معمولا در اکثر موارد، درد بازو ناشی از فتق دیسک گردن، پس از یک دوره چند هفتهای تا چند ماهه، با روش های غیر جراحی و کنترل درد، رفع خواهد شد. اما اگر این درد بیش از ۶ تا ۱۲ هفته طول بکشد، و یا اگر درد و ناتوانی به حدی شدید باشد که روش های غیر جراحی تاثیری روی آن نداشته باشند، جراحی ستون فقرات میتواند انتخاب مناسبی باشد.
هدف از عمل جراحی دیسک فتق شده گردن، برداشتن دیسک آسیبدیده و برداشتن فشار از روی ریشه عصبی یا نخاع فشرده شده است. عمل جراحی میتواند درد را کاهش داده و از پیشرفت اختلالات عصبی مثل سوزش، کرختی یا ضعف و انتقال آن ها به بازو جلوگیری کند.
دیسک گردن
انواع جراحی های دیسک گردن
برخی از انواع شایع جراحی دیسک گردن فتق شده عبارتند از:
دیسککتومی قدامی گردن و فیوژن ستون فقرات (ACDF):
جراحی ACDF رایجترین روش در میان جراحی های ستون فقراتبرای درمان دیسک گردن است. در این عمل جراحی، دیسک از طریق یک برش کوچک یک اینچی در جلوی گردن برداشته میشود.
بعد از برداشتن دیسک، فضای خالی ناشی از برداشتن دیسک، با جوش خودرن و ادغام شدن مهرههای مجاور پر میشود. برای افزایش پایداری و بالا بردن احتمال موفقیت عمل، میتوان بر روی پیوند استخوان یک صفحه نیز قرار داد شود.
جایگزینی دیسک گردن، با دیسک مصنوعی
همانند جراحی ACDF، این جراحی شامل برداشتن دیسک آسیبدیده از طریق ایجاد یک برش کوچک در جلوی گردن است. اما به جای استفاده از مهرههای مجاور، یک دیسک مصنوعی در فضای بین مهرههای مجاور قرار داده میشود. هدف دیسک مصنوعی، تقلید شکل و عملکرد دیسک اصلی است.
دیسک گردن
دیسکتومی خلفی گردن
این عمل جراحی مشابه عمل دیسککتومی خلفی کمر (پشت) است. این روش میتواند برای دیسکهای گردنی فتق شده ای که به طور جانبی وارد روزنه عصبی (تونلی که عصب از طریق آن از کانال نخاعی خارج میشود) میشوند بسیار مناسب باشد.
به علت وجود سیاهرگهای زیاد در این ناحیه که میتوانند باعث خونریزی شوند و خونریزی دید جراح را در طول عمل جراحی محدود کند، این عمل سخت تر از روش قدامی می باشد. همچنین در این روش نخاع به دستکاری بیشتری نیاز دارد که این امر پیچیدگی و خطر جراحی را افزایش میدهد.
اگر چه هر جراحی ریسک ها و عوارض جانبی خاص خود را دارد، اما با یک جراح ستون فقرات با تجرب، احتمال بروز عوارض جدی ناشی از جراحی دیسک گردن ضعیف است.
برای کاهش درد و مور مور شدن ناشی از یک عصب فشرده هر دو جراحی رایج ACDF و جایگزینی دیسک با دیسک مصنوعی قابلاعتماد بوده و نتایج مطلوبی دارند.
برای جراحی قدامی ستون فقرات گردنی، مانند ACDF یا جایگزینی دیسک با دیسک مصنوعی، دوره ریکاوری معمولا سریعتر بوده و نسبت به روش های دیگر از درد کمتری برخوردار است.
جراحی قدامی از طریق ایجاد یک برش کوچک در جلوی گردن، به جای برش دادن ماهیچههای ضخیمتر در پشت گردن انجام میشود.
در این جراحی بیمار معمولا میتواند در همان روز عمل یا پس از یک شب اقامت در بیمارستان به خانه برود. اما پس ار جراحی خلفی ستون فقرات گردن بیمار باید تا چند روز پس از عمل در بیمارستان باقی بماند.
معمولا بعد از عمل جراحی درد بازو به سرعت از بین میرود. اما درد گردن به ویژه در ناحیه جراحی یا مجاور آن، ممکن است برای فروکش کردن به زمان بیشتری نیاز داشته باشد. هر گونه بیحسی و یا ضعف در بازو ها ممکن است تا هفتهها یا ماهها ادامه داشته باشد.
دیسک گردن
همچنین توجه کنید که پس از عمل بسته به شدت آسیب وارد شده به ریشه عصبی در اثر دیسک فتق شده ممکن است برخی علائم مانند درد، ضعف و یا بیحسی در دست برای همیشه باقی بمانند.
پس از عمل، بیشتر جراحان استفاده از بریس گردن را تجویز میکنند، بریس ها از نظر نوع و دوره استفاده، انواع مختلفی دارند.
همچنین، بیشتر جراحان ستون فقرات از بیماران خود میخواهند که فعالیتهای خود را بعد از عمل محدود کنند، اما نوع و زمان این محدودیتها میتواند برای هر شخص متفاوت باشد. شما میتوانید قبل از عمل، از رویه پزشک خود در دوران پس از عمل مطلع شوید.
پیشنیاز لازم برای معرفی . بررسی وظایف سیستم عصبی، آشنایی با خود دستگاه عصبی انسان است.
سیستم عصبی در بدن جانوران به هماهنگی فعالیتهای ماهیچهها میپردازد و بر اعضای گوناگون بدن نظارت میکند و باعث ایجاد و توقف ورودیهای مربوط به حواس مختلف میشود.
وظیفه کنترل اعمال بدن بر عهدهٔ دو سامانهٔ عصبی و غدهای درونی میباشد، که از این میان، سامانهٔ عصبی، از یاختههای عصبی و یاختههای کمکی تشکیل شدهاست.
به این ترتیب سیستم عصبی، با ساختار و کار ویژهای که دارد، در جهت ایجاد هماهنگی بین اعمال سلولها و اندامهای مختلف بدن تمایز و تکامل یافتهاست.
خواص ویژهٔ آن عبارتاند از تأثیرپذیری نسبت به محرکهای خارجی، ایجاد یک جریان عصبی که نمایانگر تاثیر محرک است، هدایت جریان عصبی از یک نقطهٔ دستگاه به نقطهٔ دیگر و سرانجام انتقال آن از یک واحد عصبی به یک واحد دیگر.
در این مقاله از سری مقالات دکتر جباری ، به طور اختصاصی به معرفی و بررسی وظایف سیستم عصبی خواهیم پرداخت اما شما می توانید برای کسب اطلاعات بیشتر مقاله دستگاه عصبی را مطالعه کنید.
وظایف سیستم عصبی
عملکرد اصلی سیستم عصبی انسان
عملکرد اصلی و وظایف سیستم عصبی در ۳ گزینه خلاصه می شود:
دریافت پیامهای حواس
ترکیب دادهها
اعمال حرکات
دریافت پیامهای حواس
این مورد از وظایف سیستم عصبی عبارت است از جمعآوری اطلاعات از گیرندههای حسی که وضعیت داخل و خارج بدن را درک میکنند. سپس این اطلاعات بهوسیلهی عصبها و نورونهای آوران و بهمنظور پردازش بیشتر به دستگاه عصبی مرکزی (CNS) مخابره میشوند.
ترکیب داده ها و هماهنگی
عمل هماهنگی از جمله وظایف سیستم عصبی، نتیجهی عبور مقادیر زیادی از اطلاعات حسی از درون دستگاه عصبی مرکزی در هر زمان میباشد.
این اطلاعات بررسی شده، با یکدیگر مقایسه میشوند و سپس برای تصمیمگیری مورد استفاده قرار میگیرند. همچنین ممکن است این اطلاعات در حافظه ذخیره شده و یا به دست فراموشی سپرده شوند.
این مورد از وظایف سیستم عصبی در بخش مادهی خاکستری مغز و نخاع صورت گرفته و توسط نورونهای رابط انجام میشود. تعداد زیادی از نورونهای رابط همراه با هم کار کرده و شبکههای پیچیدهای را ایجاد میکنند که این قدرت پردازشی را ایجاد میکند.
اعمال حرکات
زمانی که شبکهی نورونهای رابط در دستگاه عصبی مرکزی اطلاعات حسی را پردازش کرده و در مورد پاسخ مناسب تصمیم گرفتند، نورونهای وابران را تحریک میکنند.
نورونهای وابران (که با نام نورونهای حرکتی نیز شناخته میشوند)، سیگنالهای عصبی را از مادهی خاکستری دستگاه عصبی مرکزی و از طریق اعصاب دستگاه عصبی محیطی، به سلولهای هدف منتقل میکنند. سلولهای هدف ممکن است عضلهی صاف، قلبی، اسکلتی و یا بافت یک غده باشند.
سپس سلولهای هدف یک هورمون را ترشح کرده و یا بخشی از بدن را حرکت میدهند.
این فعالیتهای عصبی به طور کلی در دو جهت انجام میگیرند:
تنظیم فعالیتهای درونی بدن و تنظیم موقعیت جانور نسبت به محیط اطراف.
البته در اغلب موارد، هر دو نوع تنظیم عصبی داخلی و خارجی با هم کار میکنند.
وظایف سیستم عصبی
دریافت حواس هنگامی اتفاق میافتد که بدن از راه نورونها، و سیناپسها به گردآوری اطلاعات و دادهها میپردازد. دستگاه عصبی از سلولهای عصبی قابل تحریک و سیناپسهایی پایه ریزی میگردد که سلولها را به یکدیگر یا به مراکز سراسری و یا به دیگر نورونها متصل میکنند.
کارکرد این نورونها بر پایه تحریک و بازدارندگی است. روش ارتباط میان سلولهای عصبی است که تعیین کننده کارکرد آنها میباشد. رشتههای عصبی آوران محرکهای عصبی را از گیرندههای حسی به مغز و نخاع هدایت میکنند. پردازش اطلاعات در نهایت با ترکیب دادهها و فقط در مغز صورت میپذیرد.
پس از پردازش اطلاعات در مغز، فرمانهای عصبی از طریق مغز و نخاع به ماهیچهها و اندامها هدایت میشوند که به این فرایند اعمال حرکت گفته میشود. در ادامه مقاله انواع وظایف سیستم عصبی انسان را معرفی و با هم بررسی خواهیم کرد.
انواع وظایف سیستم عصبی در بدن انسان
وظایف سیستم عصبی موارد بسیار زیادی را در بر می گیرد که در این جا به برخی از وظایف کلی تر و مهمتر آن اشاره می کنیم:
هماهنگ کننده حرکت قطعات بدن
اصلی ترین مورد از وظایف سیستم عصبی، دریافت اطلاعات و ایجاد پاسخ به یک محرک معین است. اطلاعات و پاسخ میتواند ساده، ضعیف یا پیچیده باشد.
به عنوان مثال، هنگامی که یک جسم داغ با دست لمس میشود، دمای آن به سرعت به سیستم عصبی مرکزی منتقل میشود و پاسخ آن یک بازتاب فوری در برداشتن دست از طریق عملکرد عضلات اسکلتی است.
چند مورد از این دست حوادث همچنین میتواند منجر به شکل گیری یادگیری شود و حافظه طولانی مدت رمزگذاری شده و به عنوان یک سری از اتصالات عصبی در مغز ایجاد شود.
از طرف دیگر، اطلاعات دریافتی محرکی است که میتواند احساس نوشیدنی سرد در یک روز گرم باشد، جایی که بدن با احساس لذت به آن پاسخ میدهد.
این پاسخ از طریق فعالیت عصبی در قسمتهای مختلف بدن بیان میشود. از طرف دیگر این طیف، محرک میتواند غیرمستقیم باشد، مانند صدای خش خش برگها در یک جنگل آرام که نشانگر حرکت آرام حیوانات بر روی آنها است.
