چرا کاردرمانی در بیماران سکته مغزی مهم است
دلیل اهمیت کاردرمانی پس از سکته مغزی چیست؟
پس از سکته مغزی، سلولهای جدیی در مغز ما نمیتوانند رشد کنند تا جایگزین سلولهای آسیبدیده شوند اما مغز قادر است سلولهای سالم خود را دوباره سازماندهی کرده و آنچه را ازدستداده جبران کند. به این فرایند، نوروپلاستیسیتی گفته میشود.
بعد از سکته مغزی نیاز به فیزیوتراپی سکته مغزی و توانبخشی سکته مغزی میباشد؛ زیرا فرایند نوروپلاستیسیتی در دوره توانبخشی پس از سکته مغزی قابل انجام است. در این دوران نباید از اهمیت کاردرمانی سکته مغزی غافل بشویم؛ زیرا کاردرمانی در بیماران سکته مغزی اهمیت بسیاری دارد و به بهبود علائم و درمان آنها بسیار کمک میکند.
در مقاله حاضر در سایت بهترین جراح مغز و اعصاب در تهران همراه ما باشید تا دلایل اهمیت کاردرمانی پس از سکته مغزی را برای شما عزیزان بازگو کنیم.
سکته مغزی چیست؟
سکته مغزی یک «حمله مغزی» ناگهانی است که زمانی رخ میدهد که جریان خون به بخشی از مغز قطع شود.
سکته مغزی زمانی اتفاق میافتد که یک رگ خونی در مغز پاره میشود و خونریزی میکند یا زمانی که خونرسانی به مغز مسدود میشود. پارگی یا انسداد، مانع از رسیدن خون و اکسیژن به بافتهای مغز میشود.
سکته مغزی در مردان و در افراد بالای ۵۵ سال شایعتر است، اگرچه ممکن است در هر سنی رخ دهد. سابقه خانوادگی ممکن است خطر را افزایش دهد، همچنین عواملی مانند عوامل سبک زندگی مانند رژیم غذایی، نوشیدن الکل، سیگار کشیدن و ورزش نکردن جزو عوامل خطرساز محسوب میشوند، اما گاهی اوقات هیچ دلیل واضحی نیز وجود ندارد.
بدون اکسیژن، سلولها و بافت مغز آسیبدیده و در عرض چند دقیقه شروع به مرگ میکنند.


انواع سکته مغزی
سه نوع اصلی سکته مغزی وجود دارد:
۱. حمله ایسکمیک گذرا (TIA):
حمله ایسکمیک گذرا، شامل یک لخته خون است که معمولاً خودبهخود معکوس میشود.
۲. سکته مغزی ایسکمیک:
شامل انسداد ناشی از لخته یا پلاک در شریان است. علائم و عوارض سکته مغزی ایسکمیک میتواند بیشتر از علائم TIA طول بکشد یا ممکن است دائمی شود.
۳. سکته هموراژیک:
این نوع از سکته یا در اثر ترکیدن یا نشت رگ خونی که به مغز نفوذ میکند، ایجاد میشود.
علائم سکته مغزی چیست؟
از دست دادن جریان خون به مغز به بافتهای داخل مغز آسیب میرساند. علائم سکته مغزی در قسمتهای بدن که توسط نواحی آسیبدیده مغز کنترل میشود، ظاهر میشود.
