در بدن ما، ترکیبی از سیستم عصبی و عضلات با یکدیگر کار می‌کنند و به اندام‌های بدن اجازه حرکت می‌دهند؛ که به‌عنوان سیستم عصبی عضلانی بدن شناخته می‌شود. برخی از بیماریها به دلیل نقص کارکرد در این ناحیه ایجاد می‌شوند و با عنوان اختلالات عضلانی عصبی شناخته شده و این سیستم را مختل می‌کنند.
در ادامه‌ی این مطلب از جراح مغز و اعصاب همراه ما باشید تا در رابطه با انواع اختلالات عضلانی سیستم عصبی صحبت نماییم.
اگر بخواهید بخشی از بدن خود را حرکت دهید، پیامی به سلول‌های عصبی (نورون‌های خاصی) که نورون‌های حرکتی فوقانی نامیده می‌شوند، ارسال می‌شود. نورون‌های حرکتی فوقانی دارای دم‌های بلند یا همان آکسون‌ها هستند که از طریق مغز به داخل نخاع می‌روند و در آنجا به نورون‌های حرکتی تحتانی متصل می‌شوند.
در نخاع، نورون‌های حرکتی تحتانی، آکسون‌های خود را از طریق اعصاب بازوها و پاها مستقیماً به عضله‌ای که کنترل می‌کنند، می‌فرستند. هر نورون حرکتی تحتانی به شاخه‌های ریز زیادی تقسیم می‌شود؛ که نوک هر شاخه پایانه پیش سیناپسی نامیده می‌شود. به این ارتباط بین نوک عصب و عضله، اتصال عصبی عضلانی نیز گفته می‌شود.
سیگنال‌های الکتریکی از مغز به سمت اعصاب حرکت می‌کند و باعث آزاد شدن ماده شیمیایی استیل کولین از پایانه‌های پیش سیناپسی می‌شود. این ماده شیمیایی توسط حسگرهای ویژه یا همان گیرنده‌ها در بافت عضلانی جذب می‌شود. اگر گیرنده‌های کافی توسط استیل کولین تحریک شوند، عضلات شما منقبض می‌شود.
بیماری‌های بسیاری وجود دارند که به عنوان اختلالات عضلانی عصبی طبقه‌بندی می‌شوند.
اختلال عصبی عضلانی چیست؟
اختلالات عصبی عضلانی بر اعصاب کنترل‌کننده عضلات ارادی و اعصابی که اطلاعات حسی را به مغز منتقل می‌کنند، تأثیر می‌گذارد. سلول‌های عصبی یا همان نورون‌ها، پیام‌های الکتریکی را به بدن ارسال و دریافت می‌کنند تا به کنترل عضلات ارادی ما کمک کنند.
هنگامی‌که نورون‌ها ناسالم شده یا می‌میرند، ارتباط بین سیستم عصبی و ماهیچه‌ها از بین می‌رود؛ درنتیجه، ماهیچه‌ها ضعیف شده و از بین می‌روند یا اصطلاحا آتروفی اتفاق می‌افتد.
بنابراین می‌توان گفت، اختلالات عضلانی عصبی به دلیل مشکلاتی که در اعصاب و ماهیچه‌های بدن ما وجود دارد، بر عملکرد ماهیچه‌ها تأثیر می‌گذارد. شایع‌ترین علامت انواع اختلال عضلانی سیستم عصبی، ضعف عضلانی است.
علائم انواع اختلال عضلانی سیستم عصبی
انواع اختلال عضلانی سیستم عصبی، دارای علائم متفاوت و گسترده‌ای است؛ که بسته به شدت بیماری می‌تواند در هر فرد متفاوت ظاهر شود. شدت این علائم می‌تواند خفیف، متوسط و یا تهدیدکننده زندگی باشد. رایج‌ترین علائم انواع اختلال عضلانی سیستم عصبی عبارت‌اند از:
- ضعف عضلانی
- از دست دادن عضلات
- گرفتگی عضلات
- مسائل حرکتی
- مشکلات تعادل
- بی‌حسی، گزگز یا احساس دردناک
- افتادگی پلک
- دوبینی
- اسپاستیسیته (سفتی) عضلانی که بعداً باعث بدشکلی مفاصل یا اسکلتی می‌شود
- درد عضلانی
- مشکلات تنفسی
- مشکلات بلع
بیشتر اختلالات عضلانی عصبی با تأثیر بر عضلات اسکلتی بزرگ مانند عضلات بازوها و پاها شروع می‌شود، اما می‌تواند بر عضلات کوچک‌تر مانند عضلات چشم، گلو و سینه تأثیر بگذارد؛ که همین امر سبب ایجاد مشکلات دیگری شود.
انواع اختلال عضلانی عصبی را بهتر بشناسید!
برخی از بیماری‌های عمده‌ای که سیستم عصبی عضلانی را تحت تأثیر قرار می‌دهند، به چهار گروه اصلی طبقه‌بندی می‌شوند که این چهار گروه عبارت‌اند از:
به دلایل ناشناخته یا ژنتیکی، نورون‌های حرکتی تحتانی (و گاهی اوقات نیز فوقانی) به تدریج می‌میرند. برخی از انواع مختلف بیماری‌های نورون حرکتی ژنتیکی (ارثی) هستند که شامل آتروفی عضلانی نخاعی پیش‌رونده نوزادی (SAM1)، آتروفی عضلانی نخاعی متوسط (SAM2)، آتروفی عضلانی نخاعی نوجوانان (SAM3) و آتروفی عضلانی نخاعی بزرگسالان است.
