ام آر اسپکتروسکوپی چیست؟
آیا تا به حال دربارهی ام آر اسپکتروسکوپی چیزی خوانده یا شنیدهاید؟ پس در ادامه مقاله با ما همراه باشید تا باهم دربارهی ام آر اسپکتروسکوپی، دلایل انجام، تاریخچه، خطرات و نحوه انجام آن بیشتر بدانیم.
آشنایی با بهترین جراح مغز و اعصاب در تهران
ام آر اسپکتروسکوپی چیست؟
طیفسنجی تشدید مغناطیسی (MRS) یک تست تشخیصی غیرتهاجمی برای اندازهگیری تغییرات بیوشیمیایی در مغز، و بهویژه تشخیص وجود تومورها است. به عبارتی دیگر، در حالی که تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI) محل آناتومیک تومور را شناسایی میکند، ام آر اسپکتروسکوپی ترکیب شیمیایی بافت طبیعی مغز را با بافت غیرطبیعی تومور مقایسه میکند. این آزمایش همچنین میتواند برای تشخیص تغییرات بافتی در سکته مغزی و صرع استفاده شود.
تاریخچهام آر اسپکتروسکوپی
ام آر اسپکتروسکوپی برای اولین بار توسط دو گروه و در بررسی بافتهای زیستی استفاده شد. ماه و ریچارد، در سال ۱۹۷۳ با استفاده از ام آر اسپکتروسکوپی به بررسی گلبولهای قرمز پرداختند و گروه دوم، هولت و همکارانش در سال ۱۹۷۴ از ام آر اسپکتروسکوپی برای بررسی عضله پا ملتهب در موشها استفاده کردند.
ام آر اسپکتروسکوپی چگونه کار میکند؟
ام آر اسپکتروسکوپی بر روی دستگاه MRI معمولی انجام میشود. اسکن MRI از یک آهنربای قدرتمند، امواج رادیویی و یک کامپیوتر برای ایجاد تصاویر دقیق استفاده میکند. طیفسنجی یا اسپکتروسکوپی مجموعهای از آزمایشات است که به اسکن MRI مغز یا ستون فقرات شما اضافه میشود تا متابولیسم شیمیایی یک تومور مشکوک را اندازهگیری کند.
ام آر اسپکتروسکوپی مولکولهایی مانند یونهای هیدروژن یا پروتونها را تجزیه و تحلیل میکند. طیفسنجی پروتون رایجتر است و بیشتر استفاده میشود. چندین متابولیت یا محصولات متابولیسم مختلف وجود دارد که میتوان آنها را برای افتراق بین انواع تومورها اندازهگیری کرد:
- آمینواسید
- لیپید
- لاکتات
- آلانین
- -N استیل آسپارتات
- کولین
- کراتین
- میو اینوزیتول
فرکانس این متابولیت ها بر حسب واحدهایی به نام قسمت در میلیون (ppm) اندازهگیری میشود و بر روی یک نمودار به صورت قلههایی با ارتفاع متغیر ترسیم میشود. با اندازهگیری پی پیام هر متابولیت و مقایسه آن با بافت طبیعی مغز، نورو رادیولوژیست یا متخصص عصبی میتواند نوع بافت موجود را تعیین کند.
ام آر اسپکتروسکوپی میتواند برای تعیین نوع تومور و بدخیم یا خوشخیم بودن آن مورد استفاده قرار گیرد و بین عود تومور و نکروز تشعشع تمایز قائل شود.
چه کسیام آر اسپکتروسکوپی را انجام میدهد؟
یک تکنسین رادیولوژیام آر اسپکتروسکوپی را در مجموعه MRI و در بخش رادیولوژی بیمارستان یا یک مرکز تصویربرداری سرپایی انجام میدهد.
چگونه باید برای ام آر اسپکتروسکوپی آماده شد؟
- از مصرف نوشیدنیهای کافئین دار خودداری کنید.
- لباس راحت بپوشید زیرا باید حدود ۳۰ دقیقه بیحرکت دراز بکشید.
- از پوشیدن جواهرات و فلزات و به همراه داشتن کارتهای اعتباری خودداری کنید.
در طول ام آر اسپکتروسکوپی چه اتفاقی میافتد؟
هنگام ام آر اسپکتروسکوپی شما روی یک تخت متحرک دراز میکشید و سرتان را روی تکیهگاه سر قرار میدهید و بازوهایتان را در کنار بدنتان میگذارید. سپس یک دستگاه آنتنی به نام “کویل” در قسمت بالا یا اطراف ناحیهای از بدن که قرار است تصویربرداری شود قرار میگیرد. این دستگاه برای تهیه واضحترین تصویر از منطقهای که قرار است عکسبرداری کند ساخته شده است. هنگامیکه در وضعیت مناسب قرار گرفتید، تخت بهآرامی وارد میدان مغناطیسی میشود. در ادامهی آزمایش هر بار چند دقیقه یکبار صدای تق مانندی را خواهید شنید. این صدای عکسهایی است که گرفته میشود. ممکن است برای بهبود و تقویت تصاویر، رنگ کنتراست (گادولینیم) به بازو به سور مستقیم یا از طریق IV تزریق شود.
از آنجایی که ام آر اسپکتروسکوپی به آزمایشهای خاصی روی تومور یا ضایعه میپردازد، ممکن است کمی بیشتر از MRI معمولی طول بکشد. پس سعی کنید که آرام باشید و تا حد امکان بیحرکت دراز بکشید. زیرا هر حرکتی در طول این مدت تصویر را تار میکند.