هر محرک میتواند در سیستم عصبی آبشاری از پیامهای عصبی ایجاد کند که منجر به پاسخ شود.
وظایف سیستم عصبی
بدن انسان ممکن است با افزایش آدرنالین به صدای حرکت حیوانات بر روی برگها پاسخ دهد و این افزایش آدرنالین موجب تغییر وضعیت متابولیکی عضلات اسکلتی، صاف و قلبی شود.
از سوی دیگر با استفاده از مکانیسم حافظه طولانی مدت رمزگذاری شده، سیستم عصبی میتواند حافظه را بازیابی کند و سعی کند احتمال این که حیوان یک مار سمی باشد را یادآوری کرده و بهترین مسیر ممکن برای فرار را به یاد بیاورد.
بخش عمده این عملکردها تقریباً بلافاصله بعد از دریافت محرک اتفاق میافتد. برخی از قسمتهای سیستم عصبی میتوانند اطلاعات مربوط به محرکها را چنان پیچیده و عمیق رمزگذاری کنند که فردی با تجربه مجدد حوادث خطرناک قبلی، لحظههای دردناک آن و تمام پاسخهای فیزیولوژیکی مربوط به محرک را تجربه کرده و به دقت به یاد آورد.
درک و پاسخ به احساسات
از جمله حالتهای اصلی ورود به سیستم عصبی، تکانههای الکتریکی ناشی از اندامهای حسی است. به منظور ادغام اطلاعات و ارزیابی ماهیت دنیای خارجی، لمس، صدا، دیدن، بوئیدن و چشیدن به سیستم عصبی منتقل میشود.
به طور مشابه، تعدادی از نورونها به عنوان حسگر برای وضعیت داخلی بدن عمل میکنند. از جمله این نورونها میتوان به نورونهای حسی در چشم، بینی و زبان اشاره کرد. این نورونهای حسی میتوانند فرد را از وجود غذای خوشمزه آگاه سازند و میل به خوردن را در او تحریک کنند.
پس از مصرف مواد غذایی، سلولهای عصبی در سیستم گوارش میتوانند کشش عضلات معده را حس کنند. هنگامی که این اطلاعات به سیستم عصبی مرکزی منتقل میشود، یک واکنش سیری ایجاد میشود که موجب ارسال پیام احساس «پر بودن» و تمایل به قطع غذا خوردن به مغز میشود.
اینها پاسخهای پیچیدهای هستند که مستقیماً شامل یک سلول ماهیچهای نمیشوند. یک ادغام پیچیدهتری در این مرحله اتفاق میافتد، جایی که حافظه، یادگیری، شناخت و وضعیت عاطفی بر پاسخ فیزیولوژیکی ایجاد شده توسط سیستم عصبی تأثیر میگذارد.
وظایف سیستم عصبی
اندیشه و پردازش
در حالی که سیستم عصبی میتواند به عنوان مرکز دریافت، پردازش و انتقال اطلاعات در نظر گرفته شود، عملکرد آن در اکثر ارگانیسمها پیچیده است. این عملکرد پیچیده در انسان برای تفکر، استدلال، زبان، ادراک و گفتار از اهمیت ویژهای برخوردار است.
بخشهایی از سیستم عصبی مرکزی حرکات عضلانی ارادی وغیر ارادی را کنترل میکند، از جمله این حرکات میتوان به حرکات دست و پا و حرکات لولههای گوارشی اشاره کرد.
این بخش از سیستم عصبی برای حفظ تعادل، تنظیم دمای داخلی و ریتم شبانه روزی بدن بسیار مهم است. میزان تنفس، فشار خون و ضربان قلب نیز توسط سیستم عصبی تعدیل میشود.
سیستم عصبی این عمل خود را با سیستم غدد درون ریز ادغام میکند تا بدن بتواند با هماهنگی و تنظیم دقیق به یک محرک پاسخ دهد.
در ستون فقرات، به حرکت رو به جلوی یک مهره نسبت به مهره مجاور خود، اسپوندیلولیستزیس اطلاق میشود. در زبان یونانی، اسپوندیلولیستزیس به معنی مهره سر خورده است. قوس عصبی (لامینا) و مفاصل فاست جفت شده، ساختارهای آناتومی هستند که از لغزش مهره جلوگیری میکنند.
اسپوندیلولیستزیس
عناصر پشتی ستون فقرات
قوس عصبی (لامینا) در وسط، بین مفاصل فاست جفت شده قرار دارد.
شکستن لامینا در اثر فشار، یکی از عواملی است که می تواند، در لغزش مهره موثر باشد. با بروز نقص در لامینا، بخش عقب مهره از بخش های دیگر آن، یعنی بدنه مهره و دیسک، جدا میشود. با این اتفاق، مفاصل فاست جفت شده، خاصیت پایدار کننده خود را از دست می دهند و مهره به سمت جلو حرکت میکند.
شکستگی کمر در اثر فشار (اسپوندیلولیز به یونانی) در یک ناحیه مشخص در لامینا، به نام پارس اینترآرتیکولاریس یا ایسموس رخ میدهد. به همین علت، به این حالت اسپوندیلولیستزیس ایسمیک نیز گفته میشود.
اسپوندیلولیستزیس
در برخی موارد، این شکستگی در اوایل کودکی رخ میدهد و تا سن ششسالگی تبدیل به اسپوندیلولیز میشود. این امر در ۴.۴ % از افراد مشاهده شده است. شکستگی ناشی از فشار، در بسیاری از موارد، علائم ناراحت کننده خاصی ناراحتی نداشته و به همین علت، تشخیص داده نمیشود.
پس از اسپوندیلولیز، لغزش یا اسپوندیلولیستزیس در نوجوانی ظاهر میشود. میزان شیوع اسپوندیلولیستزیس، در بزرگسالان حدود ۶ % است. همچنین در موارد نادر، این لغزش ممکن است در بزرگسالان بالای ۲۰ سال نیز رخ دهد.
اسپوندیلولیستزی ایسمیک در اکثر موارد، در محل اتصال ستون فقرات و استخوان خاجی رخ میدهد. از نظر پزشکی، این تقاطع در سطح L5-S1 یعنی، بین مهره کمری پنجم و مهره ساکرال اول، قرار دارد.
همچنین طبق مشاهدات ژنتیک عامل تعیین کننده ای در ابتلا به این بیماری میباشد. تا جایی که در برخی موارد، ممکن است چندین نفر از اعضای یک خانواده به اسپوندیلولیستزیس دچار شوند.
اسپوندیلولیستزیس ایسمیک یکی از دلایل مهم بروز کمردرد و ناتوانی در کودکان، نوجوانان و بزرگسالان است. تاریخچه بالینی اسپوندیلولیستزیس ایسمیک نیز از انواع دیگر آن متمایز است.
روش های متکی بر جراحی برای درمان اسپوندیلولیستزیس علامتدار، بر روش های بدون جراحی برتری دارند. اما با این وجود، تنوع روش های متکی بر جراحی به طور قابلتوجهی زیاد است در حالی که دلایل انتخاب این روش ها، محدودند.
در اسپوندیلولیستزیس های درجه پایین، نقش ستون پشتیبان جلو، هنوز به خوبی تعریفنشده است، همچنین در مورد استفاده از روش آرترودز های محیطی یا فیوژن های خلفی نیز، اتفاق نظر واحدی وجود ندارد. در حقیقت، در اسپوندیلولیستزیس های درجه پایین، تاثیرات عمل های جراحی هنوز به روشنی مشخص نیست.
اما بر خلاف اسپوندیلولیستزیس های درجه پایین، در اسپوندیلولیستزیس های درجه ۳ و ۴، نقش ستون پشتیبان جلو مشخص بوده، و در مورد موفقیت روش آرترودز نیز، شواهد موثقی وجود دارد. در اسپوندیلولیستزیس های درجه بالا نیز با استفاده از عمل های ریداکشن جزئی و تثبیت بین استخوانی، نتایج بالینی خوبی حاصل شده است.
اما در مورد تاثیر ریداکشن کامل و ترمیم روابط لومبوپلویک، هنوز اطلاعات کاملی در دست نیست.
به طور کلی جراحی، روشی قابل اعتماد برای درمان اسپوندیلولیستزیس های علامتدار است.
اما برای اسپوندیلولیستزیس های درجه پایین هنوز شواهد کافی از تاثیر آرترودز و ریداکشن جزئی وجود ندارد، و باید در این مورد و اثرات ترمیم لوردوز لومبوساکرال در اسپوندیلولیستزیس های درجه بالا و آرترودز in-situ در بزرگسالان، تحقیقات و مطالعات بالینی بیشتری انجام شود.
اسپوندیلولیستزیس های ایسمیک و دژنراتیو
اسپوندیلولیستزیس های ایسمیک و اسپوندیلولیستزیس های دژنراتیو با یکدیگر متفاوتند. اسپوندیلولیستزی دژنراتیو، به دلیل فرآیند افزایش سن و بروز آرتروز مفاصل فاست و لغزش چرخشی مهره رخ میدهد. اسپوندیلولیستزیس دژنراتیو بر خلاف نوع اسمیک که در سطح لومبوساکرال (L5-S1) رخ می دهد عمدتا در سطح L4-L5 (مهرههای چهارم و پنجم ستون فقرات) رخ میدهد.
اسپوندیلولیستزیس
اگرچه بیشتر موارد اسپوندیلولیستزیس، قبل از بلوغ ظاهر میشوند، اما تنها ۲۵ درصد از کودکان و نوجوانان به ویژه در بیماران مبتلا به اسپوندیلولیستزیس های درجه بالا، علائمی مانند کمردرد و یا درد در باسن و ران را، تجربه میکنند.
به همین علت بسیاری از بزرگسالان تا زمان بروز علائم، که معمولا بین ۳۰ تا ۵۰ سالگی اتفاق می افتد، از ابتلا به اسپوندیلولیستزیس اطلاع ندارند. ممکن است این سوال برایتان پیش بیاید که:
اگر اسپوندیلولیستزیسدر اواخر دوران کودکی یا نوجوانی و به ندرت بعد از سن ۲۰ سالگی رخ میدهد، چرا تا میانسالی علائم آن مخفی می مانند؟
در ستون فقرات به مفاصل لومبوساکرال،نیروهای برشی زیادی وارد میشوند که به واسطه ی مفاصل فاست جفت شده، پارس اینترآرتیکولاریس و دیسک بین مهرهای مهار می شوند. اما با بروز اسپوندیلوز، حتی اگر از نوع ملایم باشد، مفاصل فاست، توانایی مهار نیروهای برشی را از دست میدهند.
با بروز اسپوندیلولیز، دیسک بین مهرهای عامل اصلی است پایداری ستون فقرات است و این پایداری تا زمانی که دیسک قادر به حفظ یکپارچگی بیومکانیکی و بیوشیمیایی خود باشد، علارغم وجود لغزش ملایم و از دست دادن مقاومت در برابر نیروهای برشی، حفظ میشود.
اما با از بین رفتن تدریجی دیسک، پایداری ستون فقرات از بین رفته و شدت لغزش افزایش پیدا میکند و علائمی نظیر کمر درد و پا درد ظاهر میشوند.
دستگاه عصبی یا سیستم عصبی در بدن جانوران به هماهنگی فعالیتهای ماهیچهها میپردازد و بر اعضای گوناگون بدن نظارت میکند و باعث ایجاد و توقّف ورودیهای مربوط به حواس مختلف میشود. وظیفه کنترل اعمال بدن بر عهدهٔ دو سامانهٔ عصبی و غدهای درونی میباشد، که از این میان، سامانهٔ عصبی، از یاختههای عصبی و یاختههای کمکی تشکیل شدهاست.
