تومور نخاعی، تشخیص و درمان
تشخیص تومور نخاعی
تومورهای نخاعی به دلایلی از قبیل نادر بودن و یا شباهت به امراض دیگر، ممکن است نادیده گرفته شوند. به همین دلیل، بسیار مهم است که پزشک به طول کامل سوابق پزشکی شما را بداند و علاوه بر معاینات عمومی فیزیکی، معاینات عصبی را نیز انجام دهد.
پزشکان، از آزمایش های زیر برای اطمینان از صحت تشخیص خود، و همچنین پیدا کردن محل تومور بهره میگیرند:
- تصویربرداری تشدید مغناطیسی ستون فقرات (MRI). در ام آر آی از یک میدان مغناطیسی قوی و امواج رادیویی برای تهیه تصاویر دقیق از ستون فقرات، نخاع و عصب ها استفاده می شود. ام آر آی به عنوان بهترین تست برای تشخیص تومورهای نخاع و بافت‌های اطراف آن شناخته می شود. در این روش ممکن است یک ماده حاجب (کنتراست) برای هایلایت کردن برخی بافت ها، به یک رگ در دست یا ساعد شما تزریق شود.
گاهی اوقات، ممکن است که در داخل اسکنر MRI، بیمار دچار حس ترس از فضای بسته شده و یا صدای ضربان دستگاه او را آزار دهد. به همین دلیل معمولا به بیمار گوش بند داده می‌شود و همچنین برخی اسکنرها به تلویزیون و یا هدفون مجهز هستند. در صورت نگرانی زیاد، می توانید از دارو های آرام بخش نیز استفاده کنید. با این وجود امکان دارد در شرایط خاص، بی‌هوشی عمومی نیز انجام شود.
- توموگرافی کامپیوتری (CT). در این تست از یک اشعه باریک برای تهیه تصاویر دقیق از ستون فقرات شما استفاده می‌شود. که برای سهولت بیشتر در مشاهده تغییرات کانال نخاعی، ممکن است از یک ماده حاجب (کنتراست) نیز استفاده شود. برای تشخیص تومورهای نخاعی به ندرت از سی‌تی‌اسکن استفاده می‌شود.
- نمونه‌برداری. برای تعیین نوع دقیق تومور نخاعی تنها راه، بررسی نمونه کوچکی از بافت زیر میکروسکوپ است. که از نتایج آن در تعیین گزینه‌های پیش رو برای درمان استفاده می شود.
درمان
در حالت ایده‌آل، هدف درمان، از بین بردن کامل تومور است، اما در تحقق این هدف ممکن است ستون فقرات و عصب های اطراف آن دچار آسیب شوند. سن و سلامت کلی فرد،نوع تومور و منشا آن نیز باید در تعیین برنامه درمانی در نظر گرفته شوند، زیرا احتمال دارد تومور از نقطه ی دیگری از بدن به ستون فقرات گسترش یافته باشد.
گزینه‌های درمانی برای اغلب تومورهای نخاعی عبارتند از:
- نظارت. ممکن است برخی تومورهای نخاعی قبل از بروز علائم، در هنگام معاینه به دلایل دیگر به طور تصادفی یافت شوند. اگر تومورهای کوچک در حال رشد نباشند و بافت های اطراف را تحت فشار قرار ندهند، ممکن است تنها نظارت پزشک بر آن ها به وسیله ی سی تی اسکن و یا MRI کافی باشد.
- جراحی. این روش درمان معمولا برای تومورهایی استفاده می شود که با از بین رفتن آن ها، احتمال صدمه به عصب ها و ستون فقرات کم باشد.
دسترسی به تومورهایی که زمانی غیرقابل دسترسی بودند، با تکنیک‌ها و ابزارهای جدید امکان پذیر شده است. و میکروسکوپ‌های با دقت بالا که اکنون در جراحی ها به کار می‌روند، تشخیص تومور از بافت های سالم را آسان‌تر کرده است.
همچنین اکنون نظارت بر عملکرد نخاع و عصب ها در طی عمل جراحی میسر شده است و خطر آسیب به نخاع و عصب ها به کمترین میزان خود رسیده است. همچنین، می توان با استفاده از امواج صوتی با فرکانس بالا تومور ها را متلاشی و تکه تکه، و سپس اقدام به برداشتن این تکه ها کرد.
اما علارغم این پیشرفت‌های چشمگیر، گاهی از بین بردن کامل همه تومورها امکان پذیر نیست. در این مواقع از پرتودرمانی، شیمی‌درمانی و یا هر دوی آن ها استفاده می شود.