ام آر اسپکتروسکوپی چه خطراتی دارد؟
طیفسنجی MRI و ام آر اسپکتروسکوپی بسیار ایمن هستند و هیچ خطر شناختهشدهای مرتبط با میدان مغناطیسی یا امواج رادیویی استفاده شده توسط دستگاه وجود ندارد. برخی از افراد به ماده حاجب حساس هستند و ممکن است واکنش آلرژیک از خودشان نشان دهند. اما بهطور کل تمام عوامل کنتراست مورد تأیید FDA هستند.
برخی شرایط خاص، استفاده از میدان مغناطیسی را محدود میکند، بنابراین مهم است که در صورت وجود هر یک از موارد زیر پزشک خود را مطلع کنید:
- ضربان ساز قلب یا دریچه مصنوعی قلب
- وجود صفحه فلزی، پین، یا سایر ایمپلنتهای فلزی داخل بدن
- دستگاه داخل رحمی مانند کاپر ۷-آییودی
- مصرف انسولین یا سایر داروهای مشابه
- کلیپهای آنوریسم
- کاشت حلزون یا سایر وسایل شنوایی
- سابقه استخدام بهعنوان فلزکار
- خط چشم دائمی (خالکوبی)
هر ماده فلزی رو و یا داخل بدن شما میتواند بر کیفیت تصاویر و مقادیر بهدستآمده تأثیر بگذارد. همچنین این ماده فلزی ممکن است بعد از قرارگیری در میدان مغناطیسی باعث ناراحتی یا آسیب به شما شود و امکان تصویربرداری را از بین ببرد.
همچنین اگر باردار هستید، باید به پزشک و یا گروه مراقبتهای بهداشتی خود اطلاع دهید. کالج رادیولوژی آمریکا، انجام اسکن MRI را در سهماهه اول بارداری توصیه نمیکند. اگرچه که هیچ تحقیق قطعی وجود ندارد که نشان دهد طیفسنجی MRI یا ام آر اسپکتروسکوپی نباید در طول سهماهه دوم و سوم انجام شود، اما برای انجام ام آر اسپکتروسکوپی باید یک دستور کتبی از متخصص زنان بگیرید.
چگونه میتوانم نتایج ام آر اسپکتروسکوپی را دریافت کنم؟
متخصص مغز و اعصاب نتایج ام آر اسپکتروسکوپی را تجزیه و تحلیل میکند. برنامههای درمانی را تنها باید بر اساس نتایج بهدستآمده اجرا و پیشنهاد شوند، بنابراین مهم است که نتایج تا حد امکان دقیق باشد. رادیولوژیست فوراً نتایج شما را بررسی میکند و مستقیماً با پزشک ارجاع دهنده شما ارتباط برقرار میکند و او نیز بهنوبه خود نتایج را با شما درمیان خواهد گذاشت.
فیزیک ام آر اسپکتروسکوپی چیست؟
اصل اساسی که درام آر اسپکتروسکوپی مورد استفاده قرار میگیرد این است که توزیع الکترونها در اطراف اتم باعث ایجاد یک میدان مغناطیسی متفاوت و اعمال این میدان بر هستهها (در مولکولهای مختلف) میشود. این موضوع در فرکانسهای رزونانسی کمی متفاوت است چراکه این سیگنالها، بهنوبه خود، یک سیگنال متفاوتتر را برمیگردانند. این روش با تکنیک رزونانس مغناطیسی هستهای (NMR) و همانگونه که در شیمی تحلیلی استفاده میشود، یکسان است.
طیف MR را میتوان از هر هسته دارای چرخش یا در اصطلاح NMR” فعال”، به دست آورد: پروتونها، کربن ۱۳ و فسفر-۳۱ متداولترین آنها هستند. از ۳۱-P معمولاً برای بررسی نسبت آدنوزین تری فسفات (ATP) به فسفوکراتین و سایر متابولیتها استفاده میشود اما میتواند برای ارزیابی بار انرژی سلول نیز استفاده شود.
اگر سیگنالها بهصورت خام پردازش شوند، طیفها تحت تأثیر آب قرار میگیرند و این باعث میشود تمام طیفهای دیگر نامرئی شوند. بنابراین سرکوب آب، چه از طریق بازیابی وارونگی و چه از طریق تغییر شیمیایی انتخابی (CHESS) صورت گیرد، بخشی از هر توالی MR است. اگر مهار آب موفقیتآمیز نباشد، میتوان نزول شیب کلی به پایه را نشان داد که به معنی تغییر ارتفاع نسبی قلهها در نمودار است.
ام آر اسپکتروسکوپی (MRS) با انواعی از توالیهای پالس انجام میشود. سادهترین این توالیها بلافاصله پس از پالس RF صورت میگیرد و شامل یک پالس ۹۰ درجه رادیویی (RF) و بدون شیب است. این سیگنال توسط سیمپیچ RF دریافت میشود. بسیاری از توالیهای مورد استفاده برای تصویربرداری، برای طیفسنجی نیز استفاده میشوند (مانند دنباله چرخش اکو).
تفاوت مهم بین یک توالی تصویربرداری و طیفسنجی این است که برای طیفسنجی، در طی مدتی که “کویل “RF از شخص یا شیء مورد معاینه سیگنال دریافت میکند، از شیب نمودار استفاده نمیشود و بهجای استفاده از اطلاعات فرکانس (که با استفاده از شیب نمودار یا شیب فرکانس به دست میآیند) برای تهیه موقعیت مکانی، برای شناسایی ترکیبات شیمیایی مختلف استفاده میشود.
امکانپذیر بودن این امر به دلیل آن است که ابر الکترونی که در اطراف ترکیبات شیمیایی مختلف قرار دارد، اتمهای رزونانسی که در طیفسنجی موردنظر است را بسته به نوع و موقعیت ترکیب، در درجات مختلف محافظت میکند. این محافظت از الکترون باعث میشود که فرکانس تشدید مشاهده شود و بنابراین با MR قابلشناسایی باشد.