هر چه فردی که دچار سکته مغزی شده زودتر تحت مراقبت قرار گیرد، احتمالاً نتیجه بهتری خواهد داشت. به همین دلیل، دانستن علائم سکته مغزی مفید است تا بتوانید سریع عمل کنید. علائم سکته مغزی میتواند شامل موارد زیر باشد:
- فلج شدن
- بیحسی یا ضعف در بازو، صورت و پا، بهخصوص در یکطرف بدن
- مشکل در صحبت کردن یا درک دیگران
- لکنت زبان
- سردرگمی، سردرگمی، یا عدم پاسخگویی
- حالت تهوع یا استفراغ
- تغییرات رفتاری ناگهانی، بهویژه افزایش بیقراری
- مشکلات بینایی، مانند مشکل بینایی در یک یا هر دو چشم با دید سیاه یا تار، یا دوبینی
- مشکل درراه رفتن
- از دست دادن تعادل یا هماهنگی
- سرگیجه
- سردرد شدید و ناگهانی با علت ناشناخته
- تشنج
کاردرمانی چیست؟
کاردرمانی بخش مهمی از بهبودی و توانبخشی پس از سکته مغزی است. کاردرمانی شامل یادگیری مجدد فعالیتهای روزمره است تا فرد را قادر سازد تا زندگی کامل و مستقلی داشته باشد. این موضوع به افراد کمک میکند تا مهارتهایی را که برای انجام آنچه میخواهند و به آن نیاز دارند، دوباره به دست آورند.
اگر شما یا فردی در اطرافیانتان دچار سکته مغزی شده است؛ ممکن است لازم باشد برای کارهای روزانه مانند بلند شدن از رختخواب، شستن یا درست کردن نوشیدنی داغ مهارتهای خود را دوباره به دست آورید. شاید بخواهید به سرگرمیای که قبل از سکته داشتید، مانند نقاشی یا نواختن یک آلت موسیقی، ادامه دهید. اگر قبل از سکته مغزی کار میکردید، کاردرمانی میتواند به شما کمک کند تا به شغل خود بازگردید.
بسته به نیازتان، ممکن است در زمانهای مختلف پس از سکته به کار درمانگر مراجعه کنید. کاردرمانی سکته مغزی ممکن است در بیمارستان اتفاق بیفتد، یا ممکن است زمانی که نیازهای شما در مرحله بعدی تغییر کرد، آن را انجام دهید. درمانگران میتوانند در موقعیتها و مکانهای مختلف مستقر شوند. اینها شامل بیمارستانها، خدمات توانبخشی اجتماعی، بخشهای خدمات اجتماعی، خدمات ویلچر، مسکن و تیمهای سلامت روان میشود.


نقش کاردرمانی در درمان سکته مغزی
سکته مغزی یکی از اختلالات عملکردی پیچیده است که با آسیب به مغز به وجود میآید و منجر به اختلال در نورون محرکه فوقانی میشود و سبب فلج یا ضعف در یک طرف بدن (شامل: تنه، اندامها و گاهی اوقات نیز صورت و ساختارهای دهانی سمت مقابل نیمه آسیبدیده مغز) میشود. علاوه بر فلج حرکتی، یکسری از اختلالات عملکردی ازجمله اختلالات حسی، اختلالات درکی، نقصهای بینایی، تغییرات شخصیتی و عقلانی و مجموعه پیچیدهای از اختلالات گفتاری و زبانی را نیز به همراه دارد.
تقریباً ۵۰ درصد کسانی که از سکته مغزی جان به در میبرند، دچار مشکلات و اختلالات حرکتی دائمی در زمینه حفظ تعادل در حالات و وضعیتهای مختلف و عدم توانایی جهت ایستادن و راه رفتن بهتنهایی و بدون کمک گرفتن از دیگران و همچنین عدم توانایی جهت انجام فعالیتهای روزمره زندگی از قبیل لباس پوشیدن، غذا خوردن، حمام رفتن و … هستند.
بیماران سکته مغزی برای غلبه بر این مشکلات و نقایص، نیازمند برنامههای توانبخشی ازجمله کاردرمانی در همان روزهای ابتدای سکته هستند؛ بهطوریکه درمانهای کاردرمانی این عدم استقلال و وابستگی را به حداقل میرساند. بااینحال، حدود و میزانی که کاردرمانی، پیامدهای پس از سکته مغزی را بهبود میبخشد برای بیماران مختلف متفاوت است.
چگونه کاردرمانی سکته مغزی به من کمک میکند؟
کار درمانگر شما میتواند به شما کمک کند مهارتها و اعتمادبهنفس خود را برای مدیریت فعالیتهایی که برای سلامتی و تندرستی شما مهم هستند توسعه دهید.