به این ترتیب دستگاه عصبی، با ساختار و کار ویژهای که دارد، در جهت ایجاد هماهنگی بین اعمال سلولها و اندامهای مختلف بدن تمایز و تکامل یافتهاست. خواص ویژهٔ آن عبارتاند از تأثیرپذیری نسبت به محرکهای خارجی، ایجاد یک جریان عصبی که نمایانگر تاثیر محرک است، هدایت جریان عصبی از یک نقطهٔ دستگاه به نقطهٔ دیگر و سرانجام انتقال آن از یک واحد عصبی به یک واحد دیگر.
شاخههای دستگاه عصبی
دستگاه عصبی مرکزی
دستگاه عصبی مرکزی (CNS) شامل مغز و نخاع است که جهت جلوگیری از هرگونه آسیب به آنها، مغز توسط استخوان جمجمه و نخاع توسط ستون فقرات محافظت می شود. طناب نخاعی از پشت مغز در مرکز ستون فقرات شروع شده و تا ناحیه ی پشت کمر ادامه دارد. مغز و نخاع هر دو در داخل یک غشای سه لایه محافظت می شوند که به آن مننژ (meninge) می گویند.
دستگاه عصبی مرکزی توسط متخصصان آناتومی و فیزیولوژی به صورت گسترده مورد مطالعه قرار گرفته است با این حال هنوز ناشناخته های بسیاری در مورد آن وجود دارد.
سیستم اعصاب مرکزی علاوه بر افکار،حرکات، احساسات و خواسته های ما، موارد دیگری همچون تنفس ،ضربان قلب، آزاد شدن بعضی از هورمون ها، تنظیم دمای بدن و بسیاری از موارد این چنینی را نیز کنترل می کند.
شبکیه، عصب بینایی، اعصاب بویایی و اپیتلیوم بویایی ،گاهی اوقات به عنوان بخشی از دستگاه عصبی مرکزی در کنار مغز و نخاع دیده می شوند. این بدین جهت است که آنها به طور مستقیم با بافت عصبی بدون الیاف در ارتباط اند.
مغز در دستگاه عصبی مرکزی
مغز پیچیده ترین ارگان و اندام در بدن انسان است و حدود ۲۰ درصد از انرژی بدن را مصرف میکند. قشر مغزی (Cortex) که خارجی ترین و بزرگترین بخش مغز می باشد، شامل حدود ۱۵ تا ۳۳ میلیارد نورون است که هر یک به هزاران نورون دیگر متصل اند .در مجموع ،حدود ۱۰۰ میلیارد نورون و ۱۰۰۰ میلیارد سلول نوروگلیا و یا سلول پشتیبان ، مغز انسان را تشکیل می دهند.
مغز اتاقک کنترل مرکزی بدن است و برای انجام عملکرد مناسب ،برخی بخش های مغز نقش های اختصاصی ایفا می کنند، با این حال بسیاری از عملکردهای پیچیده ی منطقی و استدلالی ،نظیر حل مسئله و خلاقیت شامل همکاری مناطق مختلف در شبکه ی مغز است.
مغز تقریبا به چهار لوب تقسیم می شود:
لوب گیجگاهی (رنگ سبز در تصویر): جهت پردازش اطلاعات حواس ورودی و اختصاص دادن آنها به معانی احساسی. این لوب در تنظیم خاطرات بلند مدت نیز نقش دارد و همچنین برخی از جنبه های ادراک زبان نیز در این بخش جای دارد.
لوب آهیانه (رنگ زرد در تصویر):اطلاعات حسی شامل لامسه و درک فضایی را دریافت و پردازش می کند.
لوب پس سری (رنگ بنفش در تصویر): منطقه ی پردازش تصویری مغز، محل قشر بصری (بینایی).
لوب پیشانی (رنگ صورتی در تصویر): در جلوی مغز، حاوی اکثر نورون های حساس به دوپامین است و شامل هوشیاری، حافظه ی کوتاه مدت و احساساتی نظیر انگیزه است.
مناطق مغزی
اکنون به برخی قسمت ها ی خاص مغز نگاه جزئی تری می اندازیم:
گره ها و یا عقده های قاعده ای :
شامل کنترل و پردازش حرکات ارادی و تصمیم گیری در مورد فعالیت های حرکتی است. بیماری هایی که روی این ناحیه تاثیر گذارند عبارتند از: پارکینسون و هانتینگتون
مخچه (Cerebellum):
اغلب در پردازش اطلاعات حرکتی و همچنین در هوشیاری نقش دارد. اگر مخچه آسیب ببیند از علائم اولیه ی آن ،اختلال در حرکت است که به عنوان آتاکسی شناخته می شود.
ناحیه ی بروکا (Broca’s area):
بروکا ناحیه ای کوچک در سمت چپ مغز (گاهی در افراد چپ دست در سمت راست دیده می شود) می باشد که در پردازش اطلاعات زبانی اهمیت بسیار دارد. هنگامی که این ناحیه آسیب ببیند ،فرد به سختی می تواند صحبت کند ولی هنوز می تواند گفتار را به درستی درک کند.
جسم پینه ای(Corpus Callosum ):
جسم پینه ای تشکیل شده از یک دسته ی وسیع از الیاف عصبی است که نیمکره ی چپ و راست مغز را به یکدیگر متصل می کند. جسم پینه ای بزرگترین ساختار ماده ی سفید در مغز است که منجر به ارتباط دو نیم کره با یکدیگر می شود.
کودکان مبتلا به معلولیت ذهنی ،جسم پینه ای کوچکتری دارند ولی افراد چپ دست و موسیقیدان ها معمولا جسم پینه ای بزرگتری دارند.
بصل النخاع (Medulla oblongata):
در زیر جمجمه امتداد یافته و در کنترل اعمال غیر ارادی مثل استفراغ، تنفس، عطسه و همچنین حفظ فشار خون نقش دارد.
هیپوتالاموس (Hypothalamus):
در بالای ساقه ی مغز قرار دارد و تقریبا به اندازه ی بادام است. هیپوتالاموس برخی از نوروهورمون ها را ترشح کرده و در کنترل تشنگی، گرسنگی و تنظیم دمای بدن نقش دارد.
تالاموس (Thalamus) :
تالاموس در مرکز مغز قرار دارد و اطلاعات حسی و حرکتی را از سراسر بدن دریافت کرده و بعد از پردازش به بخش های مربوطه در قشر مغز ارسال می کند. تالاموس در تنظیم آگاهی ،هوشیاری و خواب دخیل است.
نخاع در دستگاه عصبی مرکزی
نخاع در ستون فقرات در پشت و کمر قرار داشته و تقریبا تمام اطلاعات را بین مغز و بدن جابجا می کند. در مرکز ستون فقرات و از محلی که نخاع و مغز در ارتباط با هم اند ۳۱ عصب نخاعی وارد طناب عصبی می شود.
سرتاسر نخاع به اعصاب موجود در دستگاه عصبی محیطی، که اطلاعات حسی را از پوست، ماهیچه و عضلات و مفاصل به نخاع منتقل می کند متصل است.
دستورات اولیه ی صادر شده از مغز به ستون فقرات و نخاع منتقل شده و از آنجا به اندام های حسی نظیر عضلات ،فرستاده می شود و همچنین اطلاعات حسی از بافت های حسی مانند پوست ابتدا به نخاع رفته و از طریق نخاع به مغز منتقل می شود.
نخاع دارای مدارهایی است که کنترل برخی از پاسخ های انعکاسی بدن نظیر حرکت غیر ارادی دست و بازو هنگام نزدیک شدن به شعله ی آتش را ممکن می سازد. مدارهای داخل ستون فقرات و نخاع جنبه های پیچیده تر حرکت نظیر راه رفتن را نیز میسر می کنند.
همچنین اعصاب نخاعی میتواند بدون دستور مستقیم مغز تمام عضلات لازم جهت راه رفتن را هماهنگ کند. به طور مثال اگر مغز یک گربه از ستون فقراتش جدا شود به طوری که مغز آن هیچ ارتباطی با بدنش نداشته باشد، هنگامی که گربه را روی تردمیل قرار دهیم به طور خودبه خود شروع به راه رفتن می کند.مغز، تنها پردازش شروع و توقف حرکت و یا تغییر مسیر را در هنگام مشاهده ی یک شئی مانع، برعهده دارد.
دستگاه عصبی
دستگاه عصبی محیطی
به طور کلی دستگاه عصبی محیطی را میتوان مسیر ارتباطی بین دستگاه عصبی مرکزی (CNS)، محیط داخلی و خارجی بدن تلقی کرد.
اعصاب محیطی دارای سه دسته رشتهی عصبی هستند که شامل موارد زیر است:
حسی
حرکتی
مختلط
در مجموع، دستگاه عصبی محیطی را می توان ۱۲ جفت عصب خارج شده از مغز و ۳۱ جفت اعصاب نخاعی در نظر گرفت.
به آن دسته از اعصاب محیطی که اطلاعات و دادهها را به دستگاه عصبی مرکزی منتقل میکنند اعصاب حسی یا آوران و نیز به آن دسته از اعصاب محیطی که دستورات را از مغز و نخاع خارج کرده و به اندامهای عملکردی میرسانند، اعصاب حرکتی یا وابران میگویند.
دستگاه عصبی محیطی را میتوان به دو دسته تقسیم کرد:
سیستم اعصاب پیکری (Somatic Nervous System)
سیستم اعصاب خودمختار (Autonomic Nervous system)
دستگاه عصبی پیکری
سیستم اعصاب پیکری اغلب به صورت ارادی بوده و به ماهیچههای اسکلتی عصب دهی میکند. آن دسته از نورونهایی که تحت کنترل ما و به صورت ارادی کار میکنند، جزو دستگاه عصبی پیکری به حساب میآیند.
برای مثال نورونهایی که در پاسخهای نخاعی (Reflex) شرکت دارند از این دسته اند.
به طور کلی سیستم اعصاب پیکری شامل سه بخش اصلی است :
اعصاب جمجمهای و یا مغزی
اعصاب نخاعی
اعصاب محیطی
اعصاب جمجمهای و یا مغزی، شامل ۱۲ جفت عصب است که از مغز خارج میشوند، این اعصاب در سه نوع اعصاب حسی، اعصاب حرکتی و اعصاب مختلط وجود دارند.
اعصاب نخاعی شامل ۳۱ جفت عصب است که از نخاع خارج شده و به بخشهای مختلف بدن می رود. این عصبها همگی از نوع مختلط میباشند.
اعصاب محیطی، مانند سیم در تمام بدن پخش بوده و در همه جای آن قرار دارند. این رشتهها اطلاعات را از محیط پیرامون بدن و داخل آن جمع آوری کرده و به مراکز پردازشی ارسال میکنند. همچنین پاسخهای مخابره شده را نیز دریافت، و دستور صادره را عملی میکنند.
نخاع و دستگاه عصبی پیکری
نخاع شامل دو بخش مادهی خاکستری و مادهی سفید است که مادهی خاکستری در نخاع محل تجمع نورونهایی است که انعکاسات نخاعی را بر عهده دارند.
همچنین بعضی از نورونهای موجود در هر بخش از نخاع وظیفهی تجزیه و تحلیل بسیاری از پاسخهای نخاعی را برعهده دارند.
در بدن انسان، انعکاسات زیادی نظیر انعکاس زانو، تانسون ماهیچه، عقب کشیدن دست و پا و … رخ میدهد که پاسخ سریع به همهی این انعکاسات، امری ضروری است که توسط دستگاه عصبی پیکری انجام میشود.
دستگاه عصبی خودمختار
همانطور که پیش از این بیان شد، سیستم اعصاب پیکری فعالیت ارادی دارد اما سیستم اعصاب خودمختار فعالیتهای غیرارادی بدن از جمله کنترل فشار خون، حرکات و ترشحات لولهی گوارش، تخلیهی مثانه، تعریق، دمای بدن و … را کنترل و تنظیم میکند.