زمان ریکاوری جراحی ستون فقرات بسته به روش جراحی، می تواند هفته‌ها یا بیشتر طول بکشد. در این زمان ممکن است موقتا حس خود را از دست بدهید و یا دچار عوارضی مثل خونریزی یا صدمه دیدن بافت عصبی شوید.
- پرتو درمانی. از این روش برای از بین بردن بقایای تومورها پس از عمل، تومورهای غیرقابل عمل و تومورهای خطرناک استفاده می شود.
برای کاهش برخی از عوارض جانبی پرتو درمانی مانند تهوع و استفراغ می توانید از دارو های مختلف استفاده کنید.
برنامه ی پرتو درمانی شما طوری تنظیم می شود که میزان بافت آسیب‌دیده به حداقل برسد و درمان را موثرتر کند. این تنظیمات می توانند از تغییر ساده دوز تابش تا استفاده از تکنیک‌های پیچیده تری مانند پرتو درمانی منسجم سه‌بعدی، متغیر باشند.
- شیمی درمانی. شیمی درمانی، یک درمان استاندارد برای بسیاری از انواع سرطان ها است. در شیمی‌درمانی برای از بین بردن سلول‌های سرطانی و یا جلوگیری از رشد آن‌ها از دارو های مختلفی استفاده می‌شود. ممکن است طبق تشخیص پزشک لازم باشد تا در کنار شیمی درمانی، پرتو درمانی نیز انجام شود.
شیمی درمانی می تواند با خستگی، تهوع، استفراغ، افزایش خطر عفونت و ریزش مو همراه باشد.
- بقیه داروها. از آنجایی که جراحی و پرتو درمانی، خود ممکن است مثل تومورها باعث ایجاد التهاب در داخل نخاع شوند، ممکن است پزشکان برای کاهش ورم، کورتیکو استروییدها را تجویز کنند.
علارغم کاهش التهاب، کورتیکو استروئیدها به دلیل عوارضی نظیر ضعف عضلانی، پوکی استخوان، فشار خون بالا، دیابت و افزایش خطر عفونت، تنها برای دوره‌های کوتاه مدت تجویز می شوند.
آزمایش‌های بالینی
مراکز و کلینیک های مختلفی مشغول آزمایش روش های جدید درمان و تست‌ها برای پیشگیری، تشخیص، درمان و مدیریت این بیماری هستند.
روش های طبی مکمل
اگر چه هیچ کدام از این روش ها، جایگزینی برای درمان سرطان نیستند اما می‌توانند در بهبود برخی از علائم آن موثر باشند.
یکی از این روش‌ها طب سوزنی است. در طب سوزنی، یک متخصص سوزن‌های کوچکی را در نقاط مشخصی از پوست شما فرو می‌برد. طبق تحقیقات انجام شده، طب سوزنی می تواند در بهبود و تسکین برخی درد ها و مشکلات، از قبیل تهوع و استفراغ موثر باشد.
حتما قبل از روی آوردن به روش های مکمل، در مورد خطرات و فواید آن با پزشک خود مشورت کنید. توجه داشته باشید که برخی از این روش ها، ممکن است برای شما مضر باشند، مثل مصرف برخی دارو های گیاهی که ممکن است با دیگر دارو هایتان واکنش بدی بدهند.
پشتیبانی و همدردی
سرطان نخاع، خبری بد و طاقت فرساست، توصیه می کنیم که برای آرامش روحی بیشتر قدم های زیر را طی کنید:
- تا جایی که می توانید درباره ی بیماری جدید خود اطلاعات کسب کنید. سوالات خود را بنویسید و آن‌ها را از پزشک خود بپرسید. به گفته های پزشک توجه کنید، و از آن ها یادداشت برداری کنید یا از یکی از دوستان یا اعضای خانواده همراه خود بخواهید تا اینکار را برای شما انجام دهند.
هرچه شما و خانواده تان درک بالا تری از این بیماری داشته باشید، در انتخاب روش درمان مطمئن تر هستید.
- همدردی. کسی مثل یک دوست صمیمی یا یکی از اعضای خانواده خود را پیدا کنید که بتوانید احساسات و نگرانی‌های خود را با او در میان بگذارید. برای این کار می توانید از یک مشاور نیز بهره بگیرید.
سایر افراد مبتلا به سرطان نیز می توانند به شما اطلاعات با ارزشی از تجربه های خود بدهند. از پزشک خود در مورد گروه‌های حمایتی، که در منطقه شما فعالیت می کنند سوال کنید.
- از خودتان مراقبت کنید. رژیم غذایی سالمی که سرشار از میوه، سبزیجات و غلات کامل باشد را تنظیم کرده و تا حد امکان آن را رعایت کنید. همچنین خواب کافی داشته باشید و در مورد ورزش نیز با پزشک خود صحبت کنید.
