بیوپسی مغز استخوان چیست؟
بدن انسان یک سیستم هماهنگ و دائماً در حال فعالیت می‌باشد. در صورت پیش آمدن مشکلات برای یک سیستم مانند خط تولید یک کارخانه باید برای عیب‌یابی قسمت‌های گوناگونی چک شوند. خط تولید خون در بدن ما انسان‌ها، مغز استخوان می‌باشد. فرایند نمونه‌برداری از مغز استخوان، بیوپسی نام دارد. اگر بعضی بیماری‌ها از طریق آزمایش خون مشخص نشوند، باید بیوپسی مغز استخوان انجام شود. در این مقاله، در کلینیک دکتر رضا جباری، به شرح بیوپسی مغز استخوان و علت انجام بیوپسی پرداخته‌ایم.
مغز استخوان
کلمه مغز استخوان را همه شنیده‌ایم ولی عموماً مردم درک درستی از این که مغز استخوان چیست نداریم. در اکثر استخوان‌های بزرگ در بدن ما، بافت نرمی وجود دارد که وظیفه بسیار مهمی در حفظ سلامتی ما دارد. وظیفه مغز استخوان تولید سلول‌های مختلف خونی، یعنی گلبول‌های قرمز، گلبول‌های سفید و پلاکت‌ها می‌باشد.
بیوپسی مغز استخوان
نمونه‌برداری از مغز استخوان، بیوپسی نامیده می‌شود. هنگامی به بیوپسی مغز استخوان نیاز است که آزمایش‌های خون میزان گلبول‌های قرمز، گلبول‌های سفید و پلاکت‌ها را کم یا زیاد نشان دهند. البته برای بررسی پیش‌رفت بعضی از بیماری‌های خونی نیز پزشک، بیوپسی مغز استخوان تجویز می‌کند. بیوپسی به این گونه است که یک سوزن کوچک، وارد استخوان می‌شود و یک نمونه کوچک از داخل مغز استخوان، برای آزمایش و بررسی برداشته می‌شود. تست بیوپسی خیلی دردناک نیست، ولی معمولاً از بی‌حسی موضعی نیز استفاده می‌شود. فرایند بیوپسی مغز استخوان، می‌تواند تا ۳۰ دقیقه نیز طول بکشد.
بعد از انجام بیوپسی محل ورود سوزن به بدن ممکن است زخم شود. امکان دارد تا چند دقیقه بعد از بیوپسی احساس سبک‌سری کنید یا در سمتی از بدن که سوزن وارد شده، حسی کرخی داشته باشید.
دلایل انجام بیوپسی مغز استخوان
کاربرد بیوپسی مغز استخوان تشخیص و بررسی بیماری‌های خونی می‌باشد. در صورت وجود اختلال در مغز استخوان و سلول‌های خونی نیز، پزشک نیاز به جواب آزمایش بیوپسی دارد. بیوپسی مغز استخوان برای بررسی مشکلات زیر انجام می‌شود.
- مشخص شدن مرحله بیماری
- دلیل اختلال در تولید سلول‌های خونی
- کم‌خونی
- بررسی میزان موفقیت فرایند درمان
- غیرطبیعی شدن مقدار سلول‌های خونی
- کمبود آهن
- داشتن تب به دلایل نامعلوم
- سرطان خون یا سرطان‌های غیرخونی که تا مغز استخوان رسیده‌اند
- پیوند مغز استخوان
- پاسخ بدن به شیمی درمانی
عوارض بیوپسی مغز استخوان
حتماً قبل از انجام بیوپسی، پزشکتان را در جریان داروهایی که مصرف می‌کنید بگذارید. پزشک باید سابقه پزشکی و حساسیت‌های شما به بی‌حسی را بداند. در صورت وجود امکان بارداری حتماً اطلاع دهید. اگر قبل از بیوپسی مغز استخوان استرس و اضطراب زیادی دارید، از پزشک درخواست آرام‌بخش کنید. بیوپسی مغز استخوان معمولاً عوارضی به همراه ندارد و روشی بی‌خطر است. البته اکثر فرایندهای پزشکی با ریسک هستند و بیوپسی نیز مستثنی نیست و امکان دارد با عوارض زیر همراه باشد.
- خون‌ریزی شدید به‌خصوص در افرادی که کمبود پلاکت دارند.
- درد و کبودی در ناحیه بیوپسی
- عفونت در افراد با سیستم ایمنی ضعیف
بعد از انجام بیوپسی مغز استخوان در صورت خون‌ریزی شدید، زیاد شدن درد و تب ادامه دار با پزشک تماس بگیرید.
مراقبت های بعد از بیوپسی
- برای جلوگیری از خون‌ریزی باید تا ۵ دقیقه گاز استریل روی محل سوزن فشار داده شود.
- انجام بیوپسی مغز استخوان معمولاً با بی‌حسی موضعی است که بعد از عمل باید، به سمت آن دراز بکشید تا به محل بیوپسی فشار وارد شود.
- فرد باید تا ۲۴ ساعت تحت مراقبت باشد و توسط فرد دیگری به خانه برده شود.
- حمام تا یک الی دو روز ممنوع است و محل بیوپسی باید خشک باقی بماند.
- از فشار دادن زخم خودداری کنید چون با درد همراه است.
- ورزش و فعالیت سنگین به مدت ۲ الی ۳ روز به دلیل احتمال خون‌ریزی و درد ممنوع
سخن پایانی
بیوپسی مغز استخوان کمی ناشناخته است و در مواجه با آن افراد کمی دچار ترس و استرس می‌شوند. همانطور که در این مقاله شرح داده شد، بیوپسی مغز استخوان خیلی فرایند پر ریسکی نیست، اما دلیل بر این نمی‌شود که مراقبت های بعد از بیوپسی را نادیده بگیرید. برای انجام هرگونه مشاوره رایگان می‌توانید با کلینیک دکتر رضا جباری جراح مغز و اعصاب در تهران، تماس بگیرید.