از جمله مهمترین ویژگیهای سیستم اعصاب خودمختار، سرعت و شدت عملکرد آن است. برای مثال دستگاه عصبی خودمختار میتواند در مدت سه تا پنج ثانیه، سرعت ضربان قلب را به دو برابر حالت عادی برساند.
عمدهی فعالیت های این سیستم در نخاع و هیپوتالاموس است.
به طور کلی سیستم اعصاب خودمختار اطلاعات حسی را از اندامهای داخلی بدن، وارد نخاع و یا بخشهایی از مغز همچون هیپوتالاموس کرده و سپس پاسخهای انعکاسی غیرارادی را به صورت مستقیم و هدایت شده به اندامهای داخل بدن منتقل میکند.
دستورات صادر شده توسط مغز و نخاع به وسیلهی دو دستگاه عصبی سمپاتیک و دستگاه عصبی پاراسمپاتیک به اندام های درونی بدن منتقل میشود.
دستگاه عصبی
دستگاه عصبی سمپاتیک (Sympathetic nervous system)
این سیستم در حالت استرس و فشار روحی فعالتر شده و انسان را برای فعالیتهای هیجانی آماده میکند. البته به طور کلی دستگاه عصبی سمپاتیک در همه حال فعال بوده و تنظیم سوخت و ساز بدن را بر عهده دارد.
اعصاب سمپاتیک در نخاع به همراه اعصاب نخاعی خارج میشود و تقریبا عملکردی مخالف با عملکرد دستگاه عصبی پاراسمپاتیک انجام میدهد.
این سیستم ضربان قلب را افزایش داده و اندازهی رگهای خونی را در شرایط مختلف تنظیم میکند.
رشتههای عصبی پاراسمپاتیک از برخی اعصاب مغزی و همچنین برخی اعصاب نخاعی خارج میشود.
به طور کلی دستگاه عصبی پاراسمپاتیک، وظیفه دارد که همئوستاز بدن را حفظ کرده و آن را به حالت اولیه بازگرداند. این سیستم ضربان قلب را کند کرده و با گشاد کردن رگ ها، اکسیژن رسانی و تغذیهی اعضای بدن را آسانتر میکند.
ساختار دستگاه عصبی
دستگاه عصبی یک سیستم بسیار پیچیده برای هماهنگی رفتار یک ارگانیسم و کمک به آن در جهتیابی و واکنش در محیط خارج است. در سادهترین ارگانیسمها، دستگاه عصبی میتواند تنها از چند نورون و بدون دستگاه عصبی مرکزی تشکیل شود. از سوی دیگر، در انسان با دستگاه عصبی بسیار پیچیده، مغز قادر به تفکر پیچیده، منطقی و انتزاعی است و توانایی گفتار و تکلم به زبانهای مختلف را دارد.
به طور کلی دستگاه عصبی به گونهای سازمان یافته است که محرکهای ورودی محیط (مانند محرکهای بینایی یا لامسه) از دستگاه عصبی محیطی به مغز ارسال میشود. در مغز، محرکهای ورودی به سرعت پردازش میشوند و با اعصاب مغزی ارتباط برقرار میکنند. سپس، مغز سیگنالهایی را به قسمتهای مختلف دیگر بدن ارسال میکند.
این سیگنالها میتوانند سیگنالهای جسمی باشند و حرکات ارادی را اعمال کنند. اعصابی که سیگنالهای جسمی یا سوماتیکی را به ماهیچههای اسکلتی و ماهیچه زبان منتقل میکنند، بخشی از «دستگاه عصبی پیکری یا سوماتیک» (Somatic Nervous System) هستند.
از طرف دیگر، سیگنالهای ارسالی از مغز میتوانند سیگنالهای خود مختار باشند، که بر روی غدد، عضلات صاف و سایر قسمتهایی که عموماً بخشی از پاسخهای غیرارادی هستند، عمل میکنند. این اعصاب بخشی از «دستگاه عصبی خودمختار» (Autonomic Nervous System) هستند. دستگاه عصبی خودمختار به دستگاه عصبی «سمپاتیک» (Sympathetic Nervous System) و «پاراسمپاتیک» (Parasympathetic Nervous System) تقسیم میشود.
کارکرد هماهنگ دو دستگاه عصبی سمپاتیک و پاراسمپاتیک موجب حفظ حالت پایدار بدن میشوند. سیستم سمپاتیک و پاراسمپاتیک در دو جهت مخالف هم فعالیت میکنند، به طوری که سیستم سمپاتیک نقش تحریکی و سیستم پاراسمپاتیک نقش مهاری را در بدن انجام میدهند.
راهنمایی جامع حاوی تمام اطلاعات مورد نیاز در مورد فتق دیسک کمر
ممکن شما ستون فقرات را، یک ساختار انعطاف پذیر یکپارچه در نظر بگیرید، اما ستون فقرات، در حقیقت مجموعه ای از بخشهای کوچک و متحرک است که به منظور حرکت مناسب، به طور هماهنگ با یکدیگر در ارتباطند. اما بعضی اوقات، ممکن است یکی از این بخش ها مانند دیسکها که برای مهرههای شما، مانند یک بالش عمل می کنند، از این هماهنگی خارج شوند. با آسیب دیدن دیسک ها، آن ها می توانند با حمله به ریشههای عصبی منشعب از نخاع باعث ایجاد درد شوند.
دیسکهای لغزش یافته یا پاره شده، یک عارضه نسبتا شایع هستند که معمولا روی نواحی کمر و گردن تاثیر گذارند. البته، این عارضه میتواند در هر نقطه دیگری از ستون فقرات نیز رخ دهد.
فتق شدن دیسک کمر علائم خاصی نداشته و به همین علت، معمولا بسیار از افراد تنها به واسطه ی عکسبرداری به دلیل مشکلات دیگر، از بیماری خود اطلاع پیدا میکنند.
به گفته پزشکان، معمولا فتق دیسک کمر به تنهایی باعث مراجعه ی مردم به پزشک نمیشود. این عارضه زمانی برای افراد مشکل ساز میشود که بخشی از دیسک فتق شده باعث فشردگی عصب ها میشود. که با مسائل مهمی مثل درد و اختلال در تحرک همراه است.
تعریف فتق دیسک کمر
همان طور که ذکر شد، دیسکهای ستون فقرات، مهره ها را از یکدیگر جدا کرده و از ساییدگی آن ها جلوگیری می کنند. تحمل وزن بدن یا مقاومت و جذب ضربه، بدون دیسک ها، امکان پذیر نیست.
علاوه بر نقش حفاظتی، انعطافپذیری ستون فقرات و انجام حرکاتی از قبیل چرخش و خم شدن ، بدون دیسک کمر امکان پذیر نیست.
دیسک ها دارای یک لایه خارجی سخت به نام آنولوس فیبروزوس و یک هسته مرکزی ژل مانند و نرم به نام نوکلئوس پولپوزوس هستند. هر دیسک، به کمک فیبر هایی که در اطرافش قرار دارد، به مهره متصل شده و در محل خود باقی میماند.
فتق دیسک کمر
حال اگر این لایه خارجی اطراف دیسک پاره شود، ژل مرکزی آن به کانال نخاعی،کانالی که نخاع و مایع نخاع در آن قرار دارند، نشت میکند. با نشت این ژل و حتی در مواردی بخشی از لایه بیرونی دیسک، به کانال نخاعی، به ریشههای عصبی درون این کانال فشار وارد میشود.
با وارد شدن فشار به ریشه های عصبی، درد شدیدی در کمر به همراه حس ضعف در دست و پا ها بوجود می آید. به دلیل مسدود شدن سیگنال های عصبی، احتمال بروز بی حسی نیز وجود دارد. یکی دیگر از مشکلات این عارضه، بروز التهاب و درد عصبی، به علت ترشح محرک های شیمیایی در کانال نخاعی، توسط ژل مرکزی دیسک است.
عوامل تاثیرگذار بر فتق شدن دیسک
افزایش سن
با گذشت زمان، حجم مایعات دیسک های ستون فقرات به طور تدریجی کاهش می یابد، که به آن بیماری دژنراتیو دیسک گفته میشود. با تحلیل تدریجی دیسک، در سطح بیرونی آن ترک بوجود می آید، که باعث نشت ژل مرکزی دیسک می شود.
به گفته پزشکان، ترک های بوجود آمده در اثر افزایش سن، ابتدا ریز هستند ولی به مرور زمان مانند پارگی لاستیک اتومبیل، بزرگتر شده، و باعث نشت ژل به کانال نخاعی می شوند.
ضربه و تروما
ضربه دومین عامل شایع فتق شدن دیسک است. بلند کردن یا تاب دادن اشیاء سنگین، میتواند به دیسک فشار زیادی وارد کرده و آن را پاره کند. ضربه شدید مانند تصادف با اتومبیل یا افتادن از بلندی، نیز از عوامل پاره شدن دیسک هستند.
طبق تحقیقات، دیگر عوامل موثر در بروز فتق دیسک کمر، اضافه وزن و سابقه خانوادگی شما هستند.
علائم افراد مبتلا به فتق دیسک کمر
همانطور که در ابتدای مقاله ذکر شد، فتق دیسک کمر معمولا در ناحیه پایین کمر و گردن (ستون فقرات کمری و گردن) رخ میدهد. این نواحی، بر خلاف ناحیه وسط کمر (ستون فقرات قفسه سینه) بیشترین حرکت و انعطاف پذیری را دارند، و به همین علت پارگی دیسک در آن ها بیشتر بوده و مایع مرکزی بیشتری از آن ها خارج میشود.
در صورتی که فتق دیسک کمر شدید نبوده و به عصب ها فشاری وارد نشود، ممکن است علائم خاصی نداشته باشد.
فتق دیسک کمر
اما در کسانی که بیماری آن ها شدیدتر است و بر عصب های آن ها تاثیر میگذارد، درد، معمولا شدید و غیرقابلتحمل بوده و در یک طرف بدن حس می شود که ممکن است در صورت فتق دیسک گردن به دست، و در صورت فتق دیسک کمر به پا سرایت کند.
علایم و نشانههای دیگر این بیماری عبارتند از:
احساس درد در یک طرف بدن.
بروز درد هنگام عطسه یا قرار گرفتن در بعضی موقعیت ها.
بی حسی، مورمور شدن، یا سوزش به دلیل فشرده شدن عصب.
بروز یا افزایش درد هنگام نشستن، ایستادن، راه رفتن یا خم شدن.
عدم توانایی بلند کردن یا نگه داشتن اشیا به دلیل ضعف یا اسپاسم ماهیچهای.
مشکل بودن حفظ تعادل و یا لنگی به دلیل ضعف یا درد.
عکسالعمل های کند.
دشواری هنگام برخواستن از حالت نشسته.
عدم توانایی ثابت ماندن در یک موقعیت.
ایستادن ضعیف.
از دست دادن کنترل روده یا مثانه (که میتواند نشاندهنده سندرم کودا اکوینا که یک حالت پزشکی اورژانسی است، باشد).
تشخیص فتق شدن دیسک
برای تشخیص دیسک فتق شده، باید به پزشک ارتوپد مراجعه کنید. یکی از عوارض احتمالی دیسک فتق شده، کمر درد و پا درد همزمان است.
با مراجعه به پزشک، احتمالا از شما تست “بلند کردن پای راست” گرفته میشود، در این تست شما دراز کشیده، و سپس باید یک پای خود را به سمت بالا صاف کنید، در صورت ابتلا به فت دیسک کمر و وجود فشار روی عصب ها، با این حرکت در پای خود فشار و درد حس خواهید کرد. سپس پزشک برای اطلاعات بیشتر، از شما در مورد بیحسی، ضعف یا کند بودن عکسالعمل هایتان سوال می کند.
