احتمالا تا به حال برایتان اتفاق افتاده است که به‌طور ناگهانی احساس درد در سرتان کنید یا به‌عبارت‌دیگر سرتان تیر بکشد. اما آیا تا به حال به این فکر کرده‌اید که دلایل تیر کشیدن سر چیست؟ چیزی راجع به آن خوانده یا شنیده‌اید؟ پس در این مقاله با ما همراه باشید تا باهم با تیر کشیدن سر آشنا شویم و همچنین باهم دلایل تیر کشیدن سر را برسی کنیم.
آشنایی با بهترین فوق تخصص مغز و اعصاب
تیر کشیدن سر، سردرد دردناک و شدیدی است که به‌طور ناگهانی ایجاد می‌شود. تیر کشیدن سر اغلب به‌عنوان احساسی مانند یک ضربه چاقو در سر توصیف می‌شود و قبل از اتفاق افتادن هیچ هشداری نمی‌دهد و می‌تواند بسیار طاقت‌فرسا و ناتوان‌کننده باشد. همچنین آن اغلب کوتاه است و فقط چند ثانیه طول میکشد.
تیر کشیدن سر ممکن است در هرزمانی از شبانه‌روز و در ساعات خواب یا بیداری رخ دهد. همچنین ممکن است چندین بار در روز اتفاق بیفتد و قسمت‌های مختلف سر شمارا تحت تأثیر قرار دهد.
علائم تیر کشیدن سر چیست؟
برخلاف بسیاری از سردردهای تنشی یا میگرن که همراه با هاله اتفاق می‌افتند، تیر کشیدن سر به‌طور ناگهانی و بدون علائم هشداردهنده بروز می‌کند. موارد زیر ازجمله نشانه‌های تیر کشیدن سر است:
- درد شدید و خنجر مانند در سمت بالای سر (در اطراف یک‌چشم یا شقیقه)
- درد بسیار کوتاه‌مدت (معمولاً کمتر از سه ثانیه) که به‌طور ناگهانی ناپدید می‌شود
- دردی که ازیک‌طرف سر به‌طرف دیگر به‌صورت زیگزاگی جابه‌جا می‌شود.
- دردی که چندین بار در یک روز عود می‌کند.
خوشبختانه، نیمه‌پر لیوان در ارتباط با تیر کشیدن سر این است که اغلب فقط چند ثانیه طول میکشد تا آن ایجاد شود و بعد به‌طور ناگهانی از بین برود.
علت ایجاد درد چیست؟
در بدن ما گیرنده‌های درد در نواحی متفاوتی وجود داشته و این گیرنده‌ها می‌توانند توسط عوامل فیزیکی و شیمیایی متفاوت تحریک شوند. به علت تنوعی که در سیستم عصبی و گیرنده‌های آن وجود دارد انواع مختلف سردردها هم ایجاد می‌شود.
جالب است بدانید که یکی از نشانه‌هایی که در تمامی موارد بالا وجود دارد عارضه‌ی تیر کشیدن سر است. تیر کشیدن درواقع نوعی درد عمق‌دار است که می‌تواند دارای محل مشخص یا نامشخص باشد.
شاید برایتان سؤال شود که ما چند نوع سردرد داریم؟ با ما همراه باشید تا انواع سردرد را برایتان نام بریم و توضیح دهیم.
معرفی انواع سردرد؟!
۱. سردرد میگرنی:
سردرد میگرنی یکی از انوااع سردرد ها است که به علل مختلفی ایجاد می‌شود (علل ارثی یا اکتسابی). نشانه‌ی اصلی‌ای که در این نوع سردرد وجود دارد تیر کشیدن سر در یک سمت آن است. همچنین این سردرد ضربان دار بوده و به‌صورت مقطعی اتفاق می‌افتد.
در میگرن رگ‌های خاصی از مغز سطح مقطع بیش‌تری دارند و همین عامل باعث افزایش جریان خون در این رگ‌ها شده و تحریک گیرنده‌های درد با هر ضربان می‌شود. پس در این موارد می‌توان با کاهش جریان خون در این رگ‌ها از تیر کشیدن سر هم جلوگیری کرد.
اگر در خانواده‌ی شما به‌صورت ارثی سردردهای میگرنی وجود دارد باید زودتر و با کمک پزشک برای پیشگیری از آن اقدام کنید.
همچنین معمولاً بعضی محرک‌ها در بعضی افراد مثل خستگی، سروصدا یا نور زیاد، فعالیت ورزشی سنگین یا … پروسه‌ی میگرن و تیر کشیدن سر را شروع یا تشدید می‌کنند که می‌توانید با دوری کردن از آن‌ها جلوی شروع این اتفاق را بگیرید.
