مهره کمری (سر خوردن مهره) چیست؟
عوامل خاصی می توانند باعث لغزش مهره ها و بیماری اسپوندیلولیز مهره کمری انواع مختلف این بیماری شوند که پزشکان آن ها را به دسته های زیر تقسیم کرده اند.
اسپوندیلولیز نوع I:
در اسپوندیلولیز نوع I، که به آن حالت دیسپلاستیک یا مادرزادی نیز گفته میشود، زوائد مفصلی مهره، به طور مادرزادی دارای نقص هستند (زوائد مفصلی بخشی از مهره هستند که حرکت آن را کنترل میکنند، ضمنا مفاصل فاست نیز از این زوائد تشکیل شده‌اند).
این نقص معمولا در ناحیه تقاطع ستون فقرات و استخوان خاجی، یعنی ناحیه L5-S1 قرار دارد، و به همین دلیل، باعث لغزش رو به جلوی مهره L5 (آخرین مهره ستون فقرات) از روی استخوان خاجی می شود.
بیماری اسپوندیلولیز
اسپوندیلولیز نوعII:
این حالت که به آن اسپوندیلولیستزی ایستمیک نیز گفته میشود، رایج‌ترین نوع اسپوندیلولیستزی است. در این حالت، بخشی از مهره ها به نام پارس اینترآرتیکولاریس، دچار نقص می شود. اسپوندیلولیستزی ایستمیک، خود به سه حالت دیگر تقسیم میشود:
- نوع II A: این حالت به دلیل بروز شکستگی‌های متعدد در پارس اینترآرتیکولاریس، به علت کشش زیاد و بیش از حد ایجاد میشود، و در میان ژیمناست ها، وزنه برداران و فوتبالیست ها شایع است. در این حالت ناحیه پارس کاملا شکسته می شود.
- نوع II B: اسپوندیلولیستزی استمیک نوع B نیز از بروز شکستگی در ناحیه پارس ناشی میشود، ولی در این حالت پارس به طور کامل شکسته نمی‌شود بلکه، استخوان‌های جدیدی به جای استخوان های شکسته رشد میکنند و باعث کشیدن شدن پارس می شوند. این کشیده شدن، باعث بلندتر شدن پارس شده و منجر به لغزش مهره به سمت جلو میشود.
- نوع II C: در این حالت، شکستگی کامل پارس، به دلیل ضربه و تروما، مثل تصادف با اتومبیل، رخ میدهد.
شکستگی پارس می‌تواند به جابجایی قطعه ای از استخوان منجر شود که به آن قطعه Gill نیز گفته میشود. از آنجایی که قطعه Gill می‌تواند به ریشه عصبی انتهایی کمر آسیب برساند، در صورت نیاز باید برداشته شود.
به مشکلات مرتبط با پارس اینترآرتیکولاریس، اسپوندیلولیزیس نیز اطلاق میشود که نامی مشابه “اسپوندیلولیز” دارد و تا حدی هم به آن مرتبط است.
شکستگی پارس اینترآرتیکولاریس در ورزشکارانی مثل ژیمناست ها، بازیکنان فوتبال و وزنه برداران نیز، نوعی اسپوندیلولیزیس است. حال اگر مهره به دلیل قرار گرفتن در جای نامناسب به سمت جلو حرکت کند، اسپوندیلولیزیس به اسپوندیلولیستزی تبدیل میشود.
بیماری اسپوندیلولیز
اسپوندیلولیز نوعIII:
در این حالت علت اصلی بروز اسپوندیلولیستزی، پیری است. با افزایش سن، ستون فقرات شما به تدریج دچار تحلیل می شود.
این تحلیل معمولا از دیسک‌های بین مهره‌ای شروع می شود. با افزایش سن، میزان آب و پروتئوگلیکان موجود در دیسک کمر کاهش پیدا می کند و باعث کاهش توانایی آن در کنترل حرکات عادی و ناگهانی میشود.
همچنین کاهش مایعات دیسک، باعث کاهش قطر آن و به تبع نزدیک تر شدن مفاصل به یکدیگر می شود. علاوه بر این، از آنجایی که دیسک دیگر نمی تواند به عنوان یک بالش عمل کند، فاست ها قابلیت کنترل ستون فقرات را از دست می دهند و مهره ها متحرک می‌شوند.
همانطور که اشاره شد به علت عدم کنترل مهره ها توسط فاست ها، مهره به تدریج به سمت جلو حرکت می کند. اسپوندیلولیستزی نوع III معمولا در ناحیه L4-L5 (ناحیه بین مهره‌های چهارم و پنجم ستون فقرات) رخ می دهد و در زنان بالای ۵۰ سال شایع است.
اسپوندیلولیز نوع IV:
مانند نوع II C، در این حالت نیز، عامل اصلی شکستگی است. اما بر خلاف نوع II C، در این حالت شکستگی در نواحی به غیر از پارس اینترآرتیکولاریس رخ می دهد. به عنوان مثال، با شکستن فاست ها، بخش جلویی مهره‌ها از بخش پشتی آن ها جدا میشود.
اسپوندیلولیز نوع V:
تومورها نیز با تضعیف استخوان ها می توانند باعث شکستگی و جدا شدن مهره ها شده، و باعث ناپایداری و لغزش آن ها شوند.
بیماری اسپوندیلولیز
اسپوندیلولیز نوع VI:
عامل لغزش رو به جلوی مهره در این نوع اسپوندیلولیستزی، عمل جراحی است.
این اسپوندیلولیستزی که به اسپوندیلولیز ایاتروژنیک نیز معروف است، اغلب به دلیل تضعیف مفصل پارس در نتیجه عمل لامینکتومی(یک عمل جراحی کمر شایع است، اما قابل ذکر است که اسپوندیلولیستزی نوع VI ار عوارض رایج این جراحی نیست.) بروز می کند.
به طور خلاصه، اسپوندیلولیز می‌تواند ناشی از عوامل زیر باشد:
- عوامل مادرزادی.
- شکستگی
- اسپوندیلولیزیس (نقص یا شکستگی در مفصل پارس).
- تحلیل ستون فقرات به علت افزایش سن و استفاده ی بیش از حد از آن.
- تومورها.
- جراحی.
