آیا شما تا به حال غش کرده‌اید و یا در اطرافیان خود، کسی با این مسئله مواجه شده است؟
آیا بعد از دفعه اول، باز هم این مشکل تکرار شد؟ برای بررسی بیش‌تر به پزشک مراجعه کرده‌اید و یا به نظر خودتان خود به خود برطرف می‌شود و مشکل جدی‌ای وجود ندارد؟ با ما همراه باشید تا جواب این سوال‌ها را بگیرید.
غش یا سنکوپ، از دست دادن ناگهانی و موقتی هوشیاری است، عموما بین چند ثانیه تا چند دقیقه طول می‌کشد. غش معمولا جدی نیست. با این حال، گاهی اوقات می‌تواند نشان‌دهنده یک مشکل جدی پزشکی باشد. مردم باید هر مورد غش را به عنوان یک موقعیت اورژانسی در نظر بگیرند تا زمانی که علت آن را کشف کرده و علائم را درمان کنند.
در این مقاله از سایت دکتر جباری به این می‌پردازیم که چرا غش می‌کنیم و چه زمانی باید به دنبال درمان پزشکی باشیم.
غش کردن، به کاهش ناگهانی و از دست رفتن سطح آگاهی گفته می‌شود. این حالت معمولا به دلیل کم شدن انتقال اکسیژن به مغز رخ می‌دهد. بسیاری از چیزها، از جمله فشار خون پایین، می‌توانند باعث کمبود اکسیژن در مغز شوند.
اصطلاح پزشکی برای غش کردن سنکوپ است، اما به طور معمول با اصطلاح “از حال رفتن” نیز شناخته می شود.
علل غش کردن چیست؟
- غش معمولا ناشی از کم شدن انتقال اکسیژن به مغز است، ناشی از مشکلاتی مانند مشکلات ریوی، گردش خون یا مسمومیت با مونوکسید کربن.
- غش یک مکانیسم زنده ماندن است. اگر سطح خون و اکسیژن در مغز خیلی پایین بیاید، بدن بلافاصله شروع به خاموش کردن بخش‌های غیر حیاتی می‌کند تا منابع را به اندام‌های حیاتی هدایت کند.
- وقتی مغز سطوح پایین‌تری از اکسیژن را دریافت می‌کند، تنفس سرعت می‌گیرد تا سطح آن را افزایش دهد.
- ضربان قلب نیز افزایش می‌یابد، تا که اکسیژن بیش‌تری به مغز برسد. این باعث کاهش فشار خون در سایر قسمت‌های بدن می‌شود و در ازای این خون بیش‌تری به مغز می‌رسد.
- هیپرونتیلاسیون به همراه افت فشار خون ممکن است منجر به از دست دادن کوتاه مدت هوشیاری، ضعیف شدن عضلات و غش شود.
اما در کنار این علت‌هایی که در این قسمت ذکر کردیم، یکسری علل اساسی تر هم داریم که زمینه اساسی را برای غش کردن فراهم می‌کنند. شاید بپرسید چه علت‌هایی؟! با ما همراه باشید تا علت‌هایی اساسی و مکانیزم اثر گذاریشان را برایتان توضیح دهیم.
علت‌های اساسی غش کردن؟!!
۱. سنکوپ نوروکاردیوژنیک
سنکوپ نوروکاردیوژنیک به دلیل نقص کوتاه مدت سیستم عصبی خودمختار (ANS) ایجاد می‌شود. برخی افراد آن را سنکوپ با واسطه عصبی (NMS) می‌نامند.
ANS عملکردهای خودکار بدن از جمله ضربان قلب، هضم و تعداد تنفس را کنترل می‌کند.
در NMS، کاهش فشار خون باعث کاهش ضربان قلب و نبض می‌شود و این به طور موقت جریان خون و اکسیژن به مغز را قطع می‌کند.
