اسپوندیلولیستزیس ایسمیک مهره ساکرال در بزرگسالان
در ستون فقرات، به حرکت رو به جلوی یک مهره نسبت به مهره مجاور خود، اسپوندیلولیستزیس اطلاق میشود. در زبان یونانی، اسپوندیلولیستزیس به معنی مهره سر خورده است. قوس عصبی (لامینا) و مفاصل فاست جفت شده، ساختارهای آناتومی هستند که از لغزش مهره جلوگیری می‌کنند.
اسپوندیلولیستزیس
عناصر پشتی ستون فقرات
قوس عصبی (لامینا) در وسط، بین مفاصل فاست جفت شده قرار دارد.
شکستن لامینا در اثر فشار، یکی از عواملی است که می تواند، در لغزش مهره موثر باشد. با بروز نقص در لامینا، بخش عقب مهره از بخش های دیگر آن، یعنی بدنه مهره و دیسک، جدا میشود. با این اتفاق، مفاصل فاست جفت شده، خاصیت پایدار کننده خود را از دست می دهند و مهره به سمت جلو حرکت میکند.
شکستگی کمر در اثر فشار (اسپوندیلولیز به یونانی) در یک ناحیه مشخص در لامینا، به نام پارس اینترآرتیکولاریس یا ایسموس رخ میدهد. به همین علت، به این حالت اسپوندیلولیستزیس ایسمیک نیز گفته میشود.
اسپوندیلولیستزیس
در برخی موارد، این شکستگی در اوایل کودکی رخ میدهد و تا سن شش‌سالگی تبدیل به اسپوندیلولیز میشود. این امر در ۴.۴ % از افراد مشاهده شده است. شکستگی ناشی از فشار، در بسیاری از موارد، علائم ناراحت کننده خاصی ناراحتی نداشته و به همین علت، تشخیص داده نمی‌شود.
پس از اسپوندیلولیز، لغزش یا اسپوندیلولیستزیس در نوجوانی ظاهر میشود. میزان شیوع اسپوندیلولیستزیس، در بزرگسالان حدود ۶ % است. همچنین در موارد نادر، این لغزش ممکن است در بزرگسالان بالای ۲۰ سال نیز رخ دهد.
اسپوندیلولیستزی ایسمیک در اکثر موارد، در محل اتصال ستون فقرات و استخوان خاجی رخ میدهد. از نظر پزشکی، این تقاطع در سطح L5-S1 یعنی، بین مهره کمری پنجم و مهره ساکرال اول، قرار دارد.
همچنین طبق مشاهدات ژنتیک عامل تعیین کننده ای در ابتلا به این بیماری میباشد. تا جایی که در برخی موارد، ممکن است چندین نفر از اعضای یک خانواده به اسپوندیلولیستزیس دچار شوند.
اسپوندیلولیستزیس ایسمیک یکی از دلایل مهم بروز کمردرد و ناتوانی در کودکان، نوجوانان و بزرگسالان است. تاریخچه بالینی اسپوندیلولیستزیس ایسمیک نیز از انواع دیگر آن متمایز است.
روش های متکی بر جراحی برای درمان اسپوندیلولیستزیس علامت‌دار، بر روش های بدون جراحی برتری دارند. اما با این وجود، تنوع روش های متکی بر جراحی به طور قابل‌توجهی زیاد است در حالی که دلایل انتخاب این روش ها، محدودند.
در اسپوندیلولیستزیس های درجه پایین، نقش ستون پشتیبان جلو، هنوز به خوبی تعریف‌نشده است، همچنین در مورد استفاده از روش آرترودز های محیطی یا فیوژن های خلفی نیز، اتفاق نظر واحدی وجود ندارد. در حقیقت، در اسپوندیلولیستزیس های درجه پایین، تاثیرات عمل های جراحی هنوز به روشنی مشخص نیست.
اما بر خلاف اسپوندیلولیستزیس های درجه پایین، در اسپوندیلولیستزیس های درجه ۳ و ۴، نقش ستون پشتیبان جلو مشخص بوده، و در مورد موفقیت روش آرترودز نیز، شواهد موثقی وجود دارد. در اسپوندیلولیستزیس های درجه بالا نیز با استفاده از عمل های ریداکشن جزئی و تثبیت بین استخوانی، نتایج بالینی خوبی حاصل شده است.
اما در مورد تاثیر ریداکشن کامل و ترمیم روابط لومبوپلویک، هنوز اطلاعات کاملی در دست نیست.
به طور کلی جراحی، روشی قابل اعتماد برای درمان اسپوندیلولیستزیس های علامت‌دار است.
اما برای اسپوندیلولیستزیس های درجه پایین هنوز شواهد کافی از تاثیر آرترودز و ریداکشن جزئی وجود ندارد، و باید در این مورد و اثرات ترمیم لوردوز لومبوساکرال در اسپوندیلولیستزیس های درجه بالا و آرترودز in-situ در بزرگسالان، تحقیقات و مطالعات بالینی بیشتری انجام شود.
اسپوندیلولیستزیس های ایسمیک و دژنراتیو
اسپوندیلولیستزیس های ایسمیک و اسپوندیلولیستزیس های دژنراتیو با یکدیگر متفاوتند. اسپوندیلولیستزی دژنراتیو، به دلیل فرآیند افزایش سن و بروز آرتروز مفاصل فاست و لغزش چرخشی مهره رخ میدهد. اسپوندیلولیستزیس دژنراتیو بر خلاف نوع اسمیک که در سطح لومبوساکرال (L5-S1) رخ می دهد عمدتا در سطح L4-L5 (مهره‌های چهارم و پنجم ستون فقرات) رخ میدهد.
اسپوندیلولیستزیس
اگرچه بیشتر موارد اسپوندیلولیستزیس، قبل از بلوغ ظاهر میشوند، اما تنها ۲۵ درصد از کودکان و نوجوانان به ویژه در بیماران مبتلا به اسپوندیلولیستزیس های درجه بالا، علائمی مانند کمردرد و یا درد در باسن و ران را، تجربه می‌کنند.
به همین علت بسیاری از بزرگسالان تا زمان بروز علائم، که معمولا بین ۳۰ تا ۵۰ سالگی اتفاق می افتد، از ابتلا به اسپوندیلولیستزیس اطلاع ندارند. ممکن است این سوال برایتان پیش بیاید که:
اگر اسپوندیلولیستزیس در اواخر دوران کودکی یا نوجوانی و به ندرت بعد از سن ۲۰ سالگی رخ میدهد، چرا تا میانسالی علائم آن مخفی می مانند؟
در ستون فقرات به مفاصل لومبوساکرال،نیروهای برشی زیادی وارد میشوند که به واسطه ی مفاصل فاست جفت شده، پارس اینترآرتیکولاریس و دیسک بین مهره‌ای مهار می شوند. اما با بروز اسپوندیلوز، حتی اگر از نوع ملایم باشد، مفاصل فاست، توانایی مهار نیروهای برشی را از دست میدهند.
با بروز اسپوندیلولیز، دیسک بین مهره‌ای عامل اصلی است پایداری ستون فقرات است و این پایداری تا زمانی که دیسک قادر به حفظ یکپارچگی بیومکانیکی و بیوشیمیایی خود باشد، علارغم وجود لغزش ملایم و از دست دادن مقاومت در برابر نیروهای برشی، حفظ میشود.
اما با از بین رفتن تدریجی دیسک، پایداری ستون فقرات از بین رفته و شدت لغزش افزایش پیدا میکند و علائمی نظیر کمر درد و پا درد ظاهر میشوند.
