انواع روش های درمان تومور مغزی
انواع روش های درمان تومور مغزی
رشد غیر طبیعی سلول ها داخل مغز و یا جمجمه را تومور مغزی می گویند. برخی از این تومور مغزی خوش خیم و برخی دیگر بدخیم هستند. ممکن است این تومور مغزی داخل بافت مغز رشد کند و یا به سایر قسمت های بدن نیز پخش شوند و متاستاز دهند.امروز در این مقاله به طور اختصاصی انواع روش های مختلف درمان تومور مغزی را معرفی و بررسی می کنیم.
علائم و نشانه های تومورهای مغزی
تومورها می توانند با تاثیر بر روی بافت مغز، باعث تخریب بافت های طبیعی و افزایش فشار در مغز شوند. همان طور که قبلا اشاره شد، شدت علائم به عواملی از قبیل اندازه، نوع و محل تشکیل تومور بستگی دارد. اما علائم کلی تومورهای مغزی عبارت است از:
- سردردی که صبح ها و بعد از بیدار شدن از خواب، بیشتر احساس می شود
- تشنج
- احساس سرگیجه و نداشتن تعادل هنگام راه رفتن
- مشکلات گفتاری (مشکل در پیدا کردن کلمات درست)
- مشکلات بینایی، حرکات غیر طبیعی چشم ها
- احساس ضعف در یک سمت بدن
تومور مغزی چطور تشخیص داده می شود؟
برای تشخیص و درمان تومور مغزی ابتدا معاینه ی فیزیکی انجام می شود و سابقه ی پزشکی تان مورد بررسی قرار می گیرد. معاینه فیزیکی شامل معاینه دقیق عصب شناختی می شود. پزشک آزمایشی انجام می دهد تا از سالم بودن عصب جمجمه ای اطلاع حاصل کند. این اعصاب در مغز قرار دارد.
پزشک با دستگاه معاینه چشم که به مردمک و داخل شبکیه نور می تاباند، چشمتان را معاینه می کند. این دستگاه به پزشک اجازه می دهد واکنش مردمک به نور را بررسی کند. همچنین او می تواند مستقیما به چشم نگاه بی اندازد و بروز هرگونه التهاب در عصب بینایی را مورد معاینه قرار دهد. با افزایش فشار در جمجمه، تغییراتی در عصب بینایی رخ می دهد.
همچنین ممکن است پزشک متخصص مغز و اعصاب موارد زیر را ارزیابی کند:
- قدرت عضلات
- هماهنگی
- حافظه
- توانایی حل محاسبات ریاضی
در صورت لزوم، بعد از معاینه فیزیکی آزمایشات دیگر تجویز می شود. این موارد عبارتند از:
سی تی اسکن سر:
پزشک به وسیله ی سی تی اسکن میتواند نسبت به دستگاه اشعه ایکس اسکن دقیق تری انجام دهد. می-توان این کار را با یا بدون کنتراست انجام داد.
کنتراست با استفاده از رنگ مخصوص به دست می آید که به پزشک کمک می کند بعضی ساختارها مانند رگ های خونی را واضح تر ببیند.
ام آر آی سر:
در ام آر آی از یک رنگ مخصوص برای تشخیص تومور مغزی استفاده می شود. تفاوت ام آر آی با سی تی اسکن در این است که از اشعه استفاده نمی کند و معمولا تصویر دقیق تری از ساختار خود مغز به دست می دهد.
آنژیوگرافی:
در این روش از رنگی استفاده می کنیم که به رگ، معمولا قسمت کشاله ی ران، تزریق می شود. این رنگ به شریان های مغز می رود و به پزشک اجازه می دهد وضعیت خون رسانی به تومور مغزی را ببیند. این اطلاعات هنگام جراحی به کار می آید.
عکس برداری از جمجمه با استفاده از اشعه ایکس:
ممکن است تومور مغزی باعث شکستن استخوان جمجمه شود و عکس برداری با اشعه ی ایکس این شکستگی را نشان می دهد. اشعه ی ایکس همچنین رسوبات کلسیم را که گاهی در تومور مغزی دیده می شود مشخص می کند. اگر سرطان به استخوان رسیده باشد، رسوبات کلسیم در جریان خون دیده می شود.
