتری احساس می‌شود.

علائم اغلب پس از یک رویداد شروع می‌شود، مانند ضربه فیزیکی، جراحی، عفونت یا استرس روانی قابل‌توجه. در موارد دیگر، علائم به تدریج در طول زمان و بدون هیچ رویداد محرکی جمع شده و بروز می‌کنند.

به لحاظ همه‌گیرشناسی نیز، زنان بیشتر از مردان در معرض ابتلا به فیبرومیالژیا هستند. بسیاری از افرادی که فیبرومیالژیا دارند سردرد تنشی، اختلالات مفصل گیجگاهی فکی (TMJ)، سندرم روده تحریک‌پذیر، اضطراب و افسردگی نیز دارند.

درحالی‌که هیچ درمانی برای فیبرومیالژیا وجود ندارد، انواع داروها تنها می‌توانند به کنترل علائم کمک کنند. ورزش، تمدد اعصاب و اقدامات کاهش استرس نیز ممکن است کمک‌کننده باشد.

علائم و نشانه‌های فیبرومیالژیا چیست؟

فیبرومیالوژی سبب اتفاقی می‌شود که اکنون، به‌عنوان مناطق درد شناخته می‌شود. برخی از این مناطق با نواحی حساس و سنتی که در گذشته به آن نقاط ماشه‌ای نیز می‌گفتند، همپوشانی دارد.

درد به صورت یک درد مداوم و مبهم است. اگر در ۴ الی ۵ ناحیه از نقاط درد، به طور مداوم درد احساس می‌کنید؛ حتماً در سریع‌ترین زمان به یک متخصص مراجعه کنید.

شایع‌ترین علائم فیبرومیالژیا عبارت‌اند از:

درد و انقباض در سراسر بدن
کوفتگی و خستگی
افسردگی و اضطراب

مشکلات خواب
مشکلات تفکر، حافظه و تمرکز
سردرد، از جمله میگرن و سردردهای تنشی

مطالعه مقاله درمان سردرد میگرن

علائم دیگر فیبرومیالوژی که ممکن است رخ دهد، شامل موارد زیر می‌باشد:

درد در صورت یا فک، از جمله اختلالات فک به نام سندرم مفصل گیجگاهی فکی (همچنین به عنوان TMJ شناخته می‌شود)
مشکلات گوارشی، مانند درد شکم، نفخ، یبوست، و حتی سندرم روده تحریک‌پذیر (همچنین به عنوان IBS شناخته می‌شود)

درد مبهم در زیر شکم
مشکلات مثانه
مشکل در تمرکز یا توجه
خشکی چشم
سوزن‌سوزن شدن یا بی‌حسی در دست‌ها و پاها

این عارضه می‌تواند بر احساسات و همچنین سلامت جسمانی شما تأثیر بگذارد. همچنین بیشتر این علائم در بازه زمانی ۳۰ تا ۵۰ سالگی بیشتر بروز می‌کند.

مه فیبرو یا مه مغزی چیست؟

مه فیبرو یا مه مغزی اصطلاحی است که برخی از افراد برای توصیف احساس مبهمی که داشته‌اند، از آن استفاده می‌کنند. علائم مه فیبرو عبارت‌اند از:

ازبین‌رفتن حافظه
مشکل در تمرکز
مشکل در هوشیاری

بر اساس بررسی پیشینه در سال ۲۰۱۵، برخی افراد مه آلودگی مغزی ناشی از فیبرومیالژیا را بیشتر از درد فیزیکی ناراحت‌کننده می‌دانند.

چه کسانی به فیبرومیالژیا مبتلا می‌شوند؟

هرکسی ممکن است به فیبرومیالژیا مبتلا شود، اما زنان بیشتر از مردان به آن مبتلا می‌شوند. این بیماری می‌تواند افراد در هر سنی را تحت‌تأثیر قرار دهد، حتی کودکان، اما معمولاً در میان‌سالی شروع می‌شود و با افزایش سن احتمال ابتلا به آن افزایش می‌یابد. این بیماری در افراد با هر نژاد و نژادی رخ می‌دهد.