محرک‌های احتمالی در سنکوپ نوروکاردیوژنیک عبارتند از:
- یک تصویر ناخوشایند یا تکان دهنده، مانند دیدن خون
- قرار گرفتن ناگهانی در معرض یک منظره یا تجربه ناخوشایند
- ناراحتی عاطفی ناگهانی، مانند دریافت اخبار غم‌انگیز
- خجالت شدید
- ایستادن طولانی مدت
- قرار گرفتن در یک محیط گرم و خفه برای مدت طولانی
۲. سنکوپ موقعیتی
سنکوپ موقعیتی زمانی است که بیمار در پاسخ به یک محرک خاص فیزیکی یا یک موقعیت خاص غش می‌کند. برخی از محرک‌ها می‌توانند شامل موارد زیر باشند:
- قورت دادن
- سرفه کردن
- دوره‌های طولانی زور زدن (مانند توالت، وزنه برداری، نواختن سازهای برنجی)
- عطسه کردن
- درد ناگهانی شکم
- گرفتن خون (فلبوتومی)
یکی از رایج‌ترین نمونه‌های سنکوپ موقعیتی، سنکوپ به دنبال ادرار کردن است – که به زبان ساده، به معنای غش کردن پس از ادرار کردن است. رایج ترین سناریو برای این حالت، بیمارانی‌اند که نیمه شب از خواب بیدار می شوند، برای ادرار کردن به توالت می‌روند. سپس، در حالی که ایستاده اند، یا از توالت بلند می‌شوند، یا حتی زمانی که برمی‌گردند تا به سمت تخت بروند، دچار سنکوپ می‌شوند و زمین می‌خورند.
۳. افت فشار خون ارتواستاتیک
افت فشار خون ارتواستاتیک به غش کردن پس از ایستادن خیلی سریع از حالت نشسته یا افقی اشاره دارد.
نیروی جاذبه، خون را به داخل پاها می‌کشد و فشار خون را در سایر نقاط بدن پایین می‌آورد. سیستم عصبی معمولا با افزایش ضربان قلب و تنگ کردن رگ‌های خونی به این حالت واکنش نشان می‌دهد و این باعث تثبیت فشار خون می‌شود.
با این حال، اگر چیزی این فرآیند تثبیت را تضعیف کند، ممکن است خون و اکسیژن ضعیفی به مغز وارد شود و منجر به غش شود.
محرک‌ها عبارتند از:
- کم آبی: اگر سطح مایعات بدن کاهش یابد، فشار خون نیز کاهش می‌یابد. این می‌تواند تثبیت فشار خون را سخت‌تر کند. درنتیجه خون و اکسیژن کم‌تری به مغز می‌رسد.
- دیابت کنترل نشده: فرد مبتلا به دیابت ممکن است نیاز به ادرار مکرر داشته باشد که منجر به کم آبی بدن می‌شود. سطح بالای قند خون می‌تواند به اعصاب خاصی آسیب برساند، به ویژه آن‌هایی که فشار خون را تنظیم می‌کنند.
- برخی داروها: مصرف دیورتیک‌ها، مسدود کننده‌های بتا و داروهای ضد فشار خون ممکن است در برخی افراد باعث افت فشار خون ارتواستاتیک شود.
- الکل: برخی افراد در صورت مصرف زیاد الکل در مدت زمان کوتاهی غش می‌کنند.
- برخی از بیماری‌های عصبی: بیماری پارکینسون و دیگر حالات عصبی بر سیستم عصبی تأثیر می‌گذارد. این ممکن است به افت فشار خون ارتواستاتیک منجر شود.
سندرم سینوس کاروتید: شریان کاروتید شریان اصلی خونرسانی به مغز است. هنگامی که فشار روی حسگرهای فشار یا سینوس کاروتید در شریان کاروتید وجود داشته باشد، می‌تواند باعث غش شود. اگر سینوس کاروتید یک فرد بسیار حساس باشد، ممکن است وقتی سر را به یک طرف می‌چرخاند، یقه یا کراواتش را محکم می‌بندد و یا هنگام اصلاح، فشار خون کاهش یابد و غش کند. این حالت در بین مردان مسن‌تر رایج است.
۴. سنکوپ قلبی
یک مشکل قلبی زمینه‌ای ممکن است باعث کاهش خون و اکسیژن رسانی به مغز شود.
بیماری‌های قلبی احتمالی عبارتند از:
- آریتمی، یا ضربان قلب غیر طبیعی
- تنگی، یا انسداد دریچه‌های قلب
- فشار خون بالا
- حمله قلبی، که در آن عضله قلب به دلیل کمبود خون و اکسیژن می‌میرد
این علت غش معمولاً نیاز به درمان فوری پزشکی و نظارت گسترده دارد.
