آیا تا به حال درباره‌ی نورالژی سه قلو چیزی خوانده و یا شنیده‌اید؟ نورالژی سه قلو یا تری ژمینال یک بیماری مزمن است که می‌تواند باعث ایجاد دوره‌های دردناک ناگهانی و شدید، معمولاً در یک سمت صورت شما شود که می‌تواند فعالیت‌های روزانه را مختل کند. در ادامه مقاله با بهترین فوق تخصص مغز و اعصاب همراه باشید تا باهم درباره‌ی بیماری نورالژی سه قلو، علل، علائم و درمان آن بیشتر بدانیم.
نورالژی سه قلو که به آن تری ژمینال یا ترالوژی عصب سه قلو هم گفته می‌شود، وضعیتی است که با درد شدید و ناگهانی در عضلات صورت تعریف می‌شود که می‌تواند فعالیت های‌عادی و روزمره شما را مختل‌کند. در این بیماری فعالیت‌های ساده مانند جویدن، صحبت کردن، لبخند زدن، مسواک زدن دندان‌ها می‌تواند باعث درد شدید شود. اگرچه این دوره‌های دردناک کوتاه مدت هستند، اما درد می‌تواند به صورت پراکنده (روشن و خاموش) عود کند. با این حال در مواردی ممکن است دردی دائمی نه چندان شدید را تجربه کنید.
به طور معمول، نورالژی سه قلو یک طرفه است (به این معنی که فقط یک طرف صورت شما را تحت تأثیر قرار می‌دهد). اما د موارد نارد می‌تواند دو طرفه باشد و هر دو طرف صورت را تحت تأثیر قرار دهد، البته نه در یک زمان. جالب اینجاست که سمت راست صورت معمولاً بیشتر از سمت چپ تحت تأثیر این عارضه قرار می‌گیرد.
عصب سه قلو چیست؟
عصب سه قلو یکی از ۱۲ جفت عصبی است که به مغز شما متصل است و مسئول انتقال حس لامسه و درد از صورت و سر به مغز است. سه شاخه در عصب سه قلو وجود دارد که همگی مسئول انتقال تکانه‌های عصبی به قسمت‌های مختلف صورت هستند:
- شاخه چشم: قسمت بالایی صورت، از جمله پیشانی.
- شاخه فک بالا: تمام اجزای وسط صورت، از جمله گونه‌ها، سوراخ‌های بینی و لب بالایی.
- شاخه فک پایین: قسمت پایین صورت، شامل لب پایین و ناحیه فک.
دو نوع اصلی نورالژی سه قلو چیست؟
دو شکل اصلی نورالژی تری ژمینال وجود دارد:
۱. نورالژی سه قلو معمولی (نوع ۱)
در این نوع نورالژی تری ژمینال دوره‌های دردناکی را تجربه خواهید کرد که تیز، شدید و پراکنده هستند و ممکن است در سراسر صورت خود درد و یا احساس سوزش را احساس کنید که می‌تواند از چند ثانیه تا دو دقیقه طول بکشد. اگرچه که در بین دوره‌های درد، وقفه‌های بدون درد نیز وجود خواهد داشت، که می‌تواند تا دو ساعت ادامه یابد.
۲. نورالژی سه قلو آتیپیک (نوع ۲)
این نوع از تری ژمینال کمتر دردناک و شدید است اما گسترده‌تر خواهد بود. در این شکل احتمالاً درد مداوم را به همراه سوزش احساس خواهید کرد. در نورالژی غیر معمول سه قلو، ممکن است کنترل علائم مشکل‌تر باشد.
علائم بیماری نورالژی سه قلو چیست؟
برخی از علائم احتمالی در بیماری ترالوژی عصب سه قلو عبارتند از:
- درد شدید، تیرکشنده یا شبیه یک شوک‌الکتریکی
- حملات خود‌به‌خودی درد که ناشی از لمس صورت، جویدن، صحبت کردن یا مسواک زدن است
- اسپاسم
- درد و سوزش دائمی
- درد در گونه، فک، دندان‌ها، لثه‌ها، لب‌‌ها، چشم و پیشانی
- درد در یک طرف صورت و به ندرت هر دو طرف صورت
حملات درد ممکن است که فقط چند ثانیه یا چند دقیقه طول بکشد. اما مجموعه‌ای از حملات می‌توانند روزها، هفته‌ها یا ماه‌ها طول بکشند و پس از آن دوره‌هایی از بهبودی رخ دهد.
این عارضه می‌تواند پیشرفت کند و شدت و دفعات حملات افزایش یابد. در برخی موارد، درد ثابت می‌شود.
علل بیماری نورالژی سه قلو چیست؟
شرایط مختلفی وجود دارد که می‌تواند باعث بیماری‌تری ژمینال شود، اما معمولاً آن به دلیل فشار آوردن رگ خونی بر روی عصب نزدیک ساقه مغز ایجاد می‌شود. ام اس باعث بدتر شدن پوشش عصبی به نام غلاف میلین می‌شود، بنابراین افراد مبتلا به ام اس بیشتر در معرض ابتلا به بیماری نورالژی سه قلو هستند.
این عارضه همچنین می‌تواند ناشی از تومور یا ضایعه‌ای باشد که اعصاب را فشرده می‌کند، اگرچه این امر چندان رایج نیست. اگر از طریق جراحی دهان یا سینوس، سکته مغزی یا ضربه به صورت به عصب سه قلو آسیب رسانده شود، ممکن است درد عصب صورت را احساس کنید که شبیه علائم نورالژی سه قلو است.
برخی از موارد نورالژی سه قلو ایدیوپاتیک هستند، به این معنی که علت دقیق آن شناسایی نشده است.