اگر بیماری‌های دیگری، به‌ویژه بیماری‌های روماتیسمی، اختلالات خلقی، یا شرایطی که باعث درد می‌شوند، دارید، احتمال ابتلا شما به فیبرومیالوژی بالاتر می‌رود. این بیماری‌ها عبارت‌اند از:

روماتیسم مفصلی
لوپوس اریتماتوز سیستمیک (که معمولاً لوپوس نامیده می‌شود)
اسپوندیلیت آنکیلوزان
آرتروز
افسردگی یا اضطراب
کمردرد مزمن
سندرم روده تحریک‌پذیر

فیبرومیالژیا معمولاً در خانواده‌ها ایجاد می‌شود و برخی از دانشمندان معتقدند که ژن‌های خاصی می‌توانند احتمال ابتلا به آن را افزایش دهند. بااین‌حال، این اختلال در افرادی که سابقه خانوادگی این اختلال را ندارند نیز رخ می‌دهد.

عوامل خطر برای ابتلا به فیبرومیالژی چیست؟

عوامل خطر شناخته شده عبارت‌اند از:

· سن:

فیبرومیالژیا می‌تواند افراد را در هر سنی از جمله کودکی تحت‌تأثیر قرار دهد. بااین‌حال، بیشتر افراد در دوران میان‌سالی مبتلا به فیبرومیالوژی می‌شوند و احتمال ابتلا به فیبرومیالژیا با افزایش سن بیشتر است.

· لوپوس یا آرتریت روماتوئید:

اگر لوپوس یا آرتریت روماتوئید (RA) دارید، احتمال ابتلا به فیبرومیالژیا بیشتر است.

برخی عوامل دیگر با شروع فیبرومیالژیا ارتباط ضعیفی دارند، اما تحقیقات بیشتری برای بررسی واقعی بودن آن‌ها موردنیاز است. این عوامل خطر احتمالی عبارت‌اند از:

جنسیت: زنان دوبرابر مردان در معرض ابتلا به فیبرومیالژیا هستند.
رویدادهای استرس‌زا یا آسیب‌زا، مانند تصادفات رانندگی، اختلال استرس پس از سانحه (PTSD)
صدمات تکراری آسیب ناشی از استرس مکرر روی مفصل، مانند خم شدن مکرر زانو.
بیماری (مانند عفونت‌های ویروسی)
سابقه خانوادگی
چاقی

فیبرومیالژیا چگونه تشخیص داده می‌شود؟

پزشکان معمولاً فیبرومیالژیا را با استفاده از شرح‌حال بیمار، معاینه فیزیکی، اشعه ایکس و آزمایش خون تشخیص می‌دهند.

عوارض فیبرومیالژیا چیست؟

فیبرومیالژیا می‌تواند باعث درد، ناتوانی و کیفیت پایین زندگی شود. بزرگسالان آمریکایی مبتلا به فیبرومیالژیا ممکن است عوارضی مانند:

۱. بستری شدن بیشتر:

اگر فیبرومیالژیا دارید، دو برابر بیشتر از افراد بدون فیبرومیالژیا در بیمارستان بستری می‌شوید.

۲. کیفیت زندگی پایین‌تر:

زنان مبتلا به فیبرومیالژیا ممکن است کیفیت زندگی پایین‌تری را تجربه کنند.

۳. نرخ بالای افسردگی اساسی:

در بزرگسالان مبتلا به فیبرومیالژیا بیش از ۳ برابر بیشتر از بزرگسالان بدون فیبرومیالژیا در معرض افسردگی شدید قرار دارند. غربالگری و درمان افسردگی بسیار مهم است.

۴. نرخ بالای مرگ‌ومیر ناشی از خودکشی و جراحات:

میزان مرگ‌ومیر ناشی از خودکشی و جراحات در میان بیماران فیبرومیالژیا بیشتر است، اما مرگ‌ومیر کلی در میان بزرگسالان مبتلا به فیبرومیالژیا مشابه جمعیت عمومی است.

۵. نرخ بالاتر سایر بیماری‌های روماتیسمی:

فیبرومیالژیا اغلب با انواع دیگر آرتریت مانند استئوآرتریت، آرتریت روماتوئید، لوپوس اریتماتوز سیستمیک و اسپوندیلیت آنکیلوزان همراه است.

اگر فیبرومیالوژی دارید، چگونه می‌توان کیفیت زندگی را بهبود بخشید؟

۱. فعالیت بدنی داشته باشید:

کارشناسان توصیه می‌کنند که بزرگسالان به مدت ۱۵۰ دقیقه در هفته فعالیت بدنی متوسطی داشته باشند. پنج روز در هفته روزی ۳۰ دقیقه پیاده‌روی، شنا یا دوچرخه‌سواری کنید. این ۳۰ دقیقه را می‌توان به سه جلسه ده دقیقه ای مجزا در طول روز تقسیم کرد. فعالیت بدنی منظم همچنین می‌تواند خطر ابتلا به بیماری‌های مزمن دیگر مانند بیماری قلبی و دیابت را کاهش دهد. شما می‌توانید به تنهایی ورزش کنید یا در یک برنامه فعالیت بدنی توصیه شده توسط CDC شرکت کنید.