پس از این مرحله، معمولا باید تصویربرداری انجام شود. برخی از این تصویربرداری ها عبارتند از:
تصویربرداری تشدید مغناطیسی یا MRI
در این نوع عکس برداری، ستون فقرات و بافت های نرم و عصب های اطراف آن به خوبی قابل مشاهده هستند. MRI بهترین روش عکس برداری برای تشخیص دیسک فتق شده است.
مطالعات هدایت عصبی NCS)) و الکترومایوگرام EMG))
در این روش ها، با استفاده از ایمپالسهای الکتریکی، تاثیر فشار دیسک فتق شده بر عصب ها را اندازهگیری میکنند. البته این دو روش، شامل تستهای معمول تشخیص فتق شدن دیسک نبوده و تنها در مواقعی که بیمار دارای مشکلات عصبی نظیر بی حسی و درد باشد، یا MRI و معاینات فیزیکی بینتیجه باشند، مورد استفاده قرار میگیرند.
اشعهی ایکس
در این روش، بافتهای نرم مانند دیسکها و اعصاب، به خوبی قابل تشخیص نیستند و به همین علت معمولا از آن برای تشخیص دیسک های فتق شد استفاده نمیشود. اما ممکن است به عنوان یک روش اولیه برای تشخیص اختلالات احتمالی دیگر مانند خار های استخوانی یا شکستگی استفاده شود.
فتق دیسک کمر
روش های درمان بدون جراحی دیسک فتق شده
دیسکهای فتق شده در اغلب موارد، با روش های محافظه کارانه قابل درمان بوده و نیازی به جراحی ندارند.
به گفته ی پزشکان، در درمان بدون جراحی دیسک های فتق شده، حتی در مواردی که ژنتیک نیز دخیل باشد، استراتژی واحدی وجود ندارد ، بلکه درمان با اتخاذ شیوههای سالم زندگی همراه با برخی روش های دیگر مانند فیزیوتراپی انجام می شود.
شما می تواند برای بهبود خود علاوه بر فیزیوتراپی و داروهای مسکن تجویز شده توسط پزشک، موارد زیر را نیز رعایت کنید:
رسیدن به یک وزن سالم. اضافه وزن، فشار وارده به ستون فقرات را افزایش میدهد، بنابراین با کاهش وزن ممکن است از درد شما کاسته شود.
ترک سیگار. سیگار علاوه بر افزایش خطر ابتلا به بیماریهای دیگر، یک عامل عمده در بروز بیماریهای دژنراتیو دیسک، به ویژه در ناحیه کمر و گردن است.
ترک کم تحرکی. استراحت زیاد علارغم وسوسه انگیز بودن، میتواند منجر به تضعیف بیشتر ماهیچه ها شود.
انجام ورزش های تقویت کننده مرکز بدن. شما باید کمربند عضلانی خود، در ناحیه شکم و کمر را تقویت کنید. برای اینکار، میتوانید در مورد انواع ورزش ها، با پزشک خود مشورت کنید.
تزریق ژل استروئید اپیدورال: تزریق ژل استروئید اپیدورال یا ESI یک روش کم تهاجمی است که که میتواند در عصب آسیبدیده، التهاب را کاهش دهد. این کاهش التهاب معمولا تا سه ماه دوام میاورد، که تا آن زمان به احتمال زیاد کمر شما بهبود کافی پیدا کرده است.
درمان دیسک فتق شده با جراحی
در صورت عدم موفقیت روش های بدون جراحی و ادامه ی علائم بیش از سه ماه، ممکن است نیاز به عمل جراحی داشته باشید. جراحی های دیسک اغلب سرپایی هستند و کمتر از یک ساعت طول میکشند.
جراحی های ستون فقرات طی سال های اخیر پیشرفت قابل توجهی داشته و اغلب افراد می توانند در همان روز، تنها از چند ساعت بعد عمل، به منزل برگردند.
برای درمان فتق دیسک کمر، به طور عمده دو نوع عمل جراحی انجام میشود:
میکرودیسکتومی
در این روش، برای کاهش فشار از روی ستون فقرات، بخشهایی از دیسک حذف می شوند. از این رو گاهی به میکرودیسکتومی، عمل میکرودیکامپرشن نیز، اطلاق می شود.
لامینکتومی
در لامینکتومی برای ایجاد فضای بیشتر برای عصب ها و ستون فقرات، بخشی از استخوان مهره برداشته می شود.
برای درمان دیسک های فتق شده در ناحیه گردن، دو روش دیگر نیز وجود دارند:
برداشتن دیسک قدامی گردن با فیوژن (ACDF) یا جایگزینی دیسک گردن (CDR)
در هر دوی این جراحی ها، دیسک گردن برداشته شده و به جای آن یک دیسک دیگر قرار داده می شود، اگر این دیسک با پیوند استخوان جایگذاری شود به آن ACDF و اگر دیسک مصنوعی باشد به آن CDR گفته می شود.
میکرو لامینورفورامینوتومی
در این جراحی، جهت ایجاد فضای بیشتر برای عصب ها، یک قطعه استخوان کوچک را از مهرههای شما جدا میکنند.
در اغلب بیماران پس از جراحی علائمی مثل درد، بی حسی و ضعف بلافاصله رفع میشوند. اما با این حال، ممکن است برای ترمیم کامل عصب ها، به هفته ها یا ماه ها زمان نیاز باشد.
با توجه به گستردگی گزینههای درمان دیسک فتق شده، بهتر است هر چه زودتر برای پیگیری درمان به پزشک مراجعه کنید.
با گذر زمان درمان شما میشود. بنابراین اگر درد دارید و دیگر از تحمل آن خسته شده اید با مراجعه ی هرچه سریعتر به پزشک، زندگی خود را بهبود دهید.
فتق دیسک کمر
سوالات متداول
چه عواملی باعث فتق دیسک میشوند؟
افزایش سن، ضربه، کشش بیش از حد، اضافه وزن و ژنتیک همگی از عوامل موثر در این بیماری هستند و معمولا ترکیبی از این موارد موجب فتق دیسک میشوند.
در صورت عدم درمان چه اتفاقی رخ میدهد؟
پاسخ این سوال به نوع و شدت فتق دیسک و تاثیر آن بر شما تاثیر بستگی دارد. در صورتی که علائمی در خود مشاهده نکنید، شاید نیازی به درمان نداشته باشید، اما در غیر اینصورت، بدون اقدام برای درمان، علائم بدتر خواهند شد. زیرا در بسیاری از موارد به علت درد، فعالیت فیزیکی کاهش میکند که باعث تضعیف ماهیچههای پشتی ستون فقرات میشود.
آیا امکان درمان دیسکها بدون عمل جراحی نیز وجود دارد؟
بله، بسیاری از مردم بدون جراحی با تغییر سبک زندگی و تقویت ماهیچه های پشت از طریق ورزش های ملایم، شرایط خود را بهبود میدهند. پزشک شما نیز برای کمک به شمامی تواند دارو های مسکن و فیزیوتراپی را تجویز کند.
آیا دیسک فتق شده و دیسک سرخورده، یکی هستند؟
بله، این دو عارضه یکسانند و اصطلاح دیگری با نام دیسک پاره شده، نیز دارند.
نوعی از جراحیهای مغز کرانیوتومی است. عملی برای باز کردن جمجمه به منظور دستیابی به مغز برای ترمیم جراحی است. در این جراحی مغز و اعصاب بیمار تحت بیهوشی عمومی قرار میگیرد. موهای روی پوست سر تراشیده شده است.
جراح مغز و اعصاب با برش دادن قسمت اول از پوست سر در ناحیهای که آسیب مغزی تصور میشود، عمل جراحی مغز و اعصاب کرانیوتومی را انجام میدهد. سپس سوراخی برای دسترسی به مغز در جمجمه ایجاد میشود. این مورد برای ترمیم هرگونه رگ خونی پاره شده و از بین بردن لخته خون یا رشد آن لازم است.
بعد از اتمام عمل، قطعه استخوانی که برداشته شده تعویض میشود، ماهیچه و پوست دوخته میشود و تخلیهای درون مغز قرار میگیرد تا خون اضافی باقیمانده از عمل جراحی خارج شود. برخی از عوارض احتمالی پس از کرانیوتومی شامل واکنش آلرژیک به بیحسی، خونریزی، عفونت، آسیب مغزی، تورم مغز، سکته مغزی و تشنج است.
در طول عمل جراحی باز مغز، جراح امکان انجام برداشتن تومور، کلیپ کردن آنوریسم، تخلیه خون یا ترشحات مربوط به یک عفونت وحذف بافت غیرطبیعی مغز را دارد.
همه ما در اطراف مغز و اطراف نخاع خود مایعی به نام مایع مغزی نخاعی داریم که وظیفه تعادل مواد مغذی و مواد زائد را با بافتهای مغز و دارد که به آرامی در کنار آن حرکت میکند.
اگر مسیرهای عبور این مایع مسدود شود کیسههای حاوی این مایعات دچار تورم میشوند و به مغز و نخاع فشار میآورند که به این حالت هیدروسفالی میگویند.
از علائم این بیماری میتوان به
تهوع و استفراغ
تاری دید و ضعف در بینایی
احساس گیجی و منگی و عدم تعادل
بیاختیاری در ادرار
سردرد و سرگیجه
ورم اعصاب چشم
اشاره کرد که جزو شایعترین علامتهای این بیماری هستند.
هیدروسفالی میتواند بسیار خطرناک شود که در صورت سهلانگاری حتی به مرگ منجر شود.
این بیماری را میتوان در مراحل اولیه با داروهای کاهنده مایع کنترل نمود اما در مراحل پیشرفتهتر باید از اعمال جراحی مغز و اعصاب استفاده شود که با روشهای مختلف پزشکی جراح اقدام به بازنمودن مسیرهای مسدود شده که میتواند به دلایل مختلفی ازجمله تومور دستور جدا باشد میکند و یا اینکه با استفاده از روشهایی مانند شنت مایع مغزی اضافه را به سمت دیگری از بدن هدایت میکند.
جراحی مغز و اعصاب کرانیوپلاستی یا ترمیم جمجمه
به جراحی ترمیم آسیب دیدگی و نواقص جمجمه کرانیوپلاستی یا ترمیم جمجمه میگویند که نوعی از جراحی پلاستیک مرتبط با جمجمه است که توسط جراح مغز و اعصاب انجام میشود. برای تعمیر نقص یا شکاف استخوان جمجمه ممکن است از پیوند استخوان از جاهای دیگر بدن یا از یک ماده مصنوعی استفاده شود.
ممکن است اتفاقات مختلفی باعث بروز نقص در جمجمه شود. شایعترین آنها ضربهمغزی است. گاهی بر اثر ضربه شدید به طور مثال در تصادفات، شکستگی در جمجمه به گونهای اتفاق میافتد که دیگر امکان استفاده از استخوان خرد شده در جراحی وجود ندارد و ناچار بعد از تخلیه خونریزی مغزی، زخم بیمار بدون جایگذاری استخوان بسته میشود.
گاهی ممکن است بر اثر سکته مغزی یا تومور مغزی یا مشکلات دیگر مغز دچار تورم شود و به قسمتهای دیگر فشار وارد کند و جراح قسمتی از استخوان جمجمه را برای رفع تورم بردارد و پس از درمان و رفع تورم استخوان مجدد در جراحی دوم به محل اولیه برگردانده میشود.
جراحی مغز و اعصاب
جراحی مغز و اعصاب کیست آراکنوئید
غشا آراکنوئید در اطراف مغز و نخاع قرار دارد و یکی از سه غشا در برگیرنده مغز و نخاع میباشد.
کیست آراکنوئید به این صورت است که یک کیسه حاوی مایع مغزی نخاعی در فضای بین مغز و لایه آراکنوئید روی لایه به وجود میآید و در فضای بین سختشامه و آراکنوئید انتشار پیدا میکند.
