اختلال تعادل چیست؟
اختلال تعادل می تواند باعث احساس سرگیجه، به طوری که اتاق دور سر بیمار می چرخد، بی ثباتی یا احساس سبکی سر شود. بیمار ممکن است احساس زمین خوردن داشته باشد. این احساسات می تواند در حالت دراز کشیده یا نشسته یا ایستاده اتفاق بیفتند.
بسیاری از سیستم های بدن از جمله ماهیچه ها، استخوان ها، مفاصل، بینایی، دستگاه تعادل در گوش داخلی، اعصاب، قلب و عروق خونی، باید عملکرد طبیعی داشته باشند تا تعادل طبیعی وجود داشته باشد. هنگامی که این سیستم ها به خوبی عمل نمی کنند، اختلال تعادل به وجود می آیند. بسیاری از بیماری ها ممکن است باعث مشکلات تعادل شوند. با این وجود، اغلب اختلال تعادل از مشکل در ارگان های انتهایی در گوش داخلی(سیستم وستیبولار) ناشی می شوند.
نشانه‌های اختلال تعادل
افرادی که اختلال تعادل را تجربه می‌کنند ممکن است احساس کنند که هنگام ایستادن در حال حرکت هستند. آن‌ها ممکن است در پاهای خود بی‌ثباتی احساس کنند یا احساس کنند که فضای اطراف آن‌ها در حال چرخش است.
آن‌ها ممکن است احساس سردرگمی یا گیجی کنند. این میتواند باعث شود فرد احساس خود را نسبت به مکان از دست دهد. اختلال تعادل ممکن است با هر یک از نشانه‌های زیر احساس شود یا اتفاق بیفتد:
- احساس می‌کنید اتاق در حال چرخش است
- گیجی
- سبکی‌سر
- احساس ضعف
- احساس شناور بودن
- اختلال در راه رفتن
- حالت تهوع
- استفراغ و اسهال
- تاری دید
- تغییر در ضربان قلب
- تغییر در فشار خون
- اضطراب یا هراس داشتن
علل اختلال تعادل
اختلال تعادل در شرایط بسیار متعددی ایجاد می شوند. علل اختلال تعادل در ارتباط با علائم بررسی می شوند:
احساس حرکت یا چرخش (سرگیجه vertigo):
- سرگیجه حمله ای خوش خیم وضعیتی
- بیماری منیر
- میگرن
- آکوستیک نوروما
- نوریت وستیبولار
- سندرم رمزی هانت
- ضربه به سر، بیماری حرکت
- سرگیجه مقاوم درکی-موقعیتی
احساس سبکی سر یا ضعف:
عللی که باعث ایجاد این علامت می شوند شامل موارد زیر هستند:
- کاهش فشار ارتواستاتیک (کاهش فشار وضعیتی): نشستن یا ایستادن سریع می تواند در بعضی افراد باعث افت قابل توجه فشار خون شده و باعث حالت پیش سنکوپ شود.
- بیماری های قلبی عروقی: ضربان قلب غیرطبیعی (آریتمی قلبی)، عروق خونی باریک یا مسدود شده، عضله قلبی ضخیم شده (کاردیومیوپاتی هیپرتروفیک)، یا کاهش حجم خون می تواند جریان خون را کاهش داده و باعث شرایط پیش سنکوپ شود.
از دست دادن تعادل یا عدم ثبات:
از دست دادن تعادل هنگام راه رفتن، یا احساس اختلال تعادل می تواند ناشی از مشکلات زیر باشد:
- وستیبولار: اختلالات در گوش داخلی می تواند باعث احساس سنگینی سر یا اختلال تعادل و بی ثباتی در تاریکی شود.
- تخریب عصبی در پاها (نوروپاتی محیطی): می تواند منجر به اختلال در راه رفتن شود.
- مشکلات مفاصل، عضلات یا بینایی: ضعف عضلانی و مفاصل بی ثبات می تواند در از دست دادن تعادل دخیل باشند. مشکلات بینایی نیز می تواند منجر به اختلال تعادل شود.
- داروها: از دست دادن تعادل یا عدم ثبات می تواند عارضه ای از داروها باشد. احساس سبکی سر می تواند ناشی از داروها باشد.
- بیماری های عصبی خاص: از جمله اسپوندیلیت گردنی و بیماری پارکینسون می توانند باعث اختلال در تعادل شوند.
- سرگیجه (dizziness): احساس سرگیجه یا سبکی سر می تواند ناشی از موارد زیر باشد:
- مشکلات گوش داخلی: اختلالات سیستم وستیبولار می تواند منجر به احساس اختلال تعادل یا احساس کاذب حرکت شود.
- اختلالات روانی: افسردگی (اختلال افسردگی ماژور)، اضطراب و سایر اختلالات روانی می توانند باعث سرگیجه شوند.
تشخیص اختلال تعادل
پزشک شما با بررسی سوابق پزشکی و انجام معاینات فیزیکی و عصبی کار خود را شروع خواهد کرد. پزشک برای تعیین این موضوع که آیا علائم شما در اثر مشکلات گوش داخلی بوجود آمده اند یا خیر ممکن است تعدادی آزمایش درخواست کند؛ این آزمایش‌های احتمالی عبارتند از:
تشخیص اختلال تعادل با آزمایش شنوایی
مشکل در شنیدن اصوات به طور مکرری با مشکلات تعادلی همراهی دارد.
آزمایش موقعیت سنجی (Posturography)
پس از مجهز شدن به طناب ایمنی، از فرد خواسته می شود در یک صفحه متحرک در حالت ایستاده باقی بماند. آزمایش موقعیت سنجی نشان می دهد که فرد بیشتر بر کدام یک از بخش های سیستم تعادلی خود متکی است.
الکتروانسفالوگرافی و نیستاگموگرافی ویدیویی
هر دوی این آزمایش‌ها، حرکات چشم را ثبت می کنند که در عملکرد دستگاه دهلیزی و تعادلی نقش دارند. در الکتروانسفالوگرافی از یک سری الکترود استفاده می شود تا حرکات چشم را ثبت نماید. در نیستاگموگرافی ویدیویی از یک سری دوربین های کوچک برای ضبط حرکات چشم استفاده می شود.
آزمایش صندلی چرخان
در این آزمایش تشخیص اختلال تعادل، حرکات چشم در حالی که فرد بر روی یک صندلی چرخان نشسته است (این صندلی به آرامی می چرخد و توسط کامپیوتر کنترل می شود) مورد تجزیه و تحلیل قرار می گیرند.
مانور دیکس-هالپیک (Dix-Hallpike maneuver)
در این مانور، پزشک سر فرد را به آرامی در جهات مختلف می چرخاند و همزمان چشم های فرد را تماشا می کند تا مشخص نماید که آیا فرد دچار حس کاذب چرخش و حرکت می باشد یا خیر.
آزمایش پتانسیل میوژنیک القا شده توسط سیستم دهلیزی
در این آزمایش برچسب های حسگر به پیشانی، گردن و زیر چشم ها متصل می شوند تا تغییرات بوجود آمده در انقباضات عضلانی در هنگام واکنش به اصوات متخلف را اندازه گیری کنند.
آزمایش تصویر برداری
MRI و CT اسکن می توانند هرگونه عامل زمینه ای بوجود آورنده اختلال تعادلی را شناسایی کنند.
آزمایشات فشار خون و ضربان قلب
فشار خون بیمار در حالت نشسته و دو تا سه دقیقه پس از ایستادن نیز اندازه گیری می شود تا مشخص شود که آیا فرد دچار کاهش چشمگیر فشار خون می شود یا خیر. همچین ضربان قلب نیز در حالت ایستاده بررسی می شود.
درمان اختلال تعادل
روش درمانی مورد استفاده به عامل بوجود آورنده مشکل تعادلی بستگی دارد. درمان ممکن است شامل موارد زیر باشد:
تمرینات ورزشی برای بازتوانی تعادل (بازتوانی دهلیزی)
درمان‌گرانی که در زمینه مشکلات تعادلی آموزش دیده‌اند، مطابق با شرایط بیمار یک برنامه ورزشی و بازتوانی اختصاصی را طراحی می‌کنند.
درمان میتواند اختلال تعادل را جبران کند، فرد را به میزان کمتری از تعادل عادت دهد و فعالیت حرکتی وی را حفظ کند. برای جلوگیری از سقوط، درمانگر ممکن است ابزارهای کمک تعادلی نظیر عصا و همچنین راه‌هایی برای کاهش خطر سقوط در منزل را توصیه نماید.
پروسه های بازیابی
چنانچه فردی مبتلا به BPPV باشد، درمانگر از یک پروسه خاص (موسوم به بازیابی کانالیت) برای درمان اختلال تعادل استفاده خواهد کرد. در این روش ذرات شفاف از گوش داخلی خارج می‌شود و در بخش دیگری از آن قرار می‌گیرد. این پروسه، مانور تغییر موقعیت سر را نیز شامل می شود.
تغییر رژیم غذایی و سبک زندگی
چنانچه فردی دچار بیماری مینیر یا میگرن باشد، تغییر رژیم غذایی می تواند به بهبود علائم اختلال تعادل وی کمک کند. ممکن است نیاز باشد تا فرد دریافت نمک را کاهش دهد و از دیگر مواد غذایی محرک نیز کافئین، الکل و ترکیبات خاص پرهیز نماید. اگر فرد دچار افت فشار وضعیتی است باید مایعات بیشتری دریافت کند و یا از جوراب های فشاری استفاده نماید.