بیماری نورالژی سه قلو چگونه درمان می‌شود؟
انواع روش‌های درمانی برای بیماری ترالوژی عصب سه قلو عبارتند از:
دارو
انواعی از داروها می‌تواند درد را تسکین دهد و تعداد حملات را کاهش دهد. اولین داروی تجویزی برای درمان تری ژمینال معمولاً داروهای ضد تشنج است که داروهایی هستند که شلیک عصبی را مسدود می‌کنند. برخی دیگر از داروهای خط دوم یا کمکی شامل شل‌کننده های عضلانی و ضد افسردگی‌های سه حلقه‌ای هستند.
عمل جراحی
در حالی که اکثر موارد بیماری نورالژی سه قلو به دارو پاسخ می‌دهند، گاهی اوقات درد به دارو پاسخ نمی‌دهد و علائم شدید عود می‌کند. در این موارد، جراحی می‌تواند یک گزینه باشد. روش‌های جراحی رایجی که برای درمان تر ژمینال استفاده می‌شود عبارتند از:
تزریق گلیسرول
در طی این روش درمانی، بی‌حسی موضعی دریافت خواهید کرد. پزشک شما یک سوزن را از طریق گونه، به قاعده جمجمه شما وارد می‌کند. سوزن توسط اشعه ایکس به کیسه کوچکی از مایع نخاعی هدایت می‌شود که ریشه عصب سه قلو را احاطه کرده است. هنگامی که سوزن در جای خود قرار گرفت، مقدار کمی گلیسرول استریل آزاد می‌شود. گلیسرول می‌تواند توانایی عصب برای انتقال سیگنال‌های مربوط به درد را مسدود کند یا باعث بهبودی عایق عصب آسیب دیده شود. پزشک باید دقت کند که طی این عمل به عصب آسیب نرساند. این روش معمولاً تنها چند دقیقه طول می‌کشد و می‌توان همان روز به خانه برگشت.
جراحی پرتویی استریوتاکتیک
این روش از تصویربرداری کامپیوتری برای رساندن پرتوهای بسیار متمرکز به ریشه عصب استفاده می‌کند. این روش بدون درد است و معمولاً بدون بیهوشی انجام می‌شود.
درمان حرارتی با امواج رادیو فرکانس
این روش سرپایی انجام می‌شود و در آن از یک سوزن بلند و توخالی برای هدایت جریان الکتریکی به عصب سه قلو استفاده می‌شود. شما در طول عمل بیدار خواهید بود تا به پزشک خود در شناسایی محل دقیق منشاء درد کمک کنید. هنگامی که محل درد مشخص شد، الکترود گرم می‌شود و عصب را از بین می‌برد.
جراحی با امواج رادیویی گاما نایف
این یک روش سرپایی است که تحت بی‌حسی انجام می‌شود و از یک رویکرد هدفمند برای ارسال پرتوهایی استفاده می‌کند که عصب سه قلو را تخریب می‌کند. محبوبیت این نوع جراحی به دلیل دقت، اثربخشی و این واقعیت که از سایر درمان‌های جراحی ایمن‌تر است و کم تهاجمی‌ترین گزینه است، در حال افزایش است.
فشارزدایی میکروواسکولار
این یک روش پزشکی است که شامل جراحی مغز می‌شود. این روش با کاهش فشار از روی اعصاب آسیب‌دیده عمل می‌کند و به آن‌ها اجازه بهبود می‌دهد. مطالعات نشان داده است که ۹۰ درصد از بیماران بعد از این جراحی تسکین درد را گزارش کرده‌اند.
گزینه‌های جراحی دیگر
سایر گزینه‌های جراحی شامل قطع عصب یا جابجایی عروق خونی است که ممکن است به عصب فشار وارد کند. تمام جراحی‌ها خطر بی حسی موقت تا دائمی در صورت را دارند. در برخی موارد، درد ممکن است باز در نهایت بازگردد.
پزشک شما معمولاً اطلاعاتی در مورد مزایا و خطرات مرتبط با هر نوع درمان ارائه می‌دهد و پس از ارزیابی علائم، سابقه پزشکی و ترجیحات شخصی، به شما کمک می‌کند تصمیم بگیرید که کدام گزینه درمانی برای شما بهترین است.
بیماری نرالژی سه قلو چگونه تشخیص داده می‌شود؟
بیماری نورالژی سه قلو اغلب توسط دندانپزشک تشخیص داده می‌شود، زیرا افراد اغلب به دلیل درد در دندان‌ها و فک به دندانپزشک مراجعه می‌کنند. دندانپزشک ممکن است سوالاتی در مورد علائم بپرسد و سایر علل شایع‌تر درد صورت، مانند موارد زیر را رد کند:
- عفونت
- اختلال TMJ
- سردردهای خوشه‌ای
- نورالژی پس از تبخال، که پس از ابتلا به زونا رخ می‌دهد
یک متخصص پزشکی معمولاً پس از رد احتمالات دیگر، این اختلال را بر اساس توصیف درد و علائم تشخیص می‌دهد. در مرحله بعد، پزشک معمولاً اسکن MRI را تجویز می‌کند تا ببیند آیا دلیل زمینه‌ای برای این بیماری وجود دارد یا خیر.
آیا می‌توان از بیماری نورالژی سه قلو پیشگیری کرد؟
در حال حاضر هیچ روش خاصی برای پیشگیری از ایجادتری ژمینال وجود ندارد. با این حال، افرادی که قبلاً به این عارضه مبتلا شده‌اند، ممکن است بتوانند با پیگیری عوامل بالقوه و اجتناب از آن‌ها از حملات بعدی و درد جلوگیری کنند.