۲. به برنامه‌های فعالیت بدنی توصیه شده عمل کنید:

کسانی که نگران نحوه ورزش ایمن هستند می‌توانند در برنامه‌های فعالیت بدنی شرکت کنند که برای کاهش درد و ناتوانی مرتبط با آرتریت و بهبود خلق‌وخو و توانایی حرکت مؤثر است. کلاس‌ها در Ys محلی، پارک‌ها و مراکز اجتماعی برگزار می‌شود. این کلاس‌ها می‌توانند به شما کمک کنند تا احساس بهتری داشته باشید. درباره برنامه‌های فعالیت بدنی توصیه شده توسط CDC بیشتر بدانید.

۳. به یک کلاس آموزشی خودمدیریتی بپیوندید:

پیوستن به یک کلاس خودمدیریتی، به افراد مبتلا به آرتریت یا سایر بیماری‌ها – از جمله فیبرومیالژیا – کمک می‌کند تا در نحوه کنترل علائم خود، نحوه زندگی خوب و درک اینکه این وضعیت چگونه بر زندگی آنها تأثیر می‌گذارد، اطمینان بیشتری داشته باشند. درباره برنامه‌های آموزشی خودمدیریتی توصیه شده توسط CDC بیشتر بیاموزید.

ادامه مطلب

مقالات

۱۶ خرداد ۱۴۰۱ توسط تیم تحریریه سایت دکتر جباری 0 دیدگاه

درمان میگرن به وسیله تحری ک مغناطیسی مغز (rTMS)

میگرن معمولاً یک سردرد متوسط یا شدید است که به صورت درد ضربان دار در یک طرف سر احساس می‌شود. بسیاری از افراد در اثر میگرن دچار علائمی مانند احساس بیماری و افزایش حساسیت به نور یا صدا می‌شوند. میگرن یک بیماری شایع سلامتی است که از هر ۵ زن، ۱ نفر و از هر ۱۵ مرد، ۱ نفر را مبتلا می‌کند. حملات میگرن می‌تواند از ساعت‌ها تا چند روز ادامه داشته باشد و درد آن‌چنان شدید باشد که در فعالیت‌های روزانه شما اختلال ایجاد کند. میگرن معمولاً در اوایل بزرگسالی شروع می‌شود. برای درمان میگرن تاکنون روش‌های متفاوتی پیشنهادشده است که بسته به‌شدت آن می‌تواند از مصرف مسکن‌های مثل ایبوپروفن و آسپرین تا درمان‌هایی با محوریت عمل‌های جراحی متغیر باشد. ما می‌خواهیم در این مقاله به بررسی یکی از شیوه‌های نوین درمان این بیماری یعنی درمان با تحریک مغناطیسی مغز بپردازیم، اما پیش از بررسی این روش، بهتر است علل این بیماری، علائم آن و تفاوت آن با سردرد را شرح دهیم.

آشنایی با فوق تخصص قلب و عروق

نشانه‌های بیماری میگرن چیست؟

قبل از سردرد:

بر اساس تحقیقات انجام‌شده در سال ۲۰۰۸، ۲۰ تا ۶۰ درصد افراد مبتلا به میگرن علائمی را تجربه می‌کنند که ساعت‌ها یا روزها قبل از سردرد شروع می‌شود. در این مرحله، یک فرد ممکن است یک پرودروم را تجربه کند. prodrome یک علامت اولیه است که اغلب نشان‌دهنده شروع یک بیماری قبل از علائم و نشانه‌های تشخیصی خاص است که ممکن است شامل تغییرات عاطفی، به‌ویژه افسردگی و تحریک‌پذیری باشد. پرودروم همچنین می‌تواند شامل خمیازه، سرگیجه، تشنگی، تکرر ادرار و حساسیت به نور و صدا باشد.

گاهی اوقات هاله (aura) ممکن است رخ دهد. هاله شامل علائم فیزیکی یا حسی، مانند چشمک زدن چراغ‌ها در میدان دید است.