بافت برداری:
در بافت برداری، قسمت کوچکی از تومور مغزی برداشته می شود. متخصصی به نام نوروپاتولوژیست آن را بررسی می کند. در بافت برداری خوش خیم یا بدخیم بودن تومور مغزی مشخص می شود. همچنین می توان تعیین کرد تومور مغزی اولین بار در مغز تشکیل شده یا سایر نقاط بدن.
درمان تومور مغزی
برای افراد مبتلا به انواع تومور مغزی، گزینه های درمانی متعددی وجود دارد. جراحی، رادیوتراپی و شیمی درمانی از جمله این روش ها هستند. در برخی بیماران، ترکیبی از درمان های گفته شده نیاز می باشد.
پیش از شروع درمان، مواردی مانند گزینه های درمان، نتایج مورد انتظار و همچنین عوارض احتمالی برای بیمار شرح داده خواهد شد. از آن جایی که درمان سرطان به سلول ها و بافت های سالم آسیب می زند، احتمال بروز عوارض به نسبت شایع می باشد.
نوع درمان با توجه به موارد زیر تعیین می شود:
- نوع تومور مغزی
- محل تشکیل تومور مغزی
- میزان بزرگ بودن و پخش شدن تومور مغزی
- غیر طبیعی بودن سلول ها
- سلامت جسمانی و وزن بیمار
عمل های جراحی برای درمان تومور مغزی:
بسته به نوع و درجه تومور مغزی، عمل های متعددی می تواند برای بیمار انجام شوند که این جراحی ها عبارتند از:
۱- کرانیوتومی یا برش جمجمه
در این روش جراحی تومور مغزی با استفاده از ابزارهای مخصوص، ابتدا جهت دسترسی به تومور مغزی یک قطعه از استخوان جمجمه و سپس، کل یا قسمتی از تومور مغزی برداشته می شود. پس از جراحی معمولا استخوان دوباره در جای خود قرار داده می شود. در عمل جراحی کرانیوتومی، در صورتی که انتظار تورم پس از جراحی برود، ممکن است استخوان بعدا بر سر جای خود قرار گرفته و یا اصلا قرار داده نشود.
۲- آندوسکوپی اندونازال
در این روش از یک دستگاه آندوسکوپی جهت دسترسی به تومور مغزی و دیدن آنها از طریق بینی و سینوس ها استفاده می شود. با استفاده از هدایت تصویری و ابزارهای ویژه ای که به آندوسکوپ متصل می شوند می توان با استفاده از جراحی تومور مغزی، تومور مغزی را برداشته یا از آن نمونه برداری کرد.
۳- نوروآندوسکوپی
در این روش دستگاه آندوسکوپ از طریق یک سوراخ در جمجمه وارد شده تا درون مغز دیده شود. پس از آن می توان تومور مغزی را برداشته و یا از طریق وسایل مخصوص متصل به اندوسکوپی از تومور مغزی نمونه برداری کرد.
۴- جراحی شانت
در این روش جراحی تومور مغزی یک لوله باریک به نام شنت یا شانت از طریق یک سوراخ کوچک در جمجمه به یکی از بطن های مغز وارد می شود. شنت به همانگونه که مایع اضافی در حفره شکمی جذب جریان خون می شود، مایع اضافی یک قسمت از مغز را به قسمتی دیگر می برد. سلول های سرطانی که ممکن است در این مایع به صورت آزاد وجود داشته باشند در فیلتری که در این لوله تعبیه شده به دام می افتند.
۵- تعبیه یک مخزن اومایا
در حین این عمل جراحی، یک مخزن کوچک به لوله ای در زیر پوست سر متصل می شود. این لوله به یکی از بطن های مغز، جایی که مایع مغزی نخاعی جریان دارد، ختم شده و امکان رساندن مواد شیمی درمانی به مغز و مایع مغزی نخاعی یا خارج کردن مقداری مایع جهت نمونه برداری را فراهم می سازد. هر زمانی که دیگر نیازی به مخزن نباشد، می توان آن را برداشت.