اگر تا اینجای مطلب همراه ما بوده‌اید، ممکنه این سوال برایتان پیش آمده باشد که آیا ما فقط یک نوع غش داریم؟ باید بگوییم که سوال درست و بجایی به ذهنتان رسیده!! با ما همراه باشید تا جواب سوال‌تان را به شما بگوییم. در ابتدا باید بگوییم، خیر!! ما یک نوع غش نداریم. در ادامه درباره انواع آن برایتان توضیح می‌دهیم.
انواع غش
جدای از تمایز دوره‌های غش بر اساس علت اصلی، یکی دیگر از انواع تمایز غش، تمایز بر اساس نوع است. دو نوع مختلف غش ممکن است رخ دهد:
- قبل یا نزدیک سنکوپ: زمانی اتفاق می‌افتد که فرد می‌تواند وقایع یا احساساتی را در حین از دست دادن هوشیاری به خاطر بیاورد، مانند سرگیجه، تاری دید و ضعف عضلانی. آن‌ها ممکن است به یاد بیاورند که قبل از ضربه خوردن به سرشان افتاده‌اند و هوشیاری خود را از دست داده‌اند.
- سنکوپ: این زمانی اتفاق می‌افتد که فرد می‌تواند احساس سرگیجه و از دست دادن بینایی را به خاطر بیاورد اما خود سقوط را نه!!!!
اکنون وقت آن رسیده تا علائمی که ممکن است پیش از غش کردن، در خود احساس کنید را برای شما توضیح دهیم تا بتوانید با شناسایی آن‌ها از بروز آن جلوگیری کنید.
شناسایی علائم غش
از دست دادن هوشیاری اولین علامت غش است. اما علائم زیر ممکن است زمینه‌ساز، غش شود:
- احساس سنگینی در پاها
- دید تار یا “دید تونلی”.
- گیجی
- احساس گرما
- سبکی سر، سرگیجه، یا احساس شناور بودن
- حالت تهوع
- تعریق
- استفراغ
- خمیازه
وقتی فردی غش می‌کند، ممکن است:
- بیفتد
- به طور غیرعادی رنگ پریده به نظر برسد
- کاهش فشار خون داشته باشد و یا نبضش ضعیف باشد
اگر کسی غش کرد چه باید کرد؟
شاید بپرسید وقتی کسی غش می‌کند چه کنیم؟
هنگامی که فردی در نزدیکی شما غش می‌کند، میتوانید با بالاتر بردن پاهایش از سطح قلب، جریان خون را در سر او تقویت کنید.
از طرف دیگر، میتوانید از او بخواهید که سرش را بین زانوهایشان بگذارد.
یقه‌های تنگ، کمربندها و سایر لباس‌های محدود کننده را شل کنید. فرد را حداقل ۱۰ تا ۱۵ دقیقه دراز کشیده یا نشسته نگه دارید. بهترین مکان، مکان خنک و آرام است.
یک لیوان خنک آب نیز ممکن است کمک کند.
اگر فرد نفس نمی‌کشد، فوراً با ۱۱۵ یا خدمات اورژانس محلی خود تماس بگیرید.
چگونه غش را درمان کنیم؟
اگر فردی با یک بیماری زمینه‌ای غش کند، نیاز به درمان دارد. این به جلوگیری از غش کردن در آینده کمک می‌کند. با این حال، اغلب نیازی به درمان بیش‌تر نیست.
برای کمک به حل‌گیری از دوره‌های غش بیش‌تر، افراد باید سعی کنند از محرک‌هایی مانند ایستادن طولانی مدت، کم آبی بدن و گذراندن زمان زیادی در محیط‌های گرم اجتناب کنند.
مردم عمدتا از مسدود کننده‌های بتا برای درمان فشار خون بالا استفاده می‌کنند. علاوه بر آن، اگر سنکوپ نوروکاردیوژنیک در کیفیت زندگی فرد اختلال ایجاد کند هم این داروها ممکن است کمک کننده باشند.
با این حال، برخی از عوارض جانبی مسدود کننده‌های بتا عبارتند از: خستگی، سردی دست و پا، ضربان قلب و نبض آهسته، حالت تهوع و اسهال.
