آیا تا‌به‌حال تجربه کرده‌ای که پس از انجام فعالیت‌های مختصر جسمی یا فکری، احساس ضعف و فرسودگی کنی، طوری که انگار انرژی و توان روحی و جسمی‌ات بدون آنکه علتش را بدانی، بشدت تحلیل رفته باشد؟ اگر چنین چیزی را تجربه کرده‌ای ممکن است دچار ضعف اعصاب شده باشی. اما ضعف اعصاب به چه معناست؟ در این مطلب ما قصد داریم تا به‌طور کامل به ضعف عصبی، علل و علائم آن بپردازیم، پس تا انتهای مقاله با جراح مغز و اعصاب در تهران همراه باشید.
ضعف عصبی چیست؟
اصطلاح ضعف عصبی یا ضعف اعصاب اولین بار توسط جورج میلر برد روان‌پزشک و عصب‌شناس آمریکایی به‌کاربرده شد. او ضعف عصبی را اختلالی می‌دانست که شامل خستگی مزمن و ناتوانی بود. در اروپا و آسیا ضعف اعصاب یک عارضه‌ی پذیرفته‌شده است که اغلب با خستگی، سردرد، بی‌خوابی، و دیگر شکایت‌ها و علائم جسمی مبهم بروز پیدا می‌کند و تصور می‌شود ناشی از استرس مزمن است. امروزه گفته می‌شود که استرس طولانی باعث کاهش سطح انتقال‌دهنده‌ها در نورون‌های مغز می‌شود و درنتیجه باعث فرسودگی عصبی می‌شود.
ضعف اعصاب عمدتاً به دو صورت بروز پیدا می‌کند:
- در نوع اول بیمار پس از تلاش ذهنی، خستگی بسیار زیادی را تجربه می‌کند که با کاهش نسبی در عملکرد او در زمینه‌های شغلی و خانوادگی همراه است.
- در نوع دوم بیمار با کمترین فعالیت احساس خستگی و ضعف بدنی کرده که این احساسات همراه با درد، ناراحتی عضلانی و ناتوانی در شل کردن عضلات هستند.
علل ضعف اعصاب چیست؟
علت اصلی ضعف اعصاب فرسودگی عصبی است که به علت تخلیه سلول عصبی (نورون) از ذخیره مواد غذایی رخ می‌دهد. تخلیه‌ی نورون براثر استرس‌هایی مانند کار اضافی ایجاد می‌شود. یکی دیگر از دلایل ضعف عصبی یک مشکل فیزیولوژیک است که طی آن دستگاه عصبی انرژی‌اش را از دست می‌دهد همچون باتری کم ولتاژی که به‌طور جزئی نسبتاً تخیله شده است. در این بیماری بیمار از قبل یک آسیب‌پذیری دارد که درصورتی‌که تحت عوامل استرس‌زای محیطی قرار بگیرد علائم ضعف اعصاب را در خود نشان می‌دهد. عوامل استرس‌زای محیطی می‌تواند زیستی ازجمله عفونت‌ها یا روان‌شناختی ازجمله مرگ عزیز باشد.
علائم ضعف اعصاب چیست؟
برخی از شایع‌ترین علائم ضعف اعصاب عبارت‌اند از:
- فرد دائماً احساس فرسودگی می‌کند. او حتی پس از انجام فعالیت‌های مختصر ذهنی نیز احساس خستگی زیاد می‌کند.
- فرد شکایت‌های متعدد و پشت سرهم از احساس خستگی و ضعف جسمی دارد، باوجوداینکه فرد کار خاصی انجام نداده یا کار بسیار کمی انجام داده است.
- احساس درد و ناراحتی عضلانی
- سرگیجه
- سردردهای تنشی
- مشکلات خواب
- ناتوانی در آرام‌سازی
- احساس بی‌قراری یا تحریک‌پذیری
آشنایی با انواع اختلالات ژنتیکی و عضلانی سیستم عصبی
ضعف عصبی چگونه تشخیص داده می‌شود؟
برای تشخیص ضعف عصبی فرد بیمار باید حداقل ۲ مورد از ملاک‌های بالا را به مدت حداقل ۳ ماه داشته باشد. نکته‌ای که در تشخیص ضعف عصبی باید در نظر گرفت این است که اصلی‌ترین علامت ضعف اعصاب خستگی زیاد، احساس ضعف، و نگرانی درباره‌ی سلامت جسمی و سلامت ذهنی و روانی است
ویتامین‌هایی که کمبود آن‌ها می‌تواند باعث بروز ضعف عصبی شود!
برخی از ویتامین‌ها در صورت کمبودشان در بدن می‌توانند باعث ضعف اعصاب شوند. برخی از این ویتامین‌ها عبارت‌اند از:
ویتامین D وظیفه‌ی ترمیم سلول‌ها را بر عهده دارد و باعث تسهیل رشد بافت مغز می‌شود. همچنین باوجوداین ماده سلول‌های مغزی سالم‌تر می‌مانند و روی توانایی ذهنی و حافظه نقش مستقیمی دارند. کمبود ویتامین D می‌تواند باعث ناراحتی، اضطراب و افسردگی شود.