همچنین با فعالیت های آرام بخشی مثل گوش دادن به موسیقی یا نوشتن دفترچه خاطرات روزانه، استرس خود را کاهش دهید.
آمادگی برای ویزیت
در صورت بروز علایمی که نشان از سرطان نخاع دارند مثل درد پیوسته و غیرقابل‌توجیه کمر، ضعف و یا بی حسی پاها و یا تغییر در عملکرد روده و مثانه سریعا با پزشک خود تماس بگیرید.
بعد از معاینه اولیه، ممکن است به یک انکولوژیست، نورولوژیست، جراح اعصاب یا ستون فقرات و یا یک جراح ارتوپدی ارجاع داده شوید.
در زیر مطالبی برای آماذگی بهتر شما برای ملاقات با پزشکتان آورده شده است:
پیشنهاد ها:
- تمام نشانه هایی که تجربه کرده‌اید و مدت آن ها را یادداشت کنید.
- لیستی از اطلاعات پزشکی خود مثل سابقه بیماری ها و نسخه ها و داروهایی که مصرف می‌کنید تهیه کنید.
- به سابقه تومورهای مغزی یا نخاعی در خانواده خود، به ویژه در بستگان درجه اول، مانند والدین یا خواهر و برادر تان توجه کنید و آن ها ذکر کنید.
- یکی از اعضای خانواده و یا دوستان خود را همراه داشته باشید. ممکن است به یاد آوردن تمام اطلاعاتی که در طی یک قرار ملاقات با پزشک خود کسب می کنید، دشوار باشد. همراهان شما می توانند در یادآوری این اطلاعات به شما کمک کنند.
- سوالات خود را یادداشت کرده و از پزشک خود بپرسید.
پرسش‌هایی که می توانید در اولین قرار ملاقات از پزشک خود بپرسید:
علت این علایم چیست؟ آیا دلایل دیگری نیز برای این بیماری وجود دارند؟ چه آزمایش‌هایی را باید انجام دهم؟ چگونه برای این تست ها خود را آماده کنم؟ قدم های بعدی در درمان من چیست؟ آیا باید به متخصص رجوع کنم؟
پرسش‌هایی که می توانید از متخصص مغز و اعصاب بپرسید:
- آیا من تومور نخاع دارم؟
- من چه نوع توموری دارم؟
- این تومور در گذر زمان چگونه رشد میکند؟
- این تومور چه عواقبی در پی دارد؟
- اهداف درمان من چیست؟
- آیا نیاز به جراحی دارم؟ خطرات جراحی چیست؟
- آیا نیاز به پرتو درمانی دارم؟ خطرات پرتو درمانی چیست؟
- آیا به شیمی درمانی نیاز دارم؟
- چه درمانی را به من توصیه می‌کنید؟
- در صورت عدم موفقیت اولین روش درمان، قدم بعدی چیست؟
- چشم‌انداز من در بلند مدت چگونه است؟
- آیا بهتر است نظر پزشک دیگری را نیز جویا شوم؟
علاوه بر سوالاتی که برای پرسیدن از پزشک خود آماده کرده‌اید، از پرسیدن سوالاتی که ممکن است در طول ملاقات با پزشک برای شما مطرح شود نیز، دریغ نکنید.
چه انتظاراتی باید از پزشک خود داشته باشید؟
پزشک شما احتمالا سوالاتی را برای پرسیدن از شما، تهیه کرده است. با فکر کردن به پاسخ‌های این سوالات از قبل، می توانید از وقت خود بهترین استفاده را بکنید. سوالات احتمالی که پزشک شما خواهد پرسید عبارتند از:
- چه علایمی دارید؟
- چه زمانی برای اولین بار متوجه این علائم شدید؟
- آیا با گذر زمان علایمتان بدتر شده اند؟
- اگر درد دارید، این درد از چه قسمتی شروع می‌شود؟
- آیا این درد به قسمت‌های دیگر بدن نیز سرایت میکند؟
- آیا فعالیت بخصوصی انجام داده اید که این درد را توجیه کند؟
- آیا در پاهای خود حس ضعف یا بی حسی می کنید؟
- آیا در راه رفتن به مشکل بر میخورید؟
- آیا در عملکرد روده یا مثانه شما، مشکلی وجود دارد؟
- آیا به بیماری دیگری نیز ابتلا دارید؟
- در حال حاضر چه دارو های دیگری مصرف می کنید؟
- آیا در خانواده شما تومور های نخاعی از نوع سرطانی و غیر سرطانی، سابقه دارند؟