علل و درمان تیک عصبی چشم کدامند؟
تیک عصبی چشم چیست؟
تیک عصبی چشم یا پرش پلک چشم حرکتی تکرارشونده و غیرارادی در ماهیچه چشم است. تیک یا پرش ناگهانی چشم معمولاً در پلک بالا اتفاق می‌افتد، اما در پلک پایین هم ممکن است دیده شود.
برای بیشتر افراد انقباض ناگهانی چشم خفیف است و تنها حس پرش کوتاهی به وجود می‌آورد. برای برخی دیگر از افراد اسپاسم ماهیچه‌های چشم آن‌قدر قوی است که هر دو پلک بالا و پایین را درگیر کرده و باعث می‌شود چشم به‌کلی بسته شود. به این مشکل بلفارواسپاسم گفته می‌شود.
اسپاسم ها معمولاً هرچند ثانیه یک‌بار و به مدت یک الی دو دقیقه تکرار می‌شوند.
تیک عصبی چشمی غیرقابل‌پیش‌بینی است و می‌تواند طی چند روز یا حتی ماه به‌صورت متناوب تکرار شوند.این اسپاسم های چشمی معمولاً بدون درد و بدون ضرر هستند، اما می‌توانند آزاردهنده باشند. بیشتر آنها خود به خودی و بدون نیاز به درمان رفع می‌شوند.
در برخی موارد نادر، تیک عصبی چشم می‌تواند هشداری اولیه برای ابتلا به بیماری‌های مزمن حرکتی باشد، مخصوصاً اگر این تیک‌های چشمی با گرفتگی در دیگر ماهیچه‌های صورت همراه باشد و باعث بروز حرکات غیرارادی شود.
علت تیک عصبی چشم
تیک عصبی چشم، اغلب در اثر استرس یا خستگی ایجاد می‌شود. بعضی اوقات، فعالیت الکتریکی در مغز باعث می‌شود سلول‌های عصبی سیگنال‌های خود را به عضلات برسانند و همین باعث اسپاسم می‌شود. این اسپاسم‌ها ناشی از هیچ‌گونه محرک داخلی یا خارجی نیستند و ماندگاری زیادی ندارند. پرش یکباره پلک احتمالاً نتیجه این پدیده است.
به طور کلی، تیک عصبی چشم ممکن است در اثر موارد زیر ایجاد شود:
- مصرف الکل
- نور روشن
- مصرف بیش از حد کافئین
- خستگی
- تحریک سطح چشم یا پلک های داخلی
- سیگار کشیدن
- فشار
- آلودگی باد یا هوا
سایر شرایطی که گاهی اوقات به عنوان نشانه‌هایی از تیک عصبی چشم از آنها یاد می‌شوند عبارتند از:
- بلفاریت
- خراش قرنیه
- خشکی چشم
- حساسیت به نور
- یووییت
به ندرت، ممکن است این بیماری نشانه‌ای از اختلالات خاص مغز و سیستم عصبی باشد. اما اگر ناشی از آن بود، تقریباً همیشه با علائم و نشانه‌های دیگری همراه است. اختلالات مغزی و سیستم عصبی که می‌تواند باعث تیک عصبی چشم شوند، عبارتند از:
- فلج بل (فلج بلز)
- دیستونی گردن رحم
- دیستونی
- مالتیپل اسکلروزیس (اسکلروز چندگانه)
- دیستونی اروندی بولار و دیستونی صورت
- بیماری پارکینسون
- سندرم تورت (اختلال تیک)
تیک عصبی چشم ممکن است ناشی از عوارض جانبی مصرف داروها، به خصوص داروهای مورد استفاده در بیماری پارکینسون باشد و این بیماری گاهی اوقات نشانه اولیه یک اختلال حرکتی مزمن است، به ویژه اگر اسپاسم‌های صورت دیگری نیز ایجاد شوند.
بهبود الگوهای خواب، نوشیدن کمتر قهوه یا استفاده از قطرات چرب کننده چشم معمولاً می‌تواند یک پرش ساده پلک چشم را بدون مراقبت پزشکی برطرف کند. اگر انقباض پلک باقی بماند، فرد باید به پزشک چشم (چشم پزشکی) مراجعه کند، زیرا ممکن است بیماری جدی‌تری باشد که نیاز به درمان دارد.