در طول سردرد:

در کنار سردرد خفیف تا شدید، ضربان دار یا غیر ضربان دار، علائم ممکن است شامل تهوع، استفراغ، گردن درد، سرگیجه و احتقان بینی باشد.

بعد از سردرد: خستگی و تحریک‌پذیری ممکن است ۲ روز دیگر ادامه داشته باشد. گاهی اوقات به این حالت “خماری میگرنی” می‌گویند.

سایر علائم رایج میگرن عبارت‌اند از:

سردردی که در حین فعالیت بدنی یا زور زدن بدتر می‌شود.
عدم توانایی در انجام منظم فعالیت‌ها به دلیل درد.
افزایش حساسیت به نور و صدا که گاهی اوقات با دراز کشیدن آرام در یک اتاق تاریک قابل احیا است.
علائم دیگر ممکن است شامل عرق کردن، احساس گرما یا سرمای غیرمعمول، معده درد و اسهال باشد.

تفاوت میگرن با انواع دیگر سردرد چیست؟

یک دوره میگرن با یک سردرد معمولی متفاوت است. این دو بیماری علائم متفاوتی دارند که می‌توانند دلایل مختلفی هم داشته باشند.

نوشتن و بررسی علائم و زمان بروز آن‌ها می‌تواند به فرد و متخصص مراقبت‌های بهداشتی او کمک کند تا دوره‌های میگرن را شناسایی کنند.

این موارد را حداقل به مدت ۸ هفته نگه‌دارید و یادداشت کنید:

زمانی که علائم شروع می‌شود
محرک‌های احتمالی، مانند استرس یا قاعدگی
ماهیت سردرد

علائم چقدر طول می‌کشد
هر نشانه قابل‌توجهی از میگرن، مانند هاله
هر نوع دارو و اثرات آن‌ها

علل بیماری میگرن و محرک‌های آن چیست؟

کارشناسان بر این باورند که دوره‌های میگرن ممکن است ناشی از تغییراتی در مغز باشد. همچنین می‌تواند بر موارد زیر تأثیر می‌گذارد:

نحوه ارتباط اعصاب
تعادل مواد شیمیایی
رگ‌های خونی

ویژگی‌های ژنتیکی نیز ممکن است نقش داشته باشند. هم‌چنین داشتن سابقه خانوادگی میگرن نیز یک عامل خطر رایج است.

محرک‌های میگرن از فردی به فرد دیگر متفاوت است که معمولاً عبارت‌اند از:

تغییرات هورمونی، مانند تغییرات مربوط به قاعدگی
محرک‌های عاطفی مانند استرس، افسردگی، اضطراب و هیجان
عوامل رژیمی، ازجمله الکل، کافئین، شکلات، آجیل، پنیر، مرکبات، و غذاهای حاوی تیرامین و مونوسدیم گلوتامات (MSG)
داروها، مانند قرص‌های خواب، درمان جایگزینی هورمون (HRT) و برخی از قرص‌های ضدبارداری
عوامل محیطی، ازجمله سوسوزدن صفحه‌نمایش، بوی تند، دود دست‌دوم، صداهای بلند، رطوبت، تغییرات دما، و نورهای روشن

برخی از محرک‌های احتمالی دیگر عبارت‌اند از:
خستگی
کمبود خواب
کشش شانه و گردن
وضعیت بد

فشار بیش‌ازحد فیزیکی
قند خون پایین
زمان غذای نامنظم
کم آبی بدن

اجتناب از محرک‌ها، در صورت امکان، ممکن است به کاهش دفعات حملات میگرن کمک کند.

درمان میگرن با تحریک مغناطیسی مغز چگونه است؟

احتمالاً بیش‌تر شما با مصرف داروهای میگرن آشنا هستید. مسکن‌ها می‌توانند به شما در خلاص شدن از شر علائم در زمان وقوع کمک کنند. سایر داروهای میگرن که به‌طور منظم مصرف می‌شوند می‌توانند به شما در پیشگیری از میگرن بعدی کمک کنند. شما هم‌چنین می‌توانید سعی کنید با اجتناب از چیزهایی که میگرن شما را تشدید می‌کنند، از درد‌های آن پیشگیری کنید.