ویتامین B در بدن غذا را به سوخت تبدیل می‌کند و کمک می‌کند تا بدن انرژی خود را حفظ کند. همچنین این ویتامین می‌تواند سلول‌های آسیب‌دیده را ترمیم کند. کمبود این ویتامین ممکن است منجر به افسردگی، اضطراب، فوبیا و دیگر اختلالات عصبی شود.
امگا ۳ عملکرد مغزی را افزایش می‌دهد و روحیه شاد و مثبت را بالا می‌برد. علاوه بر آن، امگا ۳ فعالیت سلول B را افزایش می‌دهد و باعث تولید آنتی‌بادی و کاهش التهاب بدن می‌شد. کمبود این ویتامین عوارض متعددی دارد که ازجمله‌ی آن می‌توان به اختلال بی‌توجهی، افسردگی، اختلالات شخصیتی، اسکیزوفرنی و سایر بیماری‌های اعصاب و روان اشاره کرد.
آمینواسیدها زنجیره‌های پروتئینی را تشکیل می‌دهند. آمینواسیدها به بدن کمک می‌کنند تا عضله سازی کند. همچنین آن‌ها برای سلامت عملکرد مغز نیز بسیار مفید هستند. کمبود این عنصر می‌تواند باعث افسردگی، نارسایی مغزی و کم شدن تمرکز شود.
زینک مانند دیگر ویتامین‌ها عملکرد مغز را افزایش می‌دهد و همچنین باعث فعال شدن سیستم عصبی مرکزی و جانبی که تعادل هورمون‌ها را به عهده دارد، می‌شود. کمبود این ویتامین می‌تواند باعث ایجاد افسردگی، اضطراب، اختلالات غذا خوردن و اسکیزوفرنی شود.
آهن از مهم‌ترین ویتامین‌ها برای سلامت مغز و سیستم عصبی است و کمبود آن می‌تواند منجر به افسردگی، اضطراب، کاهش تمرکز، آلزایمر و خستگی مفرط شود.
منیزیم یک ماده معدنی مهم برای آرام‌سازی بدن است. اگر فرد بیش‌ازحد از غذاهای فرآوری شده، نمک، قند و کافئین استفاده کند، دچار کمبود منیزیم می‌شود. کمبود منیزیم می‌تواند باعث استرس، اضطراب و افسردگی شود.
این ماده معدنی سبب سلامت سیستم ایمنی و عملکرد تیروئید، بارداری و پروسه‌های ضروری دیگر در بدن می‌شود. کمبود سلنیوم می‌تواند وضعیت‌های خود ایمنی را در بدن ایجاد کند؛ همچنین کمبود آن می‌تواند منجر به بیماری‌های خود ایمنی، دیابت، سرطان و مرگ شود. مطالعات همچنین نشان می‌دهند که کمبود سلنیوم با افسردگی و حالات منفی ارتباط مثبت دارد.
روش‌های درمان ضعف اعصاب چیست؟
برای درمان ضعف اعصاب مهم‌ترین عامل این است که پزشک متخصص درک کند علائم بیمار خیالی نیست و این علائم عینی و واقعی هستند و در اثر هیجاناتی ایجاد می‌شوند که بر دستگاه عصبی خودمختار تأثیر می‌گذارند. همچنین استرس ممکن است باعث تغییر ساختار در دستگاه عضوی بدن شده و درنتیجه سبب تهدید حیات فرد شود. پس باید به بیمار اطمینان داد که درمان دارویی همراه با مراجعه به روانشناس در درمان ضعف اعصاب بسیار اثرگذار است. همچنین باید به بیمار کمک کرد تا استرس‌های زندگی‌اش و روش‌های مقابله با استرس یا مدیریت استرس را بشناسد. در درمان ضعف عصبی اغلب داروهایی مانند آمفتامین، متیل فنیدیت، بنزودیازپین‌ها، نفازودون، میرتازاپین، فلوکستین استفاده می‌شود.
چگونه می‌توان از ضعف عصبی پیشگیری و جلوگیری کرد؟
ازآنجایی‌که ضعف عصبی و عدم درمان آن به‌مرورزمان می‌تواند منجر به ایجاد بیماری‌های اعصاب و روان دیگر شود، پیشگیری بسیار مفیدتر و راحت‌تر از درمان است. برای جلوگیری از این بیماری، بهتر است فرد سیگار یا هر ماده‌ای که حاوی تنباکو می‌باشد را ترک کند، آب و مایعات به میزان کافی بنوشد، خواب و استراحت کافی داشته باشد و از مصرف الکی و مواد مخدر به‌شدت پرهیز کند.