علت تیک عصبی چشم
تیک عصبی چشم، اغلب در اثر استرس یا خستگی ایجاد می‌شود. بعضی اوقات، فعالیت الکتریکی در مغز باعث می‌شود سلول‌های عصبی سیگنال‌های خود را به عضلات برسانند و همین باعث اسپاسم می‌شود. این اسپاسم‌ها ناشی از هیچ‌گونه محرک داخلی یا خارجی نیستند و ماندگاری زیادی ندارند. پرش یکباره پلک احتمالاً نتیجه این پدیده است.
به طور کلی، تیک عصبی چشم ممکن است در اثر موارد زیر ایجاد شود:
- مصرف الکل
- نور روشن
- مصرف بیش از حد کافئین
- خستگی
- تحریک سطح چشم یا پلک های داخلی
- سیگار کشیدن
- فشار
- آلودگی باد یا هوا
سایر شرایطی که گاهی اوقات به عنوان نشانه‌هایی از تیک عصبی چشم از آنها یاد می‌شوند عبارتند از:
- بلفاریت
- خراش قرنیه
- خشکی چشم
- حساسیت به نور
- یووییت
به ندرت، ممکن است این بیماری نشانه‌ای از اختلالات خاص مغز و سیستم عصبی باشد. اما اگر ناشی از آن بود، تقریباً همیشه با علائم و نشانه‌های دیگری همراه است. اختلالات مغزی و سیستم عصبی که می‌تواند باعث تیک عصبی چشم شوند، عبارتند از:
- فلج بل (فلج بلز)
- دیستونی گردن رحم
- دیستونی
- مالتیپل اسکلروزیس (اسکلروز چندگانه)
- دیستونی اروندی بولار و دیستونی صورت
- بیماری پارکینسون
- سندرم تورت (اختلال تیک)
تیک عصبی چشم ممکن است ناشی از عوارض جانبی مصرف داروها، به خصوص داروهای مورد استفاده در بیماری پارکینسون باشد و این بیماری گاهی اوقات نشانه اولیه یک اختلال حرکتی مزمن است، به ویژه اگر اسپاسم‌های صورت دیگری نیز ایجاد شوند.
بهبود الگوهای خواب، نوشیدن کمتر قهوه یا استفاده از قطرات چرب کننده چشم معمولاً می‌تواند یک پرش ساده پلک چشم را بدون مراقبت پزشکی برطرف کند. اگر انقباض پلک باقی بماند، فرد باید به پزشک چشم (چشم پزشکی) مراجعه کند، زیرا ممکن است بیماری جدی‌تری باشد که نیاز به درمان دارد.
درمان تیک عصبی چشم
در صورت تشخیص بیماری بلفارواسپاسم، چندین روش درمانی وجود دارند که به شرح زیر هستند:
تزریق بوتاکس (سم بوتولینوم):
این بهترین روش درمانی محسوب می‌شود. تزریق عضلات کنترل کننده پلک را تضعیف می‌کند و به تسکین اسپاسم کمک می‌کند. اثرات بوتاکس معمولاً تا سه ماه ماندگاری دارد، بنابراین باید تکرار شود.
داروهای خوراکی:
اگر تزریق بوتاکس علائم تیک عصبی چشم را تسکین ندهد، پزشکان ممکن است داروهایی را برای کمک به مهار سیگنال‌های حرکتی بیش از حد مغز تجویز کنند.
جراحی:
در صورت عدم موفقیت در درمان دیگر ممکن است این عمل ضروری باشد. براساس بنیاد تحقیقات Benef Essential Blepharospasm ، موثرترین روش جراحی برای بلفارواسپاسم یک عمل جراحی میکتومی است. این روش شامل از بین بردن برخی یا تمام عضلات درگیر در بسته شدن پلک است.