یکی از شایعترین بیماریهای مغز و اعصاب همین کیستهای آرام هستند که میتوانند به صورت مادرزادی در بیمار وجود داشته باشند و یا اینکه بیمار در هنگام تولد کیست آراکنوئید اولیه را در خود داشته باشد که در طی مدت این کیست فراگیرتر شود.
انواع تروما ها و تورمهای مغزی نیز میتوانند موجب ایجاد کیستهای آراکنوئید شوند و در واقع باید توجه داشته باشیم که کیستهای آراکنوئید کیسههای پر از آب هستند نه تومور مغزی و انواع آنها از نوع پایدار میباشند و معمولاً نیازی به این جراحی مغز و اعصاب ندارند.
برای درمان آنها معمولاً از اعمال جراحی مغز و اعصاب و اعمالی همچون ایجاد شانت برای تخلیه آب درون این کیستها استفاده میشود.
معمولاً راه تشخیص این کیستها استفاده از عکسبرداریهای سیتیاسکن و ام آر آی است و علائم خاصی ندارند ولی در صورتی که این کیستها بزرگ شوند و به مغز فشار وارد کنند میتوانند علائمی همچون
سردرد و سرگیجه
مشکلات تعادل
تهوع و استفراغ
اختلالات بینایی و شنوایی
خستگی
داشته باشند که در هنگام مشاهده این علائم باید به پزشک مراجعه شود.
همانطور که در بالا گفتیم معمولاً پزشکان چیزهای آراکنوئید ای که برای مغز فشار ایجاد نمیکنند و موجب بروز علائم خطرناکی نمیشوند را جراحی نمیکنند و خود نفس کیست آراکنوئید مشکل به حساب نمیآید.
در قدیم درمان که برای این کیستها انجام میشد این بود که با استفاده از شأنت مایع درون این که تا تخلیه میشد ولی این روش مشکلاتی همچون وجود یک شانس در بدن بیمار و این که ممکن است باعث ایجاد عفونت شود را به همراه داشت ولی امروزه با روشهای نوین و تکنیکهای ظریف مانند انواع آندوسکوپیهای بسیار ظریف میتوان به کی رسید و آنها را به راحتی مورد جراحی مغز و اعصاب قرار داد.
جراحی مغز و اعصاب تومورهای هیپوفیز
در برخی مواقع سلولهای هیپوفیز در غده هیپوفیز دچار رشد و عملکرد غیرطبیعی میشوند که در این صورت بیمار باید برای درمان و جراحی تومورهای هیپوفیز به جراح هیپوفیز و متخصصین غدد مراجعه کنید، بهتر است بدانید که بیشتر تومورهای هیپوفیز جزء تومورهای خوشخیم محسوب میشود.
جراحی تومورهای هیپوفیز زمانی انجام میشود که تومور موجود در سر به عصبهای بینایی فشار وارد میکند؛ و یا تومور ترشحکننده هورمون میباشد بهغیراز انواع پرولاکتینوما.
در حالت ایدهآل، هدف درمان، از بین بردن کامل تومور است، اما در تحقق این هدف ممکن است ستون فقرات و عصبهای اطراف آن دچار آسیب شوند. سن و سلامت کلی فرد، نوع تومور و منشأ آن نیز باید در تعیین برنامه درمانی در نظر گرفته شوند، زیرا احتمال دارد تومور از نقطهی دیگری از بدن به ستون فقرات گسترشیافته باشد.
این روش جراحی مغز و اعصاب معمولاً برای تومورهایی استفاده میشود که با از بین رفتن آنها، احتمال صدمه به عصبها و ستون فقرات کم باشد.
دسترسی به تومورهایی که زمانی غیرقابل دسترسی بودند، با فنها و ابزارهای جدید امکانپذیر شده است؛ و میکروسکوپهای با دقت بالا که اکنون در جراحیها به کار میروند، تشخیص تومور از بافتهای سالم را آسانتر کرده است.
همچنین اکنون نظارت بر عملکرد نخاع و عصبها در طی عمل جراحی میسر شده است و خطر آسیب به نخاع و عصبها به کمترین میزان خود رسیده است. همچنین، میتوان با استفاده از امواج صوتی با فرکانس بالا تومورها را متلاشی و تکهتکه و سپس اقدام به برداشتن این تکهها کرد.
اما علیرغم این پیشرفتهای چشمگیر، گاهی از بین بردن کامل همه تومورها امکانپذیر نیست. در این مواقع از پرتودرمانی، شیمیدرمانی و یا هر دوی آنها استفاده میشود.
زمان ریکاوری جراحی ستون فقرات بسته به روش جراحی، میتواند هفتهها یا بیشتر طول بکشد. در این زمان ممکن است موقتاً حس خود را از دست بدهید و یا دچار عوارضی مثل خونریزی یا صدمه دیدن بافت عصبی شوید.
جراحی مغز و اعصاب دیسک کمر
در حالت کلی به صفحات نرم بین مهرههای کمر، دیسک کمر میگویند؛ اما منظور از واژه دیسک کمر مربوط به نوعی بیماری ستون فقرات است که معروف به بیماری بیرونزدگی دیسک یا فتق دیسک نیز میباشد. در اصطلاح پزشکی بکار بودن واژه دیسک کمر درست نیست زیرا همه افراد دیسک کمر دارند و برای بیان بیماری مربوط به دیسک باید از کلمه بیرونزدگی دیسک کمر استفاده کرد.
یکی از مهمترین وظایف دیسکهای بین مهرهای کمر، حفظ استقامت و راست ایستادن قامت بدن است. اگر به ساختمان بدنی حیوانات و چهارپایان نگاه کنیم، چیزی به نام دیسک کمر وجود ندارد به همین جهت حیوانات نمیتوانند بایستند و تنها در حالت چهار دست پا قرار دارند. از این رو خداوند با طراحی دیسک در بین مهرههای آدمی، نیروهایی که در هنگام راه رفتن به مهرههای کمر وارد میشود را جذب میکند.
انواع مختلفی از جراحی دیسک کمر وجود دارد که در لیست زیر جمع آوری شدهاند. برای مطالعه و بررسی دقیق آنها میتوانید مقاله انواع جراحی مغز و اعصاب دیسک کمر را در همین سایت مطالعه کنید.
جراحی مغز و اعصاب لامینکتومی فتق دیسک
جراحی مغز و اعصاب میکروسکوپی فتق دیسک (میکرودیسککتومی)
انواع مختلفشکستگی ستون فقرات عبارتند از: شکستگی های کمپرشن، انفجاری، فلکشن دیستراکشن، و شکستگی همراه با دررفتگی، که در این مقاله به همه ی آن ها پرداخته شده است. شکستگی های پایدار، ناپایدار، جزئی یا عمده نیز از دیگر اصطلاحاتی هستند که برای توصیف شکستگی ها به کار می روند.
شکستگی ستون فقرات کمپرشن:
این نوع شکستگی ستون فقرات، در میان بیماران مبتلا به امراض استخوانی مثل پوکی و سرطان استخوان بسیار شایع است. در این نوع شکستگی، اگر یک نیروی ناگهانی با فشار زیاد به مهره وارد شود، و مهره توانایی مهار آن را نداشته باشد، ستون فقرات دچار شکستگی میشود.
شکستگی گوه ای نیز، زیرشاخه ای از شکستگی های فشاری است. در شکستگی گوه ای، بخشی از مهره ( معمولا قسمت جلویی) تحت فشار شکسته شده و شکلی مشابه گوه پیدا می کند.
شکستگی ستون فقرات
شکستگی ستون فقرات انفجاری:
شکستگی ستون فقرات انفجاری (تصویر زیر را ببینید) در اثر شکستگی مهره تحت ضربات شدید، اتفاق میافتند. بر خلاف شکستگیهای کمپرشن، در شکستگی انفجاری، مهره در چندین نقطه شکسته میشود. همچنین به دلیل خرد شدن کامل مهرهها، قطعات استخوانی پخش و گسترش یافته و به ستون فقرات آسیب میرسانند. شکستگیهای انفجاری، نسبت به شکستگی های کمپرشن، وضعیت وخیم تری دارند.
شکستگی ستون فقرات فلکشن دیستراکشن:
این شکستگی ها معمولا در تصادفات رانندگی که بدن به سمت جلو هل داده میشود، رخ می دهند. اگرچه ستون فقرات توانایی خم شدن به سمت جلو را دارد، اما اگر این حرکت به طور ناگهانی رخ دهد، فشار فوقالعادهای بر ستون فقرات وارد می کند که میتواند باعث شکستن مهره شود. اگر مدل سه ستونی را در نظر بگیرید، می توان گفت که شکستگی های فلکشن دیستراکشن، معمولا در ستون پشتی و میانی رخ می دهند. در شکل زیر مثالی از این شکستگی را مشاهده میکنید.
شکستگی ستون فقرات همراه با دررفتگی:
در هر یک از شکستگیهای بالا، اگر مهره به طور قابلتوجهی جابجا شود. حالت شکستگی همراه با دررفتگی رخ می دهد. با در نظر گرفتن مدل سه ستونی، در این حالت تمام سه ستون ناپایدار هستند.
شکستگی ستون فقرات های پایدار و ناپایدار
شکستگی ستون فقرات پایدار باعث تغییر شکل ستون فقرات یا مشکلات عصبی نمیشوند و ستون فقرات هنوز توانایی توزیع و تحمل وزن را دارد (البته نه به خوبی حالتی که شکستگی رخ نداده باشد).
شکستگی ستون فقرات ناپایدار توزیع و تحمل وزن را برای ستون فقرات دشوار کرده، و علاوه بر این می توانند پیشرفت کرده و آسیب های بیشتری به ستون فقرات وارد کنند. تغییر شکل ستون فقرات نیز، از عوارض دیگر این شکستگی ها است.
شکستگی ستون فقرات
شکستگی ستون فقرات جزئی و عمده
شکستگی ستون فقرات جزیی:
در این حالت، برخی عناصر پشتی مهره که البته نقش بسزایی نیز در ثبات ستون فقرات ندارند، دچار شکستگی می شوند. عناصر پشتی شامل زوائد خاردار و مفاصل فاست (که به آن ها زوائد مفصلی نیز اطلاق میشود) هستند. شکستگی این بخش از مهرهها، امر وخیم و حادی نمیباشد.
شکستگی ستون فقرات عمده:
در این حالت، بخش هایی از بدنه ی مهره، پدیکول یا لامینا شکسته می شوند. بدنه ی مهره به حمل وزن بدن و توزیع نیروی حرکات کمک میکند، و به همین علت شکستن آن امر مهمی بوده و باعث بروز مشکلات مهمی در چینش مهره ها می شود.
شکستن پدیکول و لامینا نیز به دلیل امکان آسیب عصبی، خطرناک هستند. علاوه بر این، پدیکول و لامینا تامین کننده ی بخش عمده حمایت لازم برای پایدار نگه داشتن ستون فقرات هستند که با شکستن آن ها، این پایداری از بین می رود.
روش طبقهبندی شکستگی ستون فقرات سینه ای و کمری
یکی از روشهایی که پزشکان برای طبقهبندی شکستگی ستون فقرات در نواحی سینهای و کمری یا پشتی استفاده میکنند، طبقهبندی دنیس است. طبق این طبقهبندی ناحیه جانبی ستون فقرات به سه بخش عقب، وسط و جلو تقسیم میشود.
طبقهبندی دنیس: مدل سه ستونی
ستون خارجی (جلویی):
این ستون شامل بخش جلویی مهره، یعنی بخشی که رو به بدن قرار دارد، در نیمه جلویی بدنه مهره و دیسک بین مهرهای واقع شده است. در ناحیه جلوی این ستون یک رباط به نام رباط طولی جلویی قرار دارد.