ازجمله داروهایی که ممکن است پزشک برای جلوگیری از شروع میگرن یا کاهش علائم آن برایتان تجویز کند داروهای شاخصی مثل سوماتریپتان یا بتا‌بلاکر‌هایی مثل پروپرانولول جهت کاهش ضربان قلب است. چون همان‌طور که گفته شد درواقع سردرد و تیر کشیدن ضربان داری که در میگرن احساس می‌شود حاصل هجوم مقدار زیادی خون پر‌فشار به مغز می‌باشد.
۲. سردردهای سینوسی:
سردردهای سینوسی معمولاً توسط سینوزیت حاد ایجاد می‌شوند. نشانه‌های سردرد سینوسی شامل درد در اطراف پیشانی، بینی، چشم‌ها، گونه بالا و در دندان‌های بالایی می‌باشد. درد در این مناطق هنگامی‌که شما به جلو خم می‌شوید بدتر خواهند شد. درمان سینوزیت باعث بهبود سردرد سینوسی خواهد شد.
علت ایجاد سردردهای سینوسی، عفونت کردن حفراتی در جمجمه است که مخاط در آن‌ها جریان دارد.
برای کاهش علائم سینوزیت ممکن است داروهای متفاوتی تجویز شود. برای مثال:
- داروهای ضد احتقان مثل آنتی‌هیستامین
- آنتی‌بیوتیک‌های مثل سفکسیم
- داروهای کورتونی
- درمان‌های خانگی مثل افزایش مصرف مایعات
- درمان با جراحی در برخی موارد
۳. سردردهای خوشه‌ای:
سردردهای خوشه‌ای، خود را با یک درد شدید نشان می‌دهند که در حدود پنج دقیقه به اوج شدت خود می‌رسد. این نوع درد ممکن است ۱.۵ ساعت به طول انجامیده و چندین‌بار در طول روز تکرار گردد.
شایع‌ترین علامت یک سردرد خوشه‌ای، شدت تحریک آن می‌باشد. افرادی که از این سردرد رنج می‌برند ممکن است که از شدت درد به حالت چهار دست‌وپا روی زمین بیافتند، یا اینکه جیغ بزنند یا اینکه سرشان را به دیوار بکوبند.
علت دقیق سردردهای خوشه‌ای ناشناخته است، اما الگوهای سردرد خوشه‌ای نشان می‌دهد که ناهنجاری در ساعت بیولوژیکی بدن (هیپوتالاموس) نقش دارد.
۴. سردردهای ناشی از تومور یا کیست در مغز:
سردردی است که حتی با دارو خوردن هم بهتر نشده، توسط گیرنده‌های درد در مغز درنتیجه‌ی ایجاد فشار پردازش‌شده و ممکن است محل مبهمی داشته باشد. با سی‌تی‌اسکن و ام‌آر‌آی می‌توان آن را تشخیص داد و جهت درمان آن با دارودرمانی و جراحی اقدام کرد تا تیر کشیدن سر هم خاتمه یابد.
۵. سکته‌ی مغزی:
درنتیجه‌ی خونریزی یا انسدادی که در عروق مغزی ایجادشده است فشار داخل مغز بیشتر شده و درد به صورت‌های مختلف ایجاد می‌شود. این مورد باید به‌سرعت تشخیص داده و درمان شده تا از مشکلات ناتوان‌کننده‌ی آتی جلوگیری شود. سکته‌های مغزی را می‌توان ابتدا با علائمی که بروز می‌دهد و سپس با سی‌تی‌اسکن و ام‌آر‌آی تشخیص داد.
۶. سردرد تنشی:
محدوده شدت سردرد تنشی از خفیف تا متوسط بوده و این نوع سردرد بیشتر توسط بزرگسالان تجربه می‌شود. حتی ممکن است سه تا چهار بار در روزهای هفته تکرار گردد.
نشانه آن، احساس فشرده شدن هر دو طرف سرتان را خواهید داشت. همراه با این درد فشاری ممکن است همچنین درد در شانه و گردن، خستگی، فشار عاطفی یا درد عضله و مفاصل را تجربه کنید. در اغلب اوقات این درد حدود ۲۰ دقیقه تا ۱ ساعت بعد فروکش خواهد کرد.
۷. عفونت دندان:
اعصابی که در دندان هستند به مغز نزدیک بوده و گاهی اوقات به علت عفونت، دندان دردی بروز پیدا می‌کند که منجر به سردرد هم می‌شود. پس با از بین بردن عفونت دندان می‌توان درد سر و تیر کشیدن آن را تسکین داد.
۸. عفونت گوش:
گاهی اوقات هم به علت نزدیک بودن اعصاب گوش به مغز که از ناحیه گیجگاهی مخ می‌گذرند، عفونت‌های ایجادشده در گوش و درنتیجه التهاب اعصاب آن باعث سردردهای مبهم و تیر کشیدن سر می‌شود. این سردرد معمولاً در ناحیه‌ی گیجگاهی بروز پیداکرده و سرما یا حرکت کردن سر محرک‌های آن می‌باشند. پس از درمان عفونت گوش انتظار می‌رود که این سردردها نیز خاتمه یابند.
۹. سردردهای ناشی از عوارض دارویی:
برخی از داروها با مکانیسم‌های متفاوت می‌توانند باعث ایجاد سردرد شوند.
معمولاً پس از ۱۰ تا ۱۵ روز از مصرف دارو ایجادشده و تشخیص آن با پزشک است.
۱۰. آرتریت سلول‌های غول‌پیکر:
این بیماری به علت بروز التهاب در پوشش سرخرگ‌های موجود در مغز ایجادشده و با ایجاد فشار، سردرد حتی از نوع تیر کشنده ایجاد می‌کند. درد خصوصاً هنگام جویدن، تب کردن، کوری و حتی کاهش وزن از سایر علائم این بیماری است.
۱۱. نورالژی عصب سه‌قلو:
باعث ایجاد درد تیز و تیر کشنده شدیدی در سمت چپ سر و فک شده و حالتی مثل شوک الکتریکی در صورت است. عصب سه‌قلو عصبی است که سه‌شاخه بوده، از گوش شروع‌شده و تا فک را عصب دهی می‌کند.
این درد عصبی بیشتر در افراد مسن و در افراد ام‌اسی که دچار التهاب اعصاب هستند بروز پیدا می‌کند.
به نقل از Mayoclinic برای درمان نورالژی اعصاب سه‌قلو پزشک شما معمولاً داروهایی تجویز می‌کند تا باعث کاهش یا بلوک سیگنال‌های دردی که به مغز فرستاده‌شده شود.
داروهایی مثل داروهای ضد صرع، داروهای ضد اسپاسم و تزریق بوتاکس از این موارد هستند.
۱۲. نورالژی اعصاب پس‌سری:
اعصاب پس‌سری از بالای نخاع تا سطح پوست کنترل دارند و اگر دچار التهاب یا آسیب شوند باعث ایجاد درد تیر کشنده و نورالژی در پس سر خواهند شد. اغلب ممکن است با میگرن اشتباه گرفته‌شده و به علت ارتباط با نخاع، درد به آن‌هم سرایت خواهد کرد.
این درد شدید اغلب به همراه علائمی مثل فروکردن سیخ در پشت سر یا درد در گردن یا حتی ترکیبی از هر دو، درد در پشت کاسه‌ی چشم، حساسیت شدید به نور و لمس و … می‌باشد.
۱۳. سردرد همراه با فعالیت:
این نوع سردرد با عنوان دردهای ضربان دار انفجاری هم توصیف‌شده، هنگام فعالیت و با افزایش جریان خون اتفاق افتاده و می‌تواند با تپش قلب هم همراه باشد. حتی سردردهای ناشی از بیماری سینوسی یا خونریزی زیر عنکبوتیه هم می‌تواند باعث ایجاد آن شوند اما لزوماً عامل ایجاد آن نیستند.
چرا سرم تیر میکشد؟
محققان به‌طور دقیق دلایل تیر کشیدن سر را نمی‌دانند. برای هر فردی که دچار این سردرد می‌شود، ممکن است علت متفاوت باشد.
در رابطه با دلایل تیر کشیدن سر، محققان بر این باورند که این عارضه می‌تواند، دلیل فعالیت شیمیایی در مغز، اعصاب یا رگ‌های خونی اطراف جمجمه ایجاد می‌شود. ماهیچه‌های سر و گردن نیز ممکن است در آن نقش داشته باشند.
در برخی موارد، افراد ممکن است ژنی داشته باشند که آن‌ها را مستعد ابتلا به این نوع سردرد کند. این حالت در افرادی که سابقه میگرن نیز دارند بیشتر دیده می‌شود.
محرک زمینه‌ای در ایجاد تیر کشیدن سر می‌تواند ایدیوپاتیک یعنی خودبه‌خود یا ناشناخته باشد. در موارد دیگر، ممکن است محرک‌های خاصی باعث تیر کشیدن شوند که یا اولیه و یا ثانویه هستند.
محرک‌های اولیه در تیر کشیدن سر چیست؟
برخی از عوامل مرتبط با سبک زندگی ممکن است به دلایل تیر کشیدن سر تبدیل شوند، ازجمله آن‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- تغییر در الگوی خواب فرد یا کمبود خواب
- سرما یا گرما
- خستگی
- مصرف الکل
محرک‌های ثانویه در تیر کشیدن سر چیست؟
اگرچه پزشکان ممکن است تیر کشیدن سر را به‌طورکلی به‌عنوان PSH معرفی کنند، اما این بیماری می‌تواند محرک‌های ثانویه نیز داشته باشد. در این سناریو، سردرد نشانه یک بیماری زمینه‌ای است.
برخی از شرایطی که ممکن است با سردردهای دردناک مرتبط باشند عبارت‌اند از:
- مننگوآنسفالیت هرپس زوستر که از عوارض زونا است.
- سکته
- اسکلروز چندگانه
- مننژیوم که نوعی تومور غیر سرطانی است.
تفاوت تیر کشیدن سر با سردردهای میگرنی چیست؟
اگرچه گاهی اوقات تیر کشیدن سر و میگرن ممکن است باهم اتفاق بیفتند، اما به این معنا نیست که آن‌ها یک‌چیز هستند یا همیشه باهم اتفاق می‌افتند. هنگامی‌که آن‌ها باهم رخ می‌دهند، ممکن است فرد ترکیبی از علائم هر دو را تجربه کند.
میگرن می‌تواند باعث دوره‌های مکرر درد متوسط تا شدید شود. فردی ممکن است درد را به‌صورت ضربان یا نبض‌دار توصیف کند و معمولاً میگرن تنها یک‌طرف سر را تحت تأثیر قرار می‌دهد. اما تیر کشیدن سر ناگهانی می‌آید و پس از مدت کوتاهی خودش از بین می‌رود.
افرادی که دوره‌های میگرن را تجربه می‌کنند اغلب علائم دیگری مانند حساسیت به نور و صدا، حالت تهوع و استفراغ را نیز تجربه می‌کنند.
اگرچه علائم میگرن با علائم تیر کشیدن سر متفاوت است، برخی از عوامل اولیه مشابه می‌توانند هر دو نوع سردرد را تحریک کنند، ازجمله:
- اضطراب
- کمبود غذا یا خواب
- قرار گرفتن در معرض نور
- مصرف الکل یا کافئین
- تغییرات هورمونی (در زنان)
یک دوره میگرن می‌تواند از چند ساعت تا چند روز ادامه داشته باشد. درد می‌تواند آن‌قدر غیرقابل‌تحمل شود که ناتوان‌کننده باشد. برخی از افراد ممکن است علائم هشدار‌دهنده‌ای مانند هاله، جرقه‌های نور، نقاط کور یا احساس سوزن سوزن شدن را از قبل تجربه کنند، اما همیشه این‌طور نیست.
مردم اغلب سردردهای میگرنی را با انواع دیگر سردرد مقایسه می‌کنند، اما توجه به این نکته مهم است که میگرن درواقع یک بیماری عصبی است.
مطالعه مقاله جلوگیری از میگرن
چه کسانی در معرض تیر کشیدن سر هستند؟
افراد در هر سن و جنس ممکن است سرشان تیر بکشد. زنانی که دچار سردردهای میگرنی می‌شوند بیشتر مستعد ابتلا به این نوع سردردها هستند. در ۱ مورد از هر ۳ مورد، تیر کشیدن در نقطه‌ای ایجاد می‌شود که درد میگرن ازآنجا شروع می‌شود.
آیا تیر کشیدن سر خطرناک است؟
تیر کشیدن سر به‌خودی‌خود خطرناک نیست، اما افرادی که به‌صورت تکراری تیر کشیدن سر را تجربه می‌کنند باید به دنبال مشاوره پزشکی باشند. این به این دلیل است که نوع درد تجربه‌شده در هنگام تیر کشیدن می‌تواند نتیجه یک مشکل جدی‌تر مغزی، ازجمله نورالژی سه‌قلو (یک بیماری درد مزمن صورت) و سایر شرایط مغزی باشد. در موارد بسیار نادر، ناگهانی شروع شدن و نوع شدید درد که مشخصه تیر کشیدن سر است می‌تواند ناشی از آنوریسم (خونریزی در مغز) باشد.
