آیا موسیقی درمانی به درمان بیماری های مغزی کمک می کند؟


امروزه با توجه به افزایش مبتلایان به بیماریهای مغز و اعصاب، روشهایی نوینی برای درمان این بیماریها در حال تحقیق و بررسی است. موسیقی درمانی یکی از این روشهاست. آیا تابهحال در رابطه با موسیقیدرمانی چیزی شنیدهاید؟ یا در رابطه با ارتباط آن با دنیای بیماریهای مغز و اعصاب و تأثیرش بر درمان آنها مطلبی خواندهاید؟ در این مقاله از سری مقالات دکتر جباری که بهترین فوق تخصص مغز و اعصاب در تهران هستند، با ما همراه باشید تا باهم به بررسی تأثیر موسیقی درمانی بر بیماریهای مغز و اعصاب بپردازیم.
موسیقی درمانی استفاده پزشکی و بالینی از موسیقی برای دستیابی به اهداف فردی مانند کاهش استرس، بهبود خلقوخو و ابراز وجود است. موسیقی درمانی یک درمان مبتنی بر شواهد است که بهخوبی در جامعه سلامت جاافتاده است. موسیقیدرمانی ممکن است شامل گوش دادن، آواز خواندن، نواختن ساز یا آهنگسازی باشد. برای شرکت در جلسات موسیقیدرمانی به وجود مهارت یا استعدادهای موسیقی خاصی لازم نیست.
موسیقی درمانی میتواند ازنظر روانی، عاطفی، جسمی، معنوی، شناختی و اجتماعی به شما کمک کند. مزایای موسیقیدرمانی عبارتاند از:
بیماریهای مغز و اعصاب ازنظر پزشکی به اختلالاتی گفته میشود که هم بر مغز و هم بر اعصاب موجود در سراسر بدن انسان و نخاع تأثیر میگذارند. ناهنجاریهای ساختاری، بیوشیمیایی یا الکتریکی در مغز، نخاع یا سایر اعصاب میتواند منجر به طیف وسیعی از علائم شود. نمونههایی از علائم بیماریهای مغز و اعصاب عبارتاند از فلج، ضعف عضلانی، هماهنگی ضعیف، از دست دادن حس، تشنج، گیجی، درد و تغییر سطح هوشیاری.
بیماریهای مغز و اعصاب شامل طیف گستردهای از اختلالات، مانند صرع، ناتوانیهای یادگیری، اختلالات عصبی عضلانی، اوتیسم، ADD، تومورهای مغزی و فلج مغزی، سکته و آلزایمر است. برخی از بیماریهای مغز و اعصاب مادرزادی هستند و قبل از تولد ظاهر میشوند. صرفنظر از علت، تمام بیماریهای مغز و اعصاب ناشی از آسیب به سیستم عصبی است و بسته به محل آسیب، ارتباطات، بینایی، شنوایی، حرکت و شناخت تحت تأثیر قرار میگیرند.
از موسیقیدرمانی میتوان بهعنوان یک تقویتکننده خلقوخوی فوری استفاده کرد. بزرگسالان مبتلا به آلزایمر با گوش دادن به موسیقی احساسات شاد و لذت بخش را تجربه میکنند و از اضطراب و افسردگی که اغلب با بیماری همراه است، رهایی پیدا میکنند.
علاوه بر این، آواز خواندن با آهنگها میتواند ظرفیت ریهها را افزایش دهد و اکسیژن بیشتری به مغز برساند. آواز خواندن و گوش دادن موسیقی همچنین میتواند پاسخ ایمنی را بهبود بخشد.
موسیقیدرمانی میتواند به سالمندان مبتلا به آلزایمر کمک کند تا حافظه خود را پردازش کرده و آن را فعال نگهدارند. از آنجایی که موسیقی اغلب با وقایع و خاطرات گذشته گره خورده است، بیماران فقط با شنیدن یک آهنگ ممکن است به شادی و آرامش دست پیدا کنند. برای بیمارانی که دچار آلزایمر هستند، موسیقی مربوط به دوران کودکی باعث میشود که قسمتهایی از حافظه و احساسات مغز، که او قبلاً و در دورانی که سالم بوده است گوش میداده، فعال شود و این موضوع باعث یادآوری و بهبود آلزایمر در فرد بیمار میگردد.
یکی از بزرگترین مزایای موسیقی درمانی افزایش حرکت در بیماران مبتلا به آلزایمر است. موسیقی میتواند دروازهای برای حرکت هدفمند باشد، این حرکات میتواند دست زدن، تاب دادن بدن یا رقصیدن باشد. در شرایط درمانی مناسب، این حرکات میتوانند به فرد کمک کنند تا قدرت، تعادل و استقامت را افزایش دهد که میتواند خطر افتادن را کاهش دهد و باعث افزایش عملکرد حرکتی شود.