پس از سکته مغزی، ممکن است با طیف وسیعی از مشکلات مواجه شوید که انجام کارهایی که دوست دارید را برای شما دشوار میکند. این مشکلات میتواند شامل مشکلات فیزیکی، مشکلات حافظه و تفکر، مشکلات بینایی، تغییرات در احساسات و مشکلات عاطفی مانند اضطراب یا افسردگی باشد.
کار درمانگر شما برای یافتن راههایی برای غلبه بر مشکلات با شما همکاری خواهد کرد. آنها ممکن است به شما فعالیتهای درمانی بدهند تا تمرین کنید، به شما کمک کنند راههای جدیدی برای انجام کارها پیدا کنید یا تجهیزاتی را پیشنهاد کنند که میتواند کمک کند.
درمانگر به شما کمک میکند تا اهدافی را تعیین کنید، که اغلب به وظایف کوچکتر و قابلکنترلتر تقسیم میشوند. هدف شما ممکن است تهیه یک وعده غذایی برای خانواده باشد، اما ممکن است با کمک به شخص دیگری در آشپزخانه شروع کنید، سپس یک میان وعده برای خود تهیه کنید و بهتدریج اعتمادبهنفس و تواناییهای خود را افزایش دهید.
بسته به نیاز شما، یک کار درمانگر ممکن است:
- مشکلات خود را ارزیابی کنید و آنها را برای شما و خانوادهتان توضیح دهید
- فعالیتها را تطبیق داده و به شما کمک میکند تا آنها را برای بهبود تواناییها و استقلال خود تمرین کنید. اینها ممکن است فعالیتهای مراقبت شخصی یا فعالیتهای اجتماعی و اوقات فراغت باشند.
- حمایت روانی ارائه کند.
- اگر برای جابجایی به حمایت فیزیکی نیاز دارید، یک درمانگر میتواند به مراقب شما کمک کند که چگونه ایمن به شما کمک کند.
- وسایل کمکی و تجهیزاتی ازجمله ویلچر تهیه کنید.
- برای مشاوره در مورد هرگونه تغییر مفید به خانه خود مراجعه کنید.
- راهبردها و تکنیکهایی را برای غلبه بر مشکلات به شما آموزش میدهد.


اصول کاردرمانی سکته مغزی چیست؟
یکی از اصول کاردرمانی در بیماران سکته مغزی انجام تمرینات کششی و تقویتی روی مفاصل و تاندون عضلات برای حفظ دامنه حرکتی مفاصل و کم کردن سفتی عضلات است که با اینکار میتوان میزان معلولیت بیماران را کم و به استقلال آنان کمک کرد.
یکی دیگر از اصول مهم در کاردرمانی سکته مغزی و اصولاً توانبخشی این بیماران تأکید بر استفاده از سمت مبتلاست. بنابراین از همان ابتدا باید به بیمار تأکید کرد که سعی کند از دست و پای سمت مبتلای خود استفاده کند، حتی اگر این کار با سختی و دشواری و بهصورت ناشیانه انجام شود، که برای این کار، میتوان مثلاً سمت سالم بیمار را مهار کرد و او را مجبور کرد که از سمت مبتلا استفاده کند.
البته برای شروع این کار باید با استفاده از یکسری تکنیکهای خاص کاردرمانی، سمت مبتلا را برای حرکت کردن آماده کرد. انجام این کار باید توسط یک کار درمان صورت پذیرد و بعد از اندکی بهبود میتوان این کار را به خانواده بیمار آموزش داد.
سعی شود تمرینات کاردرمانی مبتنی بر وضعیتهای عملکردی و همسو با فعالیتهای روزمره زندگی بیمار باشد؛ یعنی اینکه مثلاً اگر هدف ما دادن حالتها و وضعیتهای مختلف به بیمار است باید از سطوح پایینتر که نشستن است شروع کنیم و بعد سراغ سطوح بالاتر یعنی دوزانو ایستادن برویم.