در این دسته از اختلالات عضلانی عصبی، سیستم عصبی محیطی (اعصابی غیر از اعصاب داخل نخاع) تحت تأثیر قرار می‌گیرد. برخی از بیماری‌های مختلف عصب محیطی عبارت‌اند از: بیماری ژنتیکی، بیماری شارکو ماری توث، اختلال هورمونی دیابت (در صورت کنترل ضعیف) و بیماری‌های خود ایمنی مانند نوروپاتی التهابی مزمن (CIDP).
برخی از بیماری‌های رایج این دسته از اختلال عضلانی سیستم عصبی:
- بیماری ماری شارکو توث
- بیماری Dejerine-Sottas
- آتاکسی فریدریش
در این دسته از اختلال عصبی عضلانی، انتقال سیگنال برای حرکت (انقباض) عضله مسدود می‌شود؛ زیرا سعی می‌کند فاصله بین عصب و عضله را پر کند. شایع‌ترین این بیماریها میاستنی گراویس است، یک بیماری خود ایمنی می‌باشد که در آن سیستم ایمنی، آنتی‌بادی‌هایی تولید می‌کند که خود به اتصال عصبی عضلانی می‌چسبند و از انتقال تکانه‌های عصبی به عضله جلوگیری می‌کنند.
برخی از بیماری‌های رایج این دسته از اختلال عضلانی سیستم عصبی:
- میاستنی گراویس
- سندرم لامبرت ایتون
- بوتولیسم
بسیاری از انواع مختلف دیستروفی عضلانی (ضایعات عضلانی) توسط جهش‌های ژنتیکی مختلفی ایجاد می‌شوند که از حفظ و ترمیم بافت عضلانی جلوگیری می‌کند. برخی از انواع مختلف این دسته اختلالات عضلانی عصبی عبارت‌اند از: دیستروفی عضلانی بکر، دیستروفی عضلانی مادرزادی، دیستروفی عضلانی دوشن و دیستروفی عضلانی فاسیوسکاپولوهومرال (facioscapulohumeral).
سایر بیماری‌های ماهیچه‌ها یا همان میوپاتی‌ها می‌توانند به عنوان یک عارضه جانبی نادر از داروها (به عنوان مثال، داروهای کاهش‌دهنده کلسترول به نام استاتین‌ها)، بیماری‌های خود ایمنی مانند پلی میوزیت یا پلی میالژیا روماتیکا یا اختلالات هورمونی مانند کم‌کاری تیروئید ایجاد شوند.
میوپاتی‌های کمتر شایع عبارت‌اند از:
- بیماری هسته مرکزی
- میوپاتی پرکاری تیروئید
- میتوپاتی مادرزادی
- میوپاتی میوتوبولار
- میوپاتی نمالین (Nemaline myopathy)
- فلج دوره ای-هیپوکالمیک-هیپرکالمیک
برخی از علل انواع اختلال عضلانی سیستم عصبی، عبارت‌اند از:
- جهش‌های ژنتیکی
- عفونت‌های ویروسی
- اختلالات خود ایمنی
- اختلالات هورمونی
- اختلالات متابولیک
- کمبود‌ها در رژیم غذایی
- داروها و سموم خاص
- عوامل ناشناخته
تشخیص انواع اختلال عضلانی عصبی چگونه صورت می‌گیرد؟
تشخیص انواع اختلال عضلانی سیستم عصبی با معاینه فیزیکی از طرف پزشک شروع می‌شود. پزشک در مورد سابقه پزشکی، سابقه خانوادگی و علائم از شما سؤال خواهد کرد. پزشکان همچنین قدرت و توان عضلانی و رفلکس‌های شما را بررسی خواهند کرد.
آزمایش‌های تشخیصی که ممکن است برای کمک به تعیین تشخیص، تجویز شوند عبارت‌اند از:
- آزمایش خون برای ارزیابی سطح آنزیم‌ها و نشانگرهای التهابی
- آزمایش ژنتیک برای ارزیابی خطر ژنتیکی
- تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI) از مغز و نخاع برای ارزیابی آسیب
- تست الکترومیوگرافی (EMG) برای ارزیابی فعالیت الکتریکی عضلات شما
- تست‌های هدایت عصبی برای ارزیابی نحوه انتقال سیگنال‌ها از اعصاب به عضلات
- بیوپسی عضلانی برای بررسی کیفیت بافت عضلانی شما
- پونکسیون کمری که به آن ضربه نخاعی نیز می‌گویند، برای ارزیابی کیفیت مایع مغزی نخاعی در کانال نخاعی شما
درمان اختلال عضلانی عصبی چگونه صورت می‌گیرد؟
در حال حاضر هیچ درمانی برای انواع اختلالات عضلانی سیستم عصبی وجود ندارد. تحقیقات روی درمان‌های ژنتیکی و داروهای جدید به امید یافتن راه‌حلی کاربردی، در حال انجام است.
درمان علائم، به تعویق انداختن پیشرفت بیماری و افزایش کیفیت زندگی بیماران با استفاده از داروها، فیزیوتراپی، کاردرمانی و در صورت لزوم جراحی انجام می‌شود.
سخن پایانی
در این مطلب شما را با انواع اختلالات عضلانی عصبی آشنا کردیم و علائم این اختلالات را نیز شناختید. دانستیم که اختلالات عصبی عضلانی بر اعصاب کنترل‌کننده عضلات ارادی و اعصابی که اطلاعات حسی را به مغز منتقل می‌کنند، تأثیر می‌گذارد؛ همین انواع اختلال عضلانی سیستم عصبی دارای طیف وسیعی از علائم گوناگون است که بسته به شدت بیماری، می‌تواند متفاوت باشد.