پرتو درمانی برای درمان تومور مغزی:
اشعه درمانی تیره ای از انرژی بالاست، مانند اشعه های ایکس یا پروتون ها به منظور کشتن سلول های تومور مغزی مورد استفاده قرار می گیرد.درمان با تشعشع می تواند از یک ماشین در خارج از بدن شما (تابش پرتوی بیرونی) باشد، یا در موارد بسیار نادر، تشعشع را می توان در بدن شما نزدیک به تومور مغزی (براکی تراپی) قرار بگیرد.اشعه نور خارجی می تواند تنها بر روی ناحیه مغز شما متمرکز شود که تومور مغزی در آن واقع شده است و یا می تواند به کلی روی تمام مغز شما اعمال شود (تشعشع کل مغزی).
تشعشع کل مغز اغلب برای درمان سرطان مورد استفاده قرار می گیرد که از قسمت های دیگر بدن به مغز منتقل می شود و تومورهای متعددی را در مغز شکل می دهد. یک فرم جدیدتر از پرتو درمانی با استفاده از تیره ای از پروتون است، برای استفاده در افراد مبتلا به تومور مغزی مورد مطالعه قرار گرفته است.
برای تومور مغزی که بسیار نزدیک به نواحی حساس مغز هستند، پرتو درمانی با پروتون ممکن است خطر اثرات جانبی مرتبط با تشعشعات را کاهش دهد.پرتو درمانی با پروتون بسیار موثرتر از پرتو درمانی استاندارد با اشعه ایکس است و عوارض جانبی تشعشع درمانی به نوع و دوز تشعشع که شما دریافت می کنید بستگی دارد. عوارض جانبی مشترک در طول زمان، یا بلافاصله پس از تشعشع به وجود می آید، مانند خستگی، سردرد، از دست رفتن حافظه و خارش پوست سر.
رادیوتراپی برای درمان تومور مغزی:
رادیوتراپی عمل جراحی به سنتی نیست برعکس در این نوع از انواع متعددی از تشعشع استفاده می کنند تا یک شکل بسیار متمرکز از عملیات تشعشع برای کشتن سلول های تومور مغزی در یک ناحیه بسیار کوچک ایجاد شود. هر پرتو از تشعشع به طور خاص قدرتمند است، اما نقطه ای که همه تیرها با آن برخورد می کنند – در تومور مغزی – مقدار بسیار زیادی تشعشع دریافت می کند تا سلول های تومور مغزی را بکشد.
انواع مختلفی از تکنولوژی مورد استفاده در رادیوتراپی برای انتقال تشعشع برای درمان تومورهای مغزی، مانند چاقو گاما یا شتاب ده خطی وجود دارد. رادیوتراپی معمولاً در یک درمان انجام می شود و در اغلب موارد می توانید همان روز به خانه بروید.
شیمی درمانی برای درمان تومور مغزی:
در شیمی درمانی با استفاده از داروها سلول های تومور مغزی را از بین مى برند. این کار باعث توقف رشد، تقسیم و ساخت سلول هاى بیشتر تومور مغزی مى شود. یک رژیم یا برنامه شیمی درمانی، معمولاً شامل تعداد مشخصی از چرخه است که طی مدت زمان مشخصی تکرار می شود.
یک بیمار ممکن است فقط یک دارو مصرف کند و بیمار دیگر ممکن است به طور همزمان ترکیبی از چند داروى مختلف را دریافت کند. هدف شیمی درمانی می تواند از بین بردن سلول های تومور مغزی پس از عمل جراحى، کند کردن رشد تومور مغزی و یا کاهش علائم باشد.
همان طور که در بالا توضیح داده شد، شیمی درمانی برای معالجه تومور مغزی معمولاً بعد از عمل و احتمالاً به همراه و یا بعد از پرتودرمانی انجام می شود، به خصوص اگر تومور مغزی پس از درمان اولیه برگشته باشد. برخى از داروها از حائل خونی مغزی بهتر عبور کنند.