ارتباط کلامی همیشه مؤثرترین راه برای برقراری ارتباط با بیمار مبتلابه آلزایمر نیست، بلکه گاهی زبان بدن و سایر ارتباطات غیرکلامی در اولویت هستند. موسیقی یکی از راههای مؤثر برای ارتباط با بیمار مبتلا به آلزایمر است که میتواند باعث افزایش تعاملات اجتماعی و تجربیات مثبت او با دیگران شود.
حدود ۸۰ درصد از بیماران صرع مبتلا به صرع لوب تمپورال هستند که در آن تشنج از لوب تمپورال مغز نشات میگیرد. موسیقی در قشر شنوایی، واقع در همان ناحیه مغز پردازش میشود که همین باعث جذب شدن دانشمندان برای این موضوع شد که آیا موسیقیدرمانی بر روی صرع اثر دارد یا نه.
باور بر این است که مغز بیماران صرعی به موسیقی متفاوت از مغز افراد بدون این اختلال واکنش نشان میدهد.
محققان به بررسی نحوه پردازش انواع مختلف موسیقی و سکوت در مغز ۲۱ فرد مبتلا به صرع پرداختند. این مطالعه نشان داد که چه در گوش دادن به موسیقی کلاسیک یا جاز، همه شرکتکنندگان در هنگام گوش دادن به موسیقی، سطوح بسیار بالاتری از فعالیت امواج مغزی را تجربه کردند.
به گفته محققان، فعالیت امواج مغزی در بیماران مبتلا به صرع بیشتر با موسیقی، بهویژه در لوب گیجگاهی، هماهنگ میشود.
آنها نتیجه گرفتند که باوجود اینکه موسیقیدرمانی جایگزین درمانهای فعلی صرع نمیشود، اما میتواند بهعنوان یک روش جدید در کنار رویکردهای سنتی برای کمک به پیشگیری از تشنج استفاده شود.
موسیقی درمانی طیف وسیعی از عملکردها را ازجمله حرکت، گفتار و شناخت بازیابی کنند.
مزایای موسیقی درمانی بر سکته مغزی عبارتاند از:
یکی از شایعترین عوارض ثانویه سکته مغزی همی پارزی است که شامل ضعف در یک طرف بدن میشود.
حرکات پا و دست را میتوان با تکنیکی به نام حباب ریتمیک، که یک تکنیک موسیقیدرمانی است که شامل همگام سازی حرکت با یک ریتم است، هدف قرار داد. یکی از دلایلی که موسیقیدرمانی به بهبود حرکتی کمک میکند، تحریک شنوایی است که قشر حرکتی را برای پیشبینی حرکت آماده میکند. این امر الگوهای فعالسازی عضلات را بهبود میبخشد و همچنین بر ضربان قلب، فشارخون و تنش عضلانی تأثیر میگذارد.
گاهی اوقات زبان و ارتباطات تحت تأثیر سکته مغزی قرار میگیرند، بهویژه زمانی که نیمکره چپ تحت تأثیر قرار میگیرد، جایی که مرکز زبان مغز در آن قرار دارد.
برای بازیابی مهارتهای گفتار و زبان، درمانگران ممکن است درمان آهنگین یا «آواز درمانی» را توصیه کنند. در این نوع موسیقیدرمانی به افراد آموزش داده میشود که چگونه از طریق آواز خواندن دوباره صحبت کنند.
درحالیکه گفتار عملکردی است که توسط سمت چپ مغز تنظیم میشود، آواز خواندن توسط سمت راست تنظیم میشود. این بدان معناست که افرادی که در گفتار مشکلدارند اغلب میتوانند به توانایی آواز خواندن دسترسی داشته باشند. از طریق این نوع موسیقی درمانی، بیماران میتوانند به ارتقاء انعطافپذیری عصبی کمک کنند و سازماندهی مجدد عملکردهای گفتاری در مغز را تشویق کنند.
موسیقیدرمانی همچنین میتواند به بهبود شناختی پس از سکته مغزی نیز کمک کند. یکی از زمینههای موردعلاقه حافظه است. مطالعات نشان دادهاند که گوش دادن به موسیقی حداقل به مدت یک ساعت در روز به بازماندگان سکته مغزی کمک میکند تا حافظه کلامی و توجه متمرکز را بهبود بخشند.
گذشته از این فواید فیزیکی، موسیقیدرمانی به بهبود خلقوخو و کاهش احساس افسردگی پس از سکته مغزی نیز کمک میکند. این خبر خوبی است زیرا از هر سه بازمانده یک نفر با افسردگی پس از سکته مغزی دستوپنجه نرم میکند.
اغلب، افراد مبتلا به اختلالات افسردگی سطوح پایینی از دوپامین دارند که یک انتقالدهنده عصبی است که در درجه اول بر انگیزه و درک پاداش تأثیر میگذارد. هنگامی که به موسیقی گوش میدهید، مغز دوپامین بیشتری ترشح میکند که این میتواند به بهبود خلقوخوی شما کمک کند.