این گزینه آخرین راه حل برای تیک عصبی چشم است و پزشکان تنها در صورتی این عمل جراحی را انجام می‌دهند که بلفارواسپاسم باعث از بین رفتن عملکرد بینایی فرد شود. درمان دیگری که تحت بررسی است تحریک عمیق مغزی نامیده می‌شود. در این روش، الکترودی در مغز قرار داده می‌شود، تا به تنظیم نادرست مناطق حرکتی کمک کند. مطالعات نشان داده است که این امر می‌تواند بلفارواسپاسم را درمان کند.
درمان خانگی تیک عصبی چشم
محکم پلک زدن
برای این کار، چشمان خود را با شدت تمام ببندید و بعد آنها را به بازترین حالت ممکن باز کنید. این روش پلک زدن را تا جایی ادامه دهید که چشم شما اشک تولید کند. اگر این کار باعث بروز درد می‌شود یا پرش چشم را بدتر می‌کند آن را انجام ندهید.
این عمل باعث می‌شود چشم خیس شود و آب‌رسانی به تمام نقاط آن به‌طور یکنواخت انجام شود، پلک استراحت کند، ماهیچه‌های چشم و صورت ریلکس شوند و خون‌رسانی به چشم بهتر انجام شود.
ماساژ چشم
پلک پایین خود را با حالتی دورانی با انگشت وسط ماساژ دهید. پلک چشمی که تیک دارد را در حدود ۳۰ ثانیه ماساژ دهید. برای اینکه چشمتان عفونی نشود، پیش از انجام این کار دست‌های خود را بشویید. این کار باعث افزایش خون‌رسانی به ماهیچه‌های چشم می‌شود و به ماهیچه‌ها قدرت می‌دهد.
به مدت سی ثانیه پلک بزنید
سعی کنید این کار را با سرعت یکنواختی انجام دهید این کار باید با ملایمت انجام شود. تصور کنید مژه‌های شما پرهای پروانه است. عمل پلک زدن برای چشم‌ها بسیار مهم است. ماهیچه‌های چشم را ریلکس می‌کند و باعث روان کردن کره چشم می‌شود که از تیک گرفتن جلوگیری می‌کند. اگر دردی حس کردید یا تیک عصبی چشم بدتر شد، این کار را ادامه ندهید.
چشمان خود را نیمه باز نگه دارید
با این کار متوجه می‌شوید که پلک بالایی شما با شدت‌های متفاوتی لرز می‌گیرد. تلاش خود را برای توقف این لرزش‌ها متمرکز کنید. با انجام این کار شما به تیز بودن دید خود کمک می‌کنید و کشش کمتری به چشم وارد می‌کنید.
چشم خود را با فشار ورزش دهید
چشم‌های خود را برای یک دقیقه کامل ببندید. در این حین، با فشار بیشتری چشم‌های خود را بفشارید و بدون اینکه آنها را باز کنید، فشار را تمام کنید. این کار را چند بار قبل از اینکه چشمان خود را کامل باز کنید انجام دهید. این عمل باعث روان شدن چشم‌ها با استفاده از تولید اشک می‌شود. همچنین، به کاهش تیک عصبی چشم کمک کرده و ماهیچه چشم را قوی می‌کند.
پیشگیری از تیک عصبی چشم
اگر تا به حال تیک عصبی چشم را تجربه کرده‌اید، می‌دانید که چقدر می‌تواند آزار دهنده باشد. انقباض پلک که به عنوان «میوکیمی» نیز شناخته می‌شود، یک انقباض عضلانی غیرارادی پلک است. که بیشتر اوقات روی پلک تحتانی تأثیر می‌گذارد.
درمان تیک عصبی پلک بستگی به شدت آن دارد. اگر شدت آن خفیف باشد مواردی وجود دارد که می‌توانید قبل از مراجعه به پزشک در خانه امتحان کنید. از جمله این موارد می‌توان موارد زیر را نام برد:
- به میزان کافی استراحت کنید.
- کافئین اندکی مصرف کنید.
- چشم خود را در صورت کار با کامپیوتر و مانیتور استراحت دهید.
- آنتی هیستامین‌های موضعی را امتحان کنید.
- سعی کنید استرس را از خود دور کنید.
- از کمپرس گرم استفاده کنید و پلک خود را کمی ماساژ دهید.