بیماری صرع و تشنج ناشی از آن از دیرباز موجب نگرانی خانواده برای فرزندان بوده و تا به امروز نیز ادامه دارد. روبه‌رو شدن و برخورد با تشنج کمی دشوار است، به خصوص وقتی که مادر یا پدر فرزندشان را در حال تشنج می‌بینند نگران می‌شوند و نمی‌دانند که چگونه باید با آن برخورد کنند. بیماری صرع یک اختلال عصبی و نورولوژیک می‌باشد که شخص را مستعد تشنج فوکال یا کانونی کودکان می‌کند و همواره این سوال را در ذهن والدین ایجاد کرده که علائم تشنج فوکال چیست و چگونه باید با آن برخورد کنند. . در این مطلب در سایت دکتر رضا جباری فوق تخصص و جراح مغز و اعصاب به بررسی تشنج کانونی کودکان پرداخته‌ایم که امیدواریم برای شما مفید باشد.
در مغز انسان تعداد زیادی سلول‌های عصبی یا نورون وجود دارد که با فرستادن سیگنال‌های عصبی وظایف مغز را انجام می‌دهند و به قسمت‌های مختلف بدن فرمان می‌رسانند. زمانی که در این سیگنال‌ها اختلالاتی ایجاد شود، شخص دچار تشنج یا حمله عصبی می‌شود. وقتی تشنج از یک نیم‌کره مغز شروع بشود، به آن تشنج فوکال می‌گویند. تشنج کانونی یا فوکال فقط قسمتی از مغز را درگیر می‌کند. ممکن است تشنج فوکال در کودکان کل یک نیم‌کره مغز را درگیر کند یا از یکی از چهار بخش یا لوب نیم‌کره مغز آغاز شود.
هر نیم‌کره دارای چهار لوب می‌باشد که لوب فرونتال یا پیشانی، پریتال یا آهیانه‌ای، تمپورال یا گیج‌گاهی و اُکسیپیتال یا پس‌سری نام دارند. لوب فرونتال که در پیشانی ما قرار دارد وظیفه کنترل حرکت، تکلم، تنظیم عاطفی، دلیل تفکر شناختی و ایجاد کننده شخصیت کلی هر فرد را بر عهده دارد. لوب پریتال یا آهیانه‌ای اطلاعات حس کردنی مثل دما، چشایی، لامسه را پردازش می کند، در حالی که لوب پس‌سری یا اُکسیپیتال در درجه اول مسئول بینایی است. لوب گیج‌گاهی یا تمپورال نیز حافظه را پردازش می‌کند.
تشنج کانونی کودکان
تشنج فوکال در کودکان نیز بر اثر عملکرد غیرطبیعی مغز و اختلال در سیگنال‌ها در یک یا چند لوب در یک رخ میدهد. علائمی مثل ترس، سرخوشی، مشکلات شنوایی، بینایی و بویایی از جمله و علائم تشنج فوکال در کودکان می‌باشد و پس از این‌که کودکی درگیر تشنج کانونی شد، می‌توان از این موارد که نشان‌دهنده آغاز تشنج می‌باشند، آن را زودتر تشخیص داد. البته علائم تشنج فوکال در کودکان با توجه به این که کدام لوب درگیر شده است، متفاوت می‌باشد. انواع مختلفی از تشنج کانونی در کودکان با توجه لوب درگیر شده به دو نوع نوع تشنج فوکال ساده و تشنج فوکال پیچیده تقسیم می‌شود.
اگر کودک هوشیار باشد و فقط علائمی جزئی مثل عرق کردن، رنگ‌پریدگی، علایم حسی خودبه‌خودی مثل سرگیجه و دیدن نورهای چشمک زن نشان‌دهنده تشنج فوکال ساده می‌باشند. تشنج فوکال پیچیده معمولاً در لوب تمپورال که کنترل احساسات و عواطف را بر عهده دارد و ناحیه بزرگتری از مغز شکل می‌گیرد. که می‌تواند باعث از بین رفتن هوشیاری کودک نیز بشود. اگر هم کودک بیدار باشد، متوجه حضور شما نخواهد بود و رفتار عجیبی از خودش بروز میدهد.
علائم تشنج فوکال
علائم تشنج فوکال بیش‌تر به لوب درگیر شده در تشنج تاثیر دارد. اشاره کردیم که تشنج کانونی کودکان می‌تواند علائم مختلفی از خودش نشان دهد. اگر کسی دچار تشنج می‌شود وظیفه اطرافیانش است که علائم تشنج فوکال را به خوبی ثبت کنند تا در آینده بتوانند زودتر متوجه تشنج او بشوند. اگر تشنج کانونی در خواب رخ بدهد، شاید کودک دچار اختلالاتی در خواب بشود.
تشنج فوکال ساده معمولاً ناگهانی شروع می‌شود و کوتاه می‌باشد. ممکن است با نشانه‌ای مثل پرش عضلانی همراه باشد که دیگران نیز متوجه بشوند و یا ممکن است با اضطراب و توهم همراه باشد، که فقط خود شخص متوجه‌اش بشود. نکته جالب در مورد تشنج کانونی کودکان این است که شاید کودک بعد از تشنج چیزی به یاد نداشته باشد و این وظیفه اطرافیان است که نشانه‌ها و علائم تشنج فوکال را دقیق به یاد داشته باشند.