اما روش جدیدتری برای درمان یا پیشگیری از میگرن وجود دارد: با استفاده از یک دستگاه خاص که TMS نامیده می‌شود که مخفف عبارت تحریک مغناطیسی ترانس کرانیال است. TMS پالس‌های مغناطیسی بدون درد را به پوست سر شما می‌رساند. دقیقاً مشخص نیست که این دستگاه چگونه کار می‌کند، اما نظریه احتمالی بر این است که پالس‌های این دستگاه می‌توانند نحوه کار مغز شما را تغییر دهند تا به طرق مختلف به شما کمک کنند.

پزشکان از TMS برای درمان بیماری‌هایی که بر مغز تأثیر می‌گذارند استفاده کرده‌اند. این بیماری‌ها عبارت‌اند از افسردگی، تشنج و اختلال وسواس فکری-اجباری (OCD). اما TMS ممکن است به بسیاری از شرایط دیگر ازجمله میگرن کمک کند.

یکی از بررسی‌های اخیر هشت سری آزمایش را مورد تحلیل قرارداد که TMS را برای درمان میگرن آزمایش کردند. درمجموع این آزمایش‌ها شامل کمی بیش از ۲۰۰ نفر بود که درمان را به پایان رساندند. دو مورد از آن‌ها شواهد خوبی نشان دادند که نشان می‌دهد TMS روی قسمتی از مغز به نام قشر حرکتی به میگرن کمک می‌کند. این درمان باعث شد که میگرن کمتر اتفاق بیفتد. همچنین باعث کاهش شدت میگرن شد.

به‌عنوان‌مثال، یک مطالعه در سال ۲۰۱۰ آزمایش کرد که آیا دستگاه TMS قابل‌حمل ایمن است یا خیر و به افراد مبتلا به میگرن ازجمله افراد مبتلا به هاله کمک می‌کند. هاله‌ها معمولاً هشدارهای بصری یا علائم دیگری هستند که قبل از میگرن رخ می‌دهند. در این مطالعه حدود ۱۰۰ نفر در گروهی قرار گرفتند که برای درمان میگرن خود تحریک مغناطیسی دریافت کردند درحالی‌که مبتلا به هاله بودند. ۱۰۰ نفر دیگر یک دستگاه تقلبی دریافت کردند تا در صورت داشتن علائمی مبنی بر بروز میگرن از آن استفاده کنند.

افرادی که در این مطالعه از دستگاه واقعی TMS استفاده می‌کردند، در مقایسه با افرادی که از دستگاه تقلبی استفاده می‌کردند، اغلب گفتند که ۲ ساعت بعد دردی نداشتند. آن‌ها هم‌چنین اغلب در طی یک یا دو روز بعد دردی احساس نکردند.

اثرات و خطرات جانبی تحریک مغناطیسی ترانس کرانیال (TMS) چیست؟

اکثر افرادی که TMS را امتحان می‌کنند با آن مشکلی ندارند یا متوجه عوارض جانبی آن نمی‌شوند. عوارض جانبی احتمالی TMS ممکن است شامل موارد زیر باشد:

احساس سبکی سر یا سرگیجه
مورمور
وزوز گوش (زنگ در گوش شما)

احساس تحریک‌پذیری یا خستگی
تشنج
سردرد

چرا تحریک مغناطیسی ترانس کرانیال (TMS) را برای میگرن انتخاب کنیم؟

اگر میگرن مزمن دارید و سایر داروها برای شما مفید نیستند، TMS به‌احتمال زیاد به شما کمک می‌کند. دلایل زیادی وجود دارد که ممکن است بخواهید آن را در نظر بگیرید. این دلایل شامل موارد زیر می‌باشد:

اگر برای سایر بیماری‌ها از داروها زیاد استفاده می‌کنید و نگران تداخلات آن هستید.
اگر نمی‌توانید مسکن‌ها یا سایر داروهای مورداستفاده برای درمان میگرن را مصرف کنید.
اگر می‌خواهید مسکن‌های کم‌تری مصرف کنید تا از مصرف بیش‌ازحد دارو یا سردردهای برگشتی جلوگیری کنید.
اگر می‌خواهید به دلایل دیگر از مصرف دارو خودداری کنید.

از صورت بروز این موارد از پزشکتان کمک بگیرید؟

اگر میگرن مزمن دارید و علاقه‌مند به آزمایش TMS هستید، از پزشک خود بپرسید که آیا این گزینه در مورد شما مناسب است یا خیر. در صورت داشتن موارد زیر باید به پزشک خود اطلاع دهید:

هر وسیله فلزی یا سایر وسایل کاشته شده
سایر مشکلات پزشکی
یک مشکل در سلامت روان
سابقه تشنج

ادامه مطلب