آیا تابه‌حال اصطلاح فلج بلز یا فلج نیمه صورت را شده‌اید؟ فلج بلز به‌طور موقت عضلات صورت را ضعیف یا فلج می‌کند. فشرده شدن عصب صورت باعث این فلج می‌شود و افراد مبتلابه این نوع فلج عصب صورت در یک‌طرف صورت ظاهری آویزان دارند. در ادامه مقاله با سایت بهترین فوق تخصص مغز و اعصاب همراه باشید تا باهم درباره‌ی فلج بلز، علائم، علل و درمان آن بیشتر بدانیم.
فلج بلز، که فلج نیمه صورت نیز نامیده می‌شود، ضعف یا فلج ناگهانی در یک‌طرف صورت (و در موارد نادر در دو طرف صورت) است که با ظاهری افتاده در اطراف چشم و دهان در سمت آسیب‌دیده صورت مشخص می‌شود. این عارضه ناشی از اختلال عملکرد و آسیب و التهاب عصب صورت است که عضلات یک‌طرف صورت را، ازجمله آن‌هایی که پلک زدن و بسته شدن چشم‌ها و حالات صورت مانند لبخند را کنترل می‌کنند، هدایت می‌کند.
عصب صورت به ماهیچه‌های صورت، گوش، غدد بزاقی و اشک‌آور خدمات می‌دهد و برخی از حس‌های چشایی را در زبان ایجاد می‌کند. این عصب از طریق یک سوراخ کوچک در استخوان تمپورال سنگی در پایه جمجمه وارد جمجمه می‌شود.
در فلج بلز، عصب صورت متورم می‌شود و التهاب ناشی از آن، رله پیام‌های سیستم عصبی را مختل می‌کند. تصور می‌شود که التهاب و تورم عصب صورت ناشی از نوعی عفونت ویروسی یا پاسخ سیستم خود ایمنی است.
فلج بلز شایع‌ترین علت فلج صورت است، اگرچه علت دقیق آن ناشناخته است. علائم این نوع فلج به‌طور ناگهانی طی یک دوره ۴۸ تا ۷۲ ساعته ظاهر می‌شوند و معمولاً با یا بدون درمان پس از چند هفته تا حداکثر ۶ ماه بهبود می‌یابند. اگرچه که در برخی موارد، ممکن است ضعف عضلانی باقی برای مدت طولانی‌تری باقی بماند و یا دائمی شود.
علل فلج بلز چیست؟
فلج بلز یا فلج نیمه صورت زمانی اتفاق می‌افتد که عصب هفتم جمجمه متورم یا فشرده می‌شود و منجر به ضعف یا فلج صورت می‌شود. علت دقیق این آسیب عصبی ناشناخته است، اما بسیاری از محققان پزشکی معتقدند که به‌احتمال‌زیاد یک عفونت ویروسی عامل ایجاد آن است.
ویروس‌ها و باکتری‌هایی که می‌توانند در ایجاد فلج بلز نقش داشته باشند عبارت‌اند از:
- هرپس سیمپلکس که باعث تبخال صورت و تبخال تناسلی می‌شود.
- HIV که به سیستم ایمنی آسیب می‌رساند.
- سارکوئیدوز، که باعث التهاب اندام‌ها می‌شود.
- ویروس هر پس زوستر که باعث آبله‌مرغان و زونا می‌شود.
- آنفولانزا نوع B
- ویروس اپشتین بار که باعث مونونوکلئوز می‌شود.
- بیماری لایم که یک عفونت باکتریایی ناشی از کنه‌های آلوده است.
- بیماری‌های تنفسی مثل آدنوویروس
- سرخجه
- اوریون
- بیماری دست-پا-و-دهان (ویروس کوکساکی)
بسیاری از کارشناسان بر این باورند که برخی چیز‌ها می‌توانند یک عفونت ویروسی خفته را تحریک و بیدار کند و منجر به فلج بلز شوند. اگر استرس دارید یا اخیراً بیمار بوده‌اید، این‌ها می‌توانند محرک‌های بالقوه باشند. همین‌طور یک ضربه فیزیکی یا کمبود خواب یا یک وضعیت خود ایمنی نیز از محرک‌های احتمالی هستند.
تصور بر این است که عصب صورت با تورم به عفونت واکنش نشان می‌دهد، که تورم باعث ایجاد فشار در کانال استخوانی (معروف به کانال فالوپی)، که عصب صورت از آن به کنار صورت عبور می‌کند، می‌شود.
به گفته موسسه ملی اختلالات عصبی و سکته مغزی، التهاب عصب صورت باعث کاهش جریان خون و اکسیژن به سلول‌های عصبی می‌شود. این آسیب به عصب جمجمه و سلول‌های عصبی می‌تواند باعث فلج عضلات صورت شود.
سازمان ملی اختلالات نادر همچنین خاطرنشان می‌کند که برخی از افراد ممکن است استعداد ارثی برای ابتلا به فلج بلز داشته باشند.
علائم فلج بلز چیست؟
موارد زیر رایج‌ترین علائم فلج نیمه صورت هستند:
- اختلال درحرکت عضلات کنترل‌کننده حالات صورت، مانند لبخند زدن، چشمک زدن، پلک زدن، یا بستن پلک
- از دست دادن احساس در صورت
- سردرد
- دشواری در خوردن
- خشکی دهان
- خشکی چشم
- ریزش بزاق بدون کنترل
- از دست دادن حس چشایی در دوسوم جلوی زبان
- حساسیت به صدا در گوش آسیب‌دیده (هیپراکوزیس)
- ناتوانی در بستن چشم در سمت آسیب‌دیده صورت
فلج بلز چگونه مدیریت یا درمان می‌شود؟
فلج بلز یا فلج نیمه صورت اغلب بدون درمان بهبود می‌یابد. بااین‌حال، پزشک شما ممکن است یک یا چند مورد از درمان‌های زیر را برای تسکین علائم و بهبودی سریع‌تر توصیه کند:
کورتیکواستروئیدهای
کورتیکواستروئیدهای خوراکی مانند پردنیزون، تورم عصب را کاهش می‌دهند و ممکن است به شما کمک کنند تا سریع‌تر توانایی حرکات صورت را دست آورید. این درمان زمانی مؤثرتر است که آن را در عرض ۴۸ ساعت پس از مشاهده علائم شروع کنید.
داروهای ضدویروسی
داروهای ضدویروسی مانند آسیکلوویر برای تبخال، می‌تواند بهبودی را تسریع بخشد، اگرچه که هنوز دقیق مشخص نیست که چه میزان از مصرف آن فایده دارد. این درمان زمانی بهترین نتیجه را دارد که با کورتیکواستروئیدهای خوراکی ترکیب شود.
بوتاکس
شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد سم بوتولینوم نوع A، که معمولاً به‌عنوان بوتاکس شناخته می‌شود، ممکن است به بازیابی تقارن صورت کمک کند.
بااین‌حال، در این درمان باید دقت لازم به عمل آید، در غیر این صورت ممکن است منجر به کاهش عملکرد و افزایش ظاهر فلج شود.
محافظت از چشم
اگر فلج بلز مانع پلک زدن یا بسته شدن کامل چشم فرد شود، این احتمال وجود دارد که تا مدتی غدد اشک شما به‌طور صحیح کار نکند و چشم شما خشک شود. فردی که دچار خشکی چشم است، بیشتر در معرض آسیب یا عفونت چشم است.
استراتژی‌هایی که ممکن است به کاهش این خطر کمک کنند عبارت‌اند از:
- پماد چشم
- قطره چشم
- استفاده از چسب چشم برای بستن پلک هنگام خواب
- استفاده از عینک یا پد مخصوص برای محافظت از چشم
عمل جراحی
اگر فردی طی چند هفته یا چند ماه بهبود نیابد، ممکن است جراحی لازم باشد.
جراحی می‌تواند به جلوگیری از خشکی چشم، بهبود ظاهر صورت و کاهش فشار روی عصب کمک کند.
بااین‌حال، جراحی از گزینه‌های آخر است زیرا می‌تواند باعث کاهش شنوایی و آسیب دائمی عصب صورت شود.
عوارض فلج بلز چیست؟
هشت نفر از هر ۱۰ نفر مبتلابه فلج بلز به‌طور کامل بدون هیچ مشکلی بهبود می‌یابند. اما متأسفانه ۲۰ درصد افراد دچار فلج طولانی‌مدت صورت و افتادگی می‌شوند. همچنین فلج بلز ممکن است در عرض دو سال پس از تشخیص اولیه عود کند. عود می‌تواند روی همان طرف صورت یا طرف مقابل تأثیر بگذارد.
فلج بلز چگونه تشخیص داده می‌شود؟
تشخیص فلج بلز بر اساس تظاهرات بالینی (ضعف حاد عصب صورت یا فلج در یک‌طرف صورت که در کمتر از ۷۲ ساعت شروع می‌شود) و با رد سایر علل احتمالی فلج صورت انجام می‌شود. هیچ آزمایش آزمایشگاهی خاصی برای تأیید تشخیص این اختلال وجود ندارد.
به‌طورکلی، یک پزشک فرد را ازنظر ضعف در قسمت بالایی و پایینی صورت معاینه می‌کند. در بیشتر موارد این ضعف در عضلات فوقانی و تحتانی صورت ازجمله پیشانی، پلک و یا دهان رخ می‌دهد. مطالعات معمول آزمایشگاهی یا تصویربرداری برای اکثر موارد ضروری نیستند، اما گاهی اوقات می‌توانند به تأیید تشخیص یا رد سایر بیماری‌هایی که می‌توانند باعث فلج نیمه صورت شوند کمک کنند. آزمایشی به نام الکترومیوگرافی، که برای محاسبه و ضبط حالات ماهیچه بدن و صورت در مواقع انقباض و انبساط است، می‌تواند وجود آسیب عصبی را تأیید کند و شدت آن را تعیین کند. تصویربرداری تشخیصی با استفاده از تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI) یا توموگرافی کامپیوتری (CT) اسکن نیز می‌تواند سایر علل ساختاری فشار روی عصب صورت را رد کند و همچنین اعصاب دیگر را بررسی کند.
پیش‌آگهی بلندمدت افراد مبتلابه فلج بلز چیست؟
پیش‌آگهی افراد مبتلابه فلج نیمه صورت معمولاً خوب است. زمان بهبودی بسته به‌شدت آسیب عصبی می‌تواند متفاوت باشد.
اگر آسیب عصبی خفیف باشد، ممکن است ظرف ۲ تا ۳ هفته پس از شروع اولیه علائم، شاهد بهبودی باشید. اما اگر آسیب عصبی شدیدتر باشد، ممکن است بهبودی کامل ۳ تا ۶ ماه طول بکشد. در موارد نادر، علائم ممکن است عود کنند یا دائمی شوند.
اگر علائم فلج بلز رادارید فوراً با پزشک خود تماس بگیرید. شروع بلافاصله درمان می‌تواند به‌سرعت بخشیدن زمان بهبودی شما و جلوگیری از هرگونه عارضه کمک کند.