علائم تشنج فوکال ساده
تشنج کانونی ساده هوشیاری شخص را از او نمی‌گیرد. اما باز هم نباید از کنار آن گذری گذشت و باید علائم آن را به خوبی زیر نظر داشت. به یاد داشته باشید که همین علائم جزیی هستند که می‌توانند حمله‌ها و تشنج‌های بعدی را برای شخص آسان کنند. اگر تشنج فوکال با حفظ هوشیاری در قسمت‌های بیش‌تر از مغز گسترش پیدا کند، می‌تواند کمی تشخیص واقعیت و توهم را برای شخص سخت کند و از هوشیاری شخص بکاهد که به این حالت نیز آورا می‌گویند. حالات زیر از جمله علائم تشنج فوکال ساده می‌باشد.
- پرش عضلانی
- اضطراب و توهم
- آورا
- حرکات سریع، تکراری، غیر ارادی و نامتعادل
- توهمات حسی عجیب مثل حس کردن مزه یا بویی خاص
- احساس سقوط
- ترس ناگهانی
- جدا شدن از خود یا محیط
- مشکل در حرف زدن
علائم تشنج فوکال پیچیده
این تشنج باعث تغییر یا از بین رفتن هوشیاری فرد می‌شود. شاید فرد به نقطه‌ای خیره شود یا در یک دایره به صورت مداوم حرکت کند و در کل انجام حرکات تکراری از علائم تشنج فوکال پیچیده می‌باشد. این تشنج بیش‌تر ناشی از درگیر شدن لوب تمپورال مغز که کنترل احساسات و حافظه را بر عهده دارد، رخ میدهد. در این صورت حتی اگر کودک بی‌هوش هم نشود، متوجه حضور اطرافیان نخواهد بود. حالات زیر از جمله علائم تشنج فوکال پیچیده می‌باشد.
- برداشتن بی‌هدف وسایل
- جویدن و گاز گرفتن لب
- صداهای عجیب
- دژاوو یا آشناپنداری
- پرسه زدن بی‌هدف
دلیل تشنج فوکال کودکان
این‌که چرا یک کودک دچار تشنج کانونی می‌شود شاید جواب‌های مختلفی داشته باشد. شاید یکی از دلایل ضربه‌ای به سر مخصوصاً در زمان نوزادی که هنوز سر او نرم است باشد. شاید هم یک عفونت مغزی یا بیماری مننژیت در هنگام تولد جواب این سوال باشد. ژنتیک می‌تواند یک دلیل دیگر برای شروع تشنج کانونی کودکان باشد. هم‌چنین شاید اتفاقی ناگوار و یک تروما کودکی باعث شود کودک حمله‌های عصبی و تشنج کانونی را تجربه کند.
تشنج همواره با این تصور همراه می‌باشد که کودک دچار صرع شده است. البته این درست نیست و شاید تشنج ناشی از دلایل دیگری باشد. همین مسئله مراجعه به پزشک متخصص مغز و اعصاب و انجام آزمایشاتی مثل نوار مغز را ضروری می‌کند.
کمک کودک دچار تشنج
درمان تشنج فوکال برای کودکان کاری راحت نیست اما پارامترهایی وجود دارند که می‌توانند به سریع و آسان شدن درمان تشنج فوکال و تشخیص بهتر پزشک کمک کنند. مهم‌ترین عمل اطرافیان برای تشنج کانونی کودکان ثبت مراحل و وقایع تشنج است. ساعت تشنج، مقدار زمانش، اتفاق‌های قبل از تشنج که کودک را تحریک کرده‌اند و اعمال او در حین تشنج از جمله موارد اصلی هستند که باید ثبت شوند. حتی فیلم گرفتن از تشنج می‌تواند کمک شایانی به پزشک کند. البته که نباید هرگز کودک و حتی والدین دوباره فیلم‌ها را ببینند و فقط به دکتر نشان داده شود تا پزشک بتواند تشخیصی درست و درمانی کارآمد را به انجام برساند.
نتیجه‌گیری
خوشبختانه امروزه شناسایی عوامل تشنج و راه‌های درمان آن آسان‌تر از قبل شده است. روش‌های مختلف علائم تشنج فوکال مثل نوروفیدبک و بیوفیدبک از روش‌های کنترل و درمان تشنج فوکال می‌باشند و امروزه نیز در دسترس هستند. هم‌چنین داروی تشنج فوکال مثل قرص‌های ضدصرع یا AEDs نیز می‌توانند حرکات الکتریکی بیش از حد مغز که عامل اصلی تشنج هستند، را کم کنند.
علائم تشنج فوکال خیلی مهم هستند و باید به محض مشاهده آن‌ها را برای پزشک شرح داد تا درمان تشنج فوکال قبل از آسیب جدی به درستی انجام شود. خواهشمندیم تشنج فوکال در کودکان را جدی بگیرید و بدانید این بیماری هم روزی کنترل و درمان خواهد شد. در این مطلب در سایت دکتر رضا جباری فوق تخصص مغز و اعصاب، تشنج فوکال در کودکان را بررسی کردیم. در صورت داشتن سوال یا تجربه‌ای در مورد تشنج فوکال در کودکان می‌توانید آن را با ما به اشتراک بگذارید تا در اولین فرصت پاسخ‌گوی شما عزیزان باشیم و بتوانیم شما را راهنمایی کنیم. امیدواریم که توانسته باشیم با این مقاله اطلاع‌رسانی درستی درباره تشنج کانونی کودکان به انجام رسانده باشیم.