درهرصورت، بهتر است در اسرع وقت برای تشخیص هر یک از این مسائل، به پزشک مراجعه کنید.
گزینه‌های درمانی برای تیر کشیدن سر چیست؟
تیر کشیدن سر آن‌قدر کوتاه است که اغلب فرصتی برای مصرف دارو به وجود نمی‌آید.
با این حال، اگر مستعد حملات مکرر هستید، استفاده پیشگیرانه از داروهای کاهش‌دهنده درد ممکن است برای شما مناسب باشد. داروهای پیشگیرانه داروهایی هستند که می‌توانید برای جلوگیری از سردرد مصرف کنید.
داروهای زیر می‌توانند در پیشگیری از درد ناشی از تیر کشیدن سر مؤثر باشند:
- ایندومتاسین: ایندومتاسین که یک داروی ضدالتهابی غیراستروئیدی خوراکی (NSAID) است، التهاب را کم می‌کند و درد را کاهش می‌دهد. این یک داروی تجویزی است که اغلب برای درمان انواع سردردها، ازجمله تیر کشیدن سر و سردردهای میگرنی استفاده می‌شود. این دارو روی حدود ۳۵ درصد از افراد مبتلابه تیر کشیدن جواب نمی‌دهد.
- ملاتونین: برای کاهش بی‌خوابی و همچنین سردرد استفاده می‌شود و بدون نسخه قابل تهیه است.
- گاباپنتین: گاباپنتین یک داروی تجویزی است که عمدتاً به‌عنوان یک ضد تشنج و برای درمان دردهای عصبی استفاده می‌شود.
چگونه می‌توانم از تیر کشیدن سر جلوگیری کنم؟
همان اقداماتی که ممکن است برای جلوگیری از سایر سردردها یا میگرن انجام دهید، ممکن است خطر ابتلا به تیر کشیدن سر را کاهش دهد. علاوه بر مصرف دارو موارد زیر نیز می‌تواند در پیشگیری از تیر کشیدن سر جلوگیری کند:
- داشتن رژیم غذایی سالم و حذف نکردن وعده‌های غذایی خود
- داشتن خواب کافی
- محدود کردن مصرف کافئین و الکل
- مدیریت کردن استرس را از طریق ورزش و تکنیک‌های آرمیدگی و تمدد اعصاب مانند یوگا و مدیتیشن
- ترک سیگار و سایر محصولات تنباکو.
- انجام برخی روش‌های درمانی مانند بیوفیدبک یا طب سوزنی
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
همان‌طور که قبلاً اشاره شد سردرد مزمن و مداوم که به‌راحتی از بین نمی‌رود می‌تواند نشانه‌ای از وجود مشکلی جدی‌تر باشد که از آن جمله می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- خونریزی در ناحیه بین مغز و بافت نازکی که مغز را پوشش می‌دهد (خونریزی زیر عنکبوتیه)
- فشارخون بالا
- تومور مغزی
- مسمومیت با مونوکسید کربن
- عروق ملتهب، متورم که تأمین‌کننده خون به بخشی از مغز، گیجگاه و ناحیه گردن (آرتریت تمپورال) هستند
- تشکیل مایع درون جمجمه که به تورم مغزی (هیدروسفالی) منجر می‌شود.
- افزایش فشار درون جمجمه که به نظر ناشی از یک تومور است، اما این‌گونه نیست.
- مشکلاتی با رگ‌های خونی و خونریزی در مغز، مانند ناهنجاری‌های عروقی (AVM)، آنوریسم مغزی، یا سکته مغزی
در صورت تجربه تیر کشیدن سر و موارد زیر باید با پزشک خود تماس بگیرید:
- مشکل در حفظ تعادل
- سرگیجه
- حالت تهوع و استفراغ
- مشکلات بینایی
سخن آخر…
تیر کشیدن سر ممکن است به دلیل نقص در مکانیسم‌های کنترل درد مرکزی مغز ایجاد شوند. زنان و افراد مبتلابه میگرن یا سردردهای خوشه‌ای ممکن است بیشتر از سایرین دچار تیر کشیدن سر شوند.
تیر کشیدن سر خطرناک نیست اما می‌تواند ناتوان‌کننده باشد. اگر آن بر کیفیت زندگی شما تأثیر می‌گذارد، می‌توانید با پزشک در مورد داروها یا درمان‌هایی که ممکن است کمک‌کننده باشد صحبت کنید.