شکستگی ستون فقرات
ستون میانی:
این ستون، واقع در نیمه پشتی بدنه و دیسک بین مهره ای، نقشی کلیدی در ثبات ستون فقرات ایفا می کند. در این ستون، رباطی به نام رباط طولی خلفی قرار گرفته است. در صورتی که علاوه بر ستون میانی ، در ستون پشتی یا جلویی نیز، شکستگی رخ دهد، احتمال آسیب عصبی و ناپایداری ستون فقرات افزایش پیدا میکند. اما در صورت سالم ماندن ستون میانی، احتمال پایداری ستون فقرات وجود دارد.
ستون پشتی (عقب):
این ستون از تمامی بخشهای عقب مهره تشکیل شده است و شامل پدیکول، لامینا، مفاصل فاست و زوائد خاری (قسمتی از ستون فقرات که با انگشتان دست نیز قابل لمس است) میشود.
مدل سه ستونی، امکان تجسم ساده تر وضعیت شکستگی ستون فقرات را به همراه دلایل پایداری برخی از آن ها را فراهم میکند. به عنوان مثال، اگر شکستگی تنها بر ستون پشتی تاثیر بگذارد (مثل شکستگی گوه) ، ثبات ستون فقرات به اندازه ایی که توانایی حمل وزن بدن را داشته باشد، حفظ می شود. اما شکستگی هایی که بر ستون جلویی و میانی تاثیر میگذارند، معمولا ناپایدارند.
قبل از عمل جراحی ستون فقرات باید به سوالات مختلفی پاسخ داده شود. برای مثال: آیا امکان درمان بدون استفاده از جراحی نیز وجود دارد؟ در صورت ضرورت عمل جراحی ستون فقرات، چه روشی بهتر است؟ جراحی های سنتی یا کم تهاجمی؟ تفاوت جراحی کم تهاجمی با جراحی ستون فقرات سنتی در چیست؟
در چه مواقعی جراحی ستون فقرات ضرورت دارد؟
هنگام مشاهده علائم شدید در بیمار، توصیه کلی ما مراجعه به پزشک عمومی برای ارزیابی اولیه است. معمولا درمان افراد دارای درد کمر یا گردن، با نظارت و تشویق این افراد به فعالیت های فیزیکی مناسب و پایدار، شروع می شود، تا شاید مشکل خود به خود برطرف شود.
جراحی ستون فقرات
سپس، در صورت ادامه مشکل با وجود فعالیت های فیزیکی، مسکن ها و داروهای ضد التهاب، باید به پزشک متخصص، مراجعه شود.
معمولا امکان درمان بسیاری از بیماران دچار مشکلات ستون فقرات، بدون عمل جراحی ستون فقرات نیز امکان پذیر است. روش های درمان بدون جراحی ستون فقرات، اغلب شامل فیزیوتراپی، ورزش های خانگی، انواع دارو و تزریقات نخاع میشود و معمولا تنها در صورت عدم درمان با روش های دیگر، جراحی به عنوان یک گزینه مطرح می شود.
به عنوان مثال، اگر بیمار در اندامهای خود، دارای درد مزمن بوده و روش های بدون جراحی نیز موفق نباشند، جراحی گزینه مناسبی است.
عمل جراحی، همچنین برای کسانی که دارای علائم مرتبط با عصب های نخاع، مانند ضعف قابلتوجه در یک بازو، پا یا دیگر اندام ها باشند، در صورت عدم موفقیت روش های دیگر، توصیه می شود.
تفاوت های عمده بین جراحی سنتی و جراحی کم تهاجمی ستون فقرات
در جراحی ستون فقرات سنتی، با برش های بزرگتر، کل ستون فقرات در معرض دید قرار می گیرد. اما در جراحی کم تهاجمی، این برش ها کوچکتر بوده و باعث کاهش دوره بهبودی بیمار در چند هفته ی اول می شود.پ
در جراحی کم تهاجمی ، اغلب از روش های کمکی مانند روش “تصویربرداری از ستون فقرات حین عمل” یا Intraoperative spinal navigation نیز، استفاده میشود. به کمک این روش، در نواحی باریک، دید بیشتری برای جراح فراهم میشود.
توجه کنید که این دو جراحی ستون فقرات دارای اهداف بلندمدت یکسان، یعنی کاهش علایم بیمار و یا توقف رشد آن ها، هستند و از این نظر متفاوت نیستند. اما جراحی خوب، جراحی است که دارای خونریزی، مدت اقامت در بیمارستان، دوره بهبودی و نرخ عفونت پایین تری در هفتههای بعد از عمل باشد.
جراحی کم تهاجمی، اغلب ویژگی های ذکر شده را دارا می باشد. اما همه ی بیماران شرایط و پیشنیاز های لازم برای این نوع جراحی را ندارند. به همین جهت، باید با جراح خود همکاری های لازم، برای تشخیص مناسب ترین روش را داشته باشید.
یک جراحی ستون فقرات، خود نوعی آسیب کنترلشده است. بنابراین، در جراحی، باید با وارد شدن کمترین آسیب، بیشترین سود، حاصل شود.
جراحی ستون فقرات
ویژگی های جراح ستون فقرات ماهر
یک جراح ستون فقرات ماهر، نسبت به مراقبت از بیمار و بدست آوردن نتایج عالی تعهد داشته و در کنار افزایش توانایی خود در به کارگیری روش های استاندارد، برای یادگیری روشهای جدید نیز تلاش میکند. یکی دیگر از ویژگی های جراح خوب، برقراری ارتباط مناسب با بیمار است، تا بتواند به خوبی دلایل و گزینه های درمانی و جراحی را برای بیمار شرح دهد.
انواع جراحی های ستون فقرات
به طور کلی، جراحی های ستون فقرات به دو نوع سنتی و کم تهاجمی تقسیم میشوند.
روشهای سنتی جراحی ستون فقرات به طور کلی شامل لامینکتومی، میکرودیسکتومی و فیوژن سنتی هستند.
از لامینکتومی برای درمان تنگی کانال نخاعی یا برداشتن فشار از روی عصب های پشتی کمر استفاده میشود. این عمل جراحی شامل ایجاد یک برش در پشت ستون فقرات است که به جراح اجازه برداشتن یا از بین بردن خار های استخوانی یا رباطهای ضخیمی که باعث ایجاد فشار روی عصب های کمر میشوند را میدهد.
جراحی ستون فقرات
میکرودیسکتومی عملی است که برای درمان سیاتیک به کار میرود. سیاتیک بیماری است که به دلیل برخورد دیسک فتق شده با عصب های ستون فقرات رخ میدهد. در این عمل، یک برش کوچک در پشت کمر ایجاد میشود تا جراح به کمک آن دیسک فتق شده را شناسایی و خارج کند.
فیوژن های سنتی ستون فقرات برای درمان ناپایداری ستون فقرات، اسکولیوز، تحلیل شدید دیسک های کمر یا ترکیبی از این مشکلات استفاده میشود. در فیوژن، مهره ها به وسیله پیوند استخوان به یکدیگر جوش داده میشوند. سپس ابزارهایی به نام پیچهای پدیکول، برای پایداری حرکت و کمک به عمل فیوژن در مهرهها قرار میگیرند.
رایجترین روشهای جراحی کم تهاجمی ستون فقرات، فیوژن داخل بدنی جانبی کمر (LLIF) و فیوژن داخل بدنی ترانسفرامینال کم تهاجمی (MIS TLIF) و اینسترومنتیشن زیرپوستی هستند.
LLIF یک عمل فیوژن است که طی آن جراح با ایجاد یک شکاف کوچک در ناحیه جانبی بدن، در زیر دندهها، به ستون فقرات نزدیک میشود. این کار به جراح اجازه میدهد تا بدون آسیب به ماهیچهها، جراحی ستون فقراترا انجام دهد.
ممکن است در کنار عمل LLIF، عمل رایج دیگری به نام اینسترومنتیشن زیر پوستی ستون فقرات، نیز انجام شود. در این روش، جراح، اغلب با استفاده از رایانه و اشعه ایکس، در فیبر های ماهیچه ای، تعدادی میله و پیچ قرار میدهد. در این روش بر خلاف روش های سنتی، نیازی به جدایی ماهیچه ها از ستون فقرات نمیباشد. در صورت امکان، باید تا جای ممکن از روش های کم تهاجمی استفاده شود.
در حالت کلی به صفحات نرم بین مهرههای کمر، دیسک کمر میگویند؛ اما منظور از واژه دیسک کمر مربوط به نوعی بیماری ستون فقرات است که معروف به بیماری بیرونزدگی دیسک یا فتق دیسک نیز میباشد. در اصطلاح پزشکی بکار بودن واژه دیسک کمر درست نیست زیرا همه افراد دیسک کمر دارند و برای بیان بیماری مربوط به دیسک باید از کلمه بیرونزدگی دیسک کمر استفاده کرد.
یکی از مهمترین وظایف دیسکهای بین مهرهای کمر، حفظ استقامت و راست ایستادن قامت بدن است. اگر به ساختمان بدنی حیوانات و چهارپایان نگاه کنیم، چیزی به نام دیسک کمر وجود ندارد به همین جهت حیوانات نمیتوانند بایستند و تنها در حالت چهار دست پا قرار دارند. از این رو خداوند با طراحی دیسک در بین مهرههای آدمی، نیروهایی که در هنگام راه رفتن به مهرههای کمر وارد میشود را جذب میکند.
برای اینکه دیسکها به مرحله بیرونزدگی برسند باید مراحل مختلفی را طی نمایند تا به این مرحله برسند. از این رو اغلب متخصصین ستون فقرات یا جراحان مغز و اعصاب و ستون فقرات بیماری فتق دیسک را در چهار مرحله بررسی میکنند که این علائم شامل:
۱) فاسدشدن دیسک
در این مرحله از دیسک کمر هنوز عارضهای رخ نداده، خرابی یا فاسدشدن دیسک به تدریج و در طی سالهای متوالی اتفاق میافتد. همان طور که با افزایش سن پوست انسان چروک میشود، دیسکها نیز تراکم و آب خود را از دست میدهند. برای فاسدشدن دیسکها نمیتوان زمان به خصوصی را تعریف است زیرا فاسدشدن دیسک یک روند طبیعی است.
۲) تغییر در شکل دیسک
پس از اینکه با گذشت زمان دیسکها فرسوده و پیر شدند حالا در مقابل کوچکترین ضربه و فشار در معرض آسیب قرار دارند. از این رو زمانی که آسیبی به دیسکهای بین مهرهای وارد شود شکل و وضعیت دیسک تغییر میکند و برآمدگی و برجستگی کوچکی در ناحیه دیسک رخ میدهد.
۳) بیرونزدگی دیسک
وارد آمدن یک ضربه و فشار کوچک به دیسک برآمده کافی است تا بخش درونی دیسک از لایه بیرونی خود جدا شود و به بیرون بریزد؛ اما در این مرحله همچنین هسته دیسک از محل اصلی خود خارج نشده از این رو بیمار ممکن است حتی در این مرحله هم از بیماری خود آگاهی نداشته باشد.
۴) جدا شدن دیسک
شدیدترین و آخرین مرحله مربوط به عارضه دیسک کمر مربوط به این مرحله است؛ و خطرناکترین نوع فتق دیسک مربوط به این مرحله میباشد زیرا در این حالت مواد هسته دیسک نیز از داخل بخش درونی دیسک بیرون آمده و به سمت ریشههای عصبی و نخاع فشار میآورد.
علائم دیسک کمر
نشانه اصلی کمردرد همانطور که از اسم این بیماری مشخص است، احساس درد در هر قسمت از کمر است بهطور مثال درد پایین کمر یا درد بالای آن و گاهی اوقات تا باسن و پا امتداد پیدا میکند. در اغلب موارد علائم و نشانههای این بیماری در یک دوره زمانی کوتاه به خودی خود از بین میروند.
ضعف عضلانی، کرختی یا گزگز کردن یک یا هر دو پا
واکنش افزایش یافته یک یا هر دو پا باعث انجام حرکات اغراقآمیز میشود.
تغییر در عملکرد روده و مثانه
فلج از کمر به پایین
علل دیسک کمر
لیست زیر حاوی رایجترین دلایل بروز بیرونزدگی دیسک کمر میباشد؛ اما برای بررسی بیشتر پیشنهاد میکنم حتماً مقاله علل دیسک کمر را در همین سایت مطالعه کنید.
۱- شرایط حادی رخ داده باشد.
۲- ممکن است دیسک برآمده یا پاره شده باشد.
۳- عدم تعادل عضلات در سایر قسمتهای بدن.
۴- نوزاد تازه متولد دارید.
۵- عدم صحیح نشستن
۶- استفاده مداوم از ابزارهای فناوری مثل موبایل و کامپیوتر
۷- فشار و استرس
در عمل دیسک کمر چه اتفاقی میافتد؟
زمانی که پزشک، عمل جراحی دیسک کمر را توصیه میکند، حداقل یکی از روشهای زیر انجام میشود:
لامینکتومی:
این روش برای کاهش فشار در ناحیهای است که بخش استخوانی از یکی از مهرههای (استخوانهای ستون فقرات) برداشته شود تا فشار بر عصب آسیب دیده کاهش پیدا کند.
دیسککتومی:
این روش برای بخشی از یک دیسک آسیب دیده و حذف فشار از عصب انجام میشود.
همجوشی ستون فقرات:
این روش، هنگامی انجام میشود که دو یا چند مهره برای حفظ، ثبات و تقویت ستون فقرات با بخشی از استخوان جوش زده و متصل میشود.
در بسیاری از موارد، ترکیبی از این تکنیکها میتواند مورد استفاده قرار گیرد.
عمل دیسک کمر معمولاً تحت بیهوشی عمومی انجام میشود، به این معنی که شما در طول فرایند عمل دیسک، بیهوش بوده و به هیچ وجه دردی احساس نمیکنید. معمولاً عمل دیسک کمر حداقل یک ساعت طول میکشد، اما بسته به پیچیدگی روش، ممکن است مدت زمان آن طولانیتر شود.
انواع جراحی دیسک کمر چیست؟
انواع مختلفی از جراحی دیسک کمر وجود دارد که در لیست زیر جمع آوری شده اند. برای مطالعه و بررسی دقیق آنها میتوانید مقاله انواع جراحیهای دیسک کمر را در همین سایت مطالعه کنید.
جراحی لامینکتومی فتق دیسک
جراحی میکروسکوپی فتق دیسک (میکرودیسککتومی)
جراحی آندوسکوپی فتق دیسک
جراحی دیسک کمر با لیزر
تزریقهای اپیدورال یا تزریق فاست
مراقبتهای بعد از عمل
بهتر است که از پزشک در مورد محدودیتهای حرکتی بعد از عمل توصیههایی را بخواهید. معمولاً پزشک توصیه میکند که بلافاصله پس از ریکاوری از بیهوشی از رختخواب بلند شوید و چند قدمی در اتاق راه بروید. بیشتر بیماران طی ۲۴ ساعت بعد از عمل از بیمارستان مرخص میشوند؛ اما تا ۴ هفته پس از مرخص شدن باید از رانندگی کردن، نشستنهای طولانی مدت، بلند کردن اجسام بیش از حد سنگین و خم شدن به جلو خودداری کنند. برخی از بیماران بعد از عمل باید از یک برنامه توانبخشی تحت نظارت متخصص استفاده کنند.
پیشنهاد میکنم مقاله مراقبتهای پس از جراحی دیسک کمر را در همین سایت مطالعه کنید.
ملاقات با پزشک بعد از جراحی دیسک کمر
بسته به دستور پزشک معمولاً اولین ویزیت بیمار در کلینیک ۲-۳ هفته بعد از عمل جراحی خواهد بود تا محل بخیه مورد بررسی پزشک قرار گیرد. سپس ۶ هفته بعد از عمل برای بررسی مجدد وضعیت بهبودی بیمار لازم است که با پزشک ملاقات انجام گردد. سایر ملاقاتهای دورهای با دستور دکتر معالج و بسته به وضعیت بیمار انجام خواهد شد.
انواع درمانهای دیسک کمر
به طور کلی ۴ نوع درمان برای بیماری دیسک کمر وجود دارد که برای بررسی بیشتر میتوانید مقاله انواع درمان فتق دیسک در همین سایت را مطالعه کنید.
ورزش و حرکات اصلاحی
هترین درمان دیسک گردن
فیزیوتراپی
درمان دستی
هزینههای درمان دیسک کمر
درمان دیسک کمر و گردن بنابر روش مورد استفاده برای درمان میتواند هزینههای متفاوتی داشته باشد. درمانهای غیر جراحی معمولاً دارای هزینههای جزئی اما متوالی هستند و هزینه کلی بنابر تعداد جلسات و روش مورد نظر دکتر فتق دیسک یا گردن بستگی دارد. این در حالی است که هزینه عمل دیسک کمر و گردن معمولاً بیشتر است؛ ولی هزینه زمان از دست رفته کمتر خواهد بود. استفاده از بیمههای درمانی مختلف نیز در این زمینه اثرگذار است. همچنین هزینههای رفت و آمد و زمان نقاهت خود را نیز باید در نظر بگیرید.
در نهایت توجه کنید که درباره سلامتی خود بر اساس هزینههای احتمالی تصمیم نگیرید؛ و اجازه دهید که دکتر دیسک کمر یا جراح فتق دیسک، بر اساس تشخیص تخصصی خود، درمان پیشنهادی برای درمان درد کمر یا درمان درد گردن را ارائه کند.
با توجه به گسترده بودن طیف بیماری های مغز و اعصاب، طبیعتاً درمانهای وسیعی برای انواع مختلف بیماریها وجود دارد. از جمله دارودرمانی، جراحی، فیزیوتراپی، کاردرمانی، گفتاردرمانی، درمانهای نوین طب فیزیکی مانند مگنت تراپی، شوک ویو و …. برای درمان یا کنترل این بیماریها از داروهای مغز و اعصاب استفاده میشود.
معمولاً مردم عادی اطلاعات زیادی در مورد دارو های مغز و اعصاب ندارند برای همین ما این مقاله را منتشر کردیم که در آن رایجترین دارو های مغز و اعصاب را معرفی میکنیم. در ادامه با ما برای قسمت دوم انواع دارو های مغز و اعصاب همراه باشید.
طبق مطالعات انجام شده این مورد از دارو های مغز و اعصاب ترکیبی از پلی پپتیدهای صناعی متشکل از چهار اسید آمینه است که موجب کاهش پاسخ ایمنی بیماران مبتلا به MS عود کننده میشود. اگر چه مکانیسم اثر دقیق این دارو هنوز شناخته نشده است. سینومر در درمان MS عود کننده استفاده میشود.
مشخص شده اســت که این دارو تعداد و شدت حملهها را کاهش میدهد و روند ناتوانی را کند میکند. در صورت حساسیت به گلاتیرامر استات و مانیتول مصرف دارو باید قطع شود.
دارو های مغز و اعصاب
داروی Injectable Solution Of Paracetamol:
این مورد از دارو های مغز و اعصاب برای موارد زیر کاربرد دارد:
تسکین موقتی دردهای خفیف تا متوسط، خصوصاً بعد از اعمال جراحی
درمان سریع الاثر تب
تسکین اورژانسی هیپرترمی و درد وقتی تجویز اشکال داروئی دیگر، ممکن نباشد.
این دارو با جلوگیری از ترشح پروستاگلاندین ها در CNS، کاهش اثرات ضد التهابی محیطی، کاهش تب با اثر مستقیم روی مرکز کنترل دما در هیپوتالاموس، موارد بالا را رقم میزند.
موارد توجه:
در افراد با نارسائی کبدی و کلیوی با احتیاط مصرف شود.
در افراد الکلیسم، دچار سوء تغذیه و دهیدراته با احتیاط مصرف شود.
در افراد حساس به پاراستامول منع مصرف دارد.
در افراد با نارسائی کبدی حاد منع مصرف دارد.
دوزهای بالاتر از میزان تجویز باعث ایجاد مسمومیت و صدمات جدی به کبد می شود.
اولین علائم مسمومیت ۲ یا ۴ تا ۶ روز بعد از تجویز مشاهده میشود.
بعد از مشاهده علائم مسمومیت باید آنتی دوت تراپی سریع انجام شود.
داروی Pregabalin:
این دارو خط اول درمان نوعی صرع به نام صرع پارشیال (ناحیه ای) میباشد. در این بیماری حملات تشنج کوتاه مدت در اثر اختلال جریان الکتریکی سلولهای یک سمت مغز رخ میدهد.
از این رو علائم نیز در بخشی از بدن بروز میکند. پره گابالین با کاهش جریان الکتریکی غیر طبیعی سلولهای مغزی به تنهایی یا همراه با سایر داروهای ضد صرع جهت کاهش حملات تشنج استفاده میشود.
پرگابالین همچنین در درمان دردهای مزمن ناشی از آسیب عصبی نیز تجویز میشود. این نوع درد که به درد نوروپاتیک معروف است میتواند علل مختلفی مانند دیابت و یا زونا داشته باشد.
مورد دیگر مصرف پرگابالین در درمان علائم اختلالات اضطرابی، خصوصاً در افرادی که به داروهای دیگر درمانکنندهی این اختلال پاسخ ندادهاند میباشد.
دارو های مغز و اعصاب
داروی Rizatriptan:
این مورد از دارو های مغز و اعصاب جزء داروهای ضد میگرن از دسته آگونیست های انتخابی سروتونین هست.
ریزاتریپتان به بیماران میگرنی کمک میکند تا سریعاً به زندگی عادی برگردند. این دارو علائم سردردهای با الگوی میگرنی را کاهش میدهد. این علائم شامل سردرد یک طرفه، تهوع، حساسیت به نور، حساسیت به صدا
با شروع اولین علائم میگرن مقدار تجویز شده ریزاتریپتان را با یک لیوان آب میل کنید و در مکانی آرام و بدون نور استراحت کنید.
داروی Neuroaid:
این مورد از دارو های مغز و اعصاب در یک کمپانی در سنگاپور به فروش میرسد و فروشندگان این دارو ادعا میکنند که این دارو در پیشگیری از سکته مغزی مؤثر است.
این دارو از ترکیب چندین گیاه و موادی که از حیوانات استخراج شده است، ساخته شده است.
تاکنون تحقیقات زیادی در مورد تأثیر احتمالی این دارو در سکته مغزی انجام شده است و طبق اکثر این مطالعات این دارو در پیشگیری و درمان سکته مغزی مؤثر نبوده است.
لذا با دانش کنونی استفاده از این دارو در درمان و پیشگیری از سکته مغزی توصیه نمیشود.
البته تحقیقات بیشتر در مورد اثرات این دارو در پیشگیری از سکته مغزی و درمان ضربات سر همچنان در جریان است و باید منتظر بود و دید که در آینده آیا این دارو میتواند در بیماریهای مغز و اعصاب جایگاهی پیدا کند یا خیر.
دارو های مغز و اعصاب
داروی Ropinirole:
این مورد از دارو های مغز و اعصاب برای درمان علائم بیماری پارکینسون ایدیوپاتیک بکار میرود. این ترکیب یک آگونیست غیرارگولینی گیرنده های دوپامین بوده که نسبتاً اختصاصی و با فعالیت ذاتی کامل بر گیرندههای در مغز D2 و D3 عمل میکند.
مکانیسم اثر دارو در درمان پارکینسون مشخص نیست، ولی احتمالاً به دلیل تحریک گیرندههای پسسیناپسی D2 در Caudate-putamen میباشد. در صورت وجود توهم، افت فشار خون (عمومی یا وضعیتی) و سابقه مفرط نسبت به دارو، نباید استفاده